جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امیر المؤمنین می فرماید : خیر ما ورث الاباء الابناء الادب بهترین ارثی که پدران و مادران می توانند به فرزندان خویش بدهند، ادب و تربیت نیکوست. تربیت یکی از دو رکن مهم سعادت بشر است و دارای نقش های فوق العاده در ایجاد تحول و تغییر در حیات انسان هاست. تمام خوشبختی ها و ناکامیهای جسمی و روانی یک فرد، یک خانواده یک کشور و خلاصه تمام مردم روی کره زمین متکی به دو پایه است یکی اصل وراثت و دیگری اصل تربیت. تربیت به اندازه ای مهم و مؤثر است که در بعضی از موارد حتی می تواند صفات موروثی را متوقف کند و آثار خاصیت های خود را ظاهر سازد. مؤثرترین و مهمترین مربی در امر تربیت مادر است. دامن پر مهر، آغوش گرم، طنین دلنواز و آهنگ آرامش بخش قلب مادر ، از بزرگترین مواهب الهی است که انسان در دوره کودکی به آن نیاز شدید دارد. مرحله کودکی و اصلی ترین زمان پرورش یافتن در کنار مادر سپری می شود همانگونه که جسم کودک با تغذیه از شیر مادر رشد می کند و سلول های وجودش با ترکیب شیره جان مادر شکل می گیرند ابعاد روحی و روانی کودک نیز تحت تأثیر اخلاقیات و عملکردهای مادر شکل می پذیرد. مادر آگاه ، اندیشمند و با تقوا ضامن سعادت و کامیابی فرزندانش می باشد و مادر بی علم و بی تقوا عاملی برای شکست ونافرجامی فرزندان خویش است. از این رو باید به مادر و مسئولیت مادری اهمیت بیشتری داد و ارکان و ابعاد مختلف آن را بیشتر مورد بررسی قرار داد. به امید آنکه این تلاش که در این زمینه صورت گرفته است مورد رضایت خداوند و شما خواننده محترم قرار گیرد.

این رساله با عنوان نقش مادر در تربیت کودک در دوران بارداری از دیدگاه قرآن، سنت و علم شامل 4 بخش می باشد. بخش اول: تحت عنوان کلیات تحقیق، به تعریف وتبیین موضوع، ضرورت و اهمیت موضوع، فواید و اهداف تحقیق، پیشینه ی تحقیق، سوالات تحقیق اصلی و فرعی، روش تحقیق، ساختار تحقیق، کلیدواژه ها، محدویت و مشکلات و موانع تحقیق پرداخته است. بخش دوم: «ازدواج در اسلام» که در سه فصل گنجانده شده است. فصل اول در مورد فلسفه ازدواج، ارزش و اهمیت ازدواج ومعیارهای انتخاب همسر می باشد و فصل دوم: اهداف والای ازدواج و فصل سوم: در مورد بایدها و نبایدهای پس از ازدواج مباحثی مطرح می شود. بخش سوم: «نقش وراثت ومحیط در تربیت» می باشد که مباحث مختلفی را در خود گنجانده است منجمله: تربیت فرزند، وراثت از دیدگاه اسلام، تاثیر وراثت در تربیت، بهداشت و وراثت، محیط و تربیت ، نقش محیط از نظر اسلام، اهمیت وراثت و محیط و … بخش چهارم: «دوران بارداری» شامل 2 فصل جداگانه و مفصل تحت عنوان 1- علائم و مراقبت های دوران بارداری 2- عقب ماندگی به علت اتفاقات دوران بارداری. فصل اول شامل سن تربیت پذیری از نظر اسلام، بارداری و علایم آن، تغییرات و تقسیمات دوران بارداری و نیز مراقبت های دوران بارداری که خود شامل سه قسمت مجزا به عناوین بهداشتی، جسمی، بهداشت تغذیه ای و بهداشت روحی می باشد. فصل دوم شامل مواردی از قبیل بیماری های مادر، سن مادر و تاثیر آن بر جنین، اثر اشعه ی ایکس و دیگر اشعات، اعتیادات و عامل RH و … می شود. در انتهای بحث هم نتیجه گیری شده و پیشنهادات و راهکارها ارائه شده و فهرست منابع و ماخذ و کتابشناسی آورده شده است.

مسأله ای که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد نوجوان، مسائل مربوط به نوجوان و نقش مادر در رابطه با او می باشد. این مطلب از نظر علم و قرآن و سنت بررسی می گردد. امر تربیت بحثی است که همیشه مورد نیاز جامعه می باشد . بنابراین هرچه در این رابطه تحقیق و پژوهش شود بازهم ضروری است. هر نسل تربیت خاص خود را می طلبد با پیشرفت علم وتکنولوژی امر تربیت هم باید پیشرفت یابد. کانون خانواده اولین جامعه فرزند است ، اولین محیطی که فرزند در آن چشم باز می کند و اولین افرادی که می بیند والدین هستند. پس باید از همان ابتدا حتی قبل از حمل شرایط مساعد جهت تربیت فرزند سالم و صالح را فراهم آورند. در این رابطه مادر نقش مهم ترین را بر عهده دارد. زیرا اوقات بیشتری را با فرزند می گذارند پس باید یک الگوی صحیح رفتاری و عملی برای فرزند خود باشد. در بین دوره های مختلف زندگی، دوره نوجوانی در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. در این پروژه تخصصی سعی می شود دوران نوجوانی به تنهایی بدون اینکه آن را با کودکی یکی کند یا حتی آن را جزء جوانی به حساب آورد بررسی شود و نقش مادر در ابعاد مختلف زندگی نوجوان تا حدودی بیان گردد. سوالاتی که در این زمینه مطرح می شود به شرح ذیل است: دیدگاههای مختلف در مورد تربیت چیست؟ نقش مادر در تربیت فرزند چه می باشد؟ نوجوانی چه دوره ای است؟ چه ویژگیها و شرایطی دارد؟ ابعاد مختلف رشد نوجوان اعم از رشد جسمانی ، رشد عاطفی ، اخلاقی. رشد شناختی ، رشد اجتماعی را توضیح داده و نقش مادر در هر بعد مطرح گردد؟ منظور از آسیب های اجتماعی دوره نوجوانی چیست و مادر چه نقشی در ابتلا یا عدم ابتلا نوجوان به این آسیب ها دارد؟ نظر علم، قرآن، سنت در رابطه با مسائلی که گفته شد بیان گردد؟ روش تحقیق و نحوة جمع آوری مطالب بیشتر به صورت کتابخانه ای بوده و سعی کرده به تبیین موضوع بپردازد. منابع و مدارک کتابهای اخلاقی، تربیتی، روان شناسی، قرآن و روایات بوده است که از کتابخانه های شهرستان از جمله : کتابخانه شهید مدرس، کانون تربیتی شاهد، مدرسه علمیه نرجس و همچنین کتابخانه مرکزی آستان قدس و مرکز بنیاد پژوهشهای اسلامی استفاده شده است و استاد راهنما و اساتید دیگر در تهیه بعضی کتابها کمک کردند. بعد از بررسی های لازم و مطالعات این پروژه به این نتیجه رسید که بحث تربیت در زندگی خود حیات بسیار لازم و ضروری است. و همه مکاتب ( اعم از غرب و شرق) به نوعی به آن توجه دارند و مکتب انسان ساز اسلام به این مسأ له بسیار توجه کرده است. و به ایجاد زمینه رشد در همه ابعاد فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی و غیره می پردازد و تربیت را اصلی ترین عامل رشد و تکامل انسان می داند. و نقش مادر در این زمینه بارز و آشکار است . به شخصیت نوجوان اهمیت داده شد و نوجوانی یکی از مهمترین دوران زندگی مورد بررسی قرار گرفت ابعاد مختلف رشد. معلوم شد در تمام ابعاد رشد تربیت لازم است و مادر نقش اساسی دارد. به این مطلب دست یافت که مادر با کنترل آگاهانه خود می تواند فرزند صالح تحویل جامعه دهه فردی که دست خوش شرایط اجتماع قرار نگیرد. فردی که مبتلا به آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد ، سرقت، یا حتی افت تحصیلی نگردد. اگر هم به هر دلیلی مبتلا به این عوارض شد بازهم مادر می تواند در ترک این عارضه سهم زیادی داشته باشد. مطلبی که اصلاً نمی شود نادیده گرفت محبت مادری است که در تمام جنبه های زندگی فرد نجات دهنده و درمان بخش است محبت سلامی است که بیش از هر چیزی تأثیر دارد. البته در زمینه تربیت فرزند در کنار مادر ، پدر و دیگران از جمله معلمین گرامی نقش دارند. در این تحقیق مشخص شد که نوجوان به دنبال هویتی مجزا از دوران کودکی خود می باشد او می خواهد خود واقعی خود را بیابد و مادر در دستیابی او به این مقوله ها نقش بسزایی را ایفا می کند . نوجوان با تربیت صحیح، محبت دلسوزانه مادرانه، می تواند شخصیت و جوان مفید و صالحی برای جامعه باشد. آینده اجتماع با تربیت صحیح خانواده و بعد محیط های دیگر از حمله مدرسه، اجتماع شکل می گیرد.

بارداری و تولد نوزاد از مهمترین تجربیاتی است که یک زوج می توانند در آن با هم شریک باشند. در این دوران تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی قابل ملاحظه ای در زن بوجود می آید، که گاه خوشایند و گاهی ناراحت کننده و در مواردی نیز خطرناک است. یک مرد به نوبه خود در مورد مسئولیت های مختلفی که در زمان بارداری همسرش و بعد از تولد نوزاد خواهد داشت، نگرانی ها و دلواپسی هائی دارد. بهتر است هر دو نفر، تولد نوزاد و تغییرات ناشی از آن را به عنوان یک مرحله حساس در زندگی مشترکشان پذیرفته و سعی کنند آگاهی های لازم را در این مورد بدست آورند. مسلما یک پدر ومادر آگاه می توانند با مشارکت و همراهی هم، این دوران را به خوبی و با آرامش بیشتری پشت سر بگذارند. در دوران بارداری، رابطه مادر و جنین بسیار نزدیک است. هر آنچه که برای مادر خطرآفرین باشد، به نحوی در سلامت جنین و نوزاد تأثیر می گذارد. لذا نوزادی سالم به دنیا می آید که مادر سالمی داشته باشد. برای حفظ و تأمین سلامت مادر باید اصول بهداشتی و مراقبت های لازم قبل از بارداری، در حین بارداری و زایمان و پس از زایمان رعایت شود. لذا سعی ما بر این است که در این مجموعه، شما را با مباحث مربوط به بارداری و تربیت انسان و نقش مادر در این مرحله حساس یعنی تربیت قبل از ولادت آشنا کنیم. با این امید که با آگاهی و همیاری شما پدر و مادر عزیز بالاخص مادران فداکار این مرحله به سلامت سپری شده و نوزاد سالمی به دنیا آید. اینک پیرامون محتوای هر یک از فصول مختصرا توضیحاتی را بیان می کنیم: این مجموعه مشتمل بر 7 فصل می باشد و تمامی مطالب فصول حول محور بارداری و تربیت انسان قبل از تولد اختصاص یافته است. 1-مادر کیست؟ و مادری چیست؟ در فصل اول این مجموعه مطالبی پیرامون اینکه مادر کیست؟ مقام والای مادر در قرآن، بررسی شخصیت مادران در غرب و اسلام و ثواب مادری نزد خداوند، مطرح شده است تا خوانندگان محترم با عظمت و مقام این شاهکار آفرینش، گهواره جنبان تاریخ یعنی مادر بیشتر آشنا شوند. 2-مادر و نقش او در تربیت فرزند قبل از تولد فصل دوم مربوط است به مادر و نقش او در تربیت فرزند قبل از تولد، که در این فصل شما را با تعریف لغوی و اصطلاحی تربیت، نظریه های تربیت از دیدگاه علمای شرق و غرب، اهمیت تربیت فرزند و چگونگی تربیت انسان قبل از ولادت آشنا می کنیم. 3-بارداری و تشکیل جنین فصل سوم اختصاص به مسأله بارداری، و اهمیت آن دارد. در این فصل سعی شده است خوانندگان محترم را با چگونگی آبستنی آشنا کنیم. زیرا هر کس می خواهد بداند چگونه متولد شده است. و از چه چیزی به وجود آمده و مراحل تکامل او چگونه بوده است. 4- راههای مؤثر در سلامت و زیبایی جنین در فصل چهارم راههای مؤثر در سلامت و زیبایی جنین مطرح شده است. از آنجا که آرزوی هر مادری داشتن فرزند سالم و زیباست، سعی شده است شما را انواع غذاها و میوه هایی که در زیبایی جنین تأثیر دارند آشنا کنیم. اما مطالبی که در این فصل به آنها اشاره شده عبارتند از: آفرینش نطفه، آفرینش جنین، سلامت جنین، زیبایی جنین و نقش مادر در سعادت و شقاوت جنین، تغذیه جنین لذا توصیه می شود به تمام نکات ارزشمندی که در این فصل آمده است عمل کنید تا فرزندی باهوش، خوش اندام، زیبا و قوی داشته باشید. 4-نقش تغذیه مادر در دوران بارداری و اثرات آن بر جنین فصل پنجم اختلاص به تغذیه مادر در دوران بارداری و قبل از بارداری دارد. از آن«جا که رشد و نمو کامل جنین رابطه تنگاتنگی با تغذیه مادر داشته و تأمین نیازهای او با دریافت مواد مغذی مادر عجین شده، یکی از مهمترین و اصیلترین نکات، تغذیه مادر باردار است. لازم است مادران به این توصیه ها عمل نمایند تا در آینده فرزندی سالم و صالح تحویل اجتماع دهند. 6-بهداشت جسمی مادر در دوران بارداری در فصل ششم بهداشت جسمی مادر در دوارن بارداری مطرح شده است. در این فصل شما فرا می گیرید که در دوران بارداری چگونه از جسم خود مواظبت نمائید. همچنین شما می توانید در مورد مسافرت، شغل، استحمام، پوشاک، مواظبت از دندانها و حفاظت از پوست و مو و مواردی از این قبیل که ممکن است در مورد هر یک سؤالاتی داشته باشید آگاه شوید. رعایت تمام مسائل را بکنید مطمئنا هیچ مشکلی در این دوران برای شما پیش نخواهد آمد. 7-بهداشت روانی مادر در دوران بارداری و بالاخره آخرین فصل این مجموعه اختصاص به بهداشت روانی مادر در دوران بارداری دارد. که در ابتدا شما را با تعریف و اهداف بهداشت روانی آشنا می کنیم. زیرا رعایت بهداشت روانی در این دوران از اهمیت بسزائی برخوردار است و آرامش مادر از مسائلی است که امروز بسیار مورد توجه قرار گرفته است و ثابت شده، که اضطراب و هیجانات زن حامله بر سلامت جنین تأثیر می گذارد. از این رو جامعه هم باید به مادر آبستن بیشتر توجه کند و او را مستقیما زیر مراقبت طبی، روانی و اجتماعی قرار دهد تا جنین در محیط کاملا سالم و واجد شرایط لازم رشد کند ان شاءالله....

زمانی که زندگی مشترک خود را آغاز می کنید اغلب همه چیز به خوبی و آسانی پیش می رود واحتمالا اوقات خوبی را با یکدیگردارید،اما وقتی سر کله ی بچه پیدا می شود،کم کم مشکلاتی در خانواده بویژه برای مادرظهور می کند. اگر می خواهید مشکلات در خانواده ی شما با حضور فرزندتان به وجود نیاید،راهکار های تربیتی اسلامی قرآنی علمی و روانشناسی را در زندگی خود بکار گیرید. این مجموعه مادران را با ابعاد تربیتی فرزندان آشنا می کند،(اهمیت تربیت،تغذیه،تربیت اجتماعی،نیاز های عاطفی روانی کودک،پرورش اخلاقی و تربیت دینی-مذهبی کودک)بیان می کند. این مجموعه از شش فصل تشکیل شده که شما را با تعریف تربیت(لغوی،اصطلاحی،دیدگاه اسلام وروانشناسان) اهداف،ضرورت و اهمیت تربیت و عوامل تربیت آشنا می کنیم. در فصل دوم به تغذیه ی مادر و کودک پرداخته شده است و اینکه تغذیه مادرنیز می تواند در کودک اثر بگذارد. در فصل سوم،تربیت اجتماعی کودک مورد برسی قرار گرفته است و مواردی که در این بعد تربیتی مطرح است عبارتند از:لزوم تربیت اجتماعی کودک،کنجکاویهای کودکان،تعلیم نظم و انضباط،مسئولیت پذیری کودکان،معاشرت با کودکان،راههای شخصیت دادن به کودکان،اهمیت بازی در کودک ولزوم بازی پدر ومادر با کودک واثرات بی توجهی به کودک و...که تمامی موارد به طور جداگانه مورد برسی قرار می گیرد. فصل چهارم این مجموعه،تربیت روانی- عاطفی کودک است حال اینجا این سوال پیش می آید که در چه سنی کودک به محبت مادر نیاز دارد؟سپس رشد و پرورش عاطفی کودک،لالایی مادر و... بیان شده است. فصل پنجم این مجموعه،پرورش اخلاقی کودک،ضرورت اخلاق در کودک،پایه ریزی شخصیت اخلاقی کودک،نظر اسلام در مورد پرورش اخلاق و تأثیر تعلیم و تربیت در اخلاق کودک در اولین آموزشگاه اخلاقی کودک مورد برسی قرار می گیرد. فصل پایانی این مجموعه یعنی فصل ششم تربیت دینی- مذهبی کودک را مورد برسی قرار می دهد که این مباحث در این فصل قرار دارند(تربیت دینی- مذهبی کودک،نقش مادر در تعلیم مسائل دینی،مباحث دینی- مذهبی کودک،دعا و نیایش در حضور کودک و سایر مستحبات و آداب اسلامی به هنگام تولد فرزند(غسل دادن کودک،گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ کودک،باز کردن کام کودک با تربت کربلا،نهادن نام نیکو برای فرزند،عقیقه کودک)که بی تأثیر در تربیت فرزندان نیست بیان شده است.

دوره جوانی از حساس ترین دوره های زندگی انسان است. اساس شکل گیری شخصیت جوان بر اساسنوع تربیتی است که مادر او را تربیت کرده است. مادر با نحوه تربیت خود که در قبال جوانان انجام می دهد. تعیین می کند که جوان در چه مسیری حرکت کند و اینکه او فردی مؤمن ، متعهد ، تلاش گر ، مخلص ، یا انسانی منحرف و پایبند به اصول اخلاقی و اجتماعی نباشد همه بستگی به نوع تربیتی داردکه مادر به کار می برد، بنابراین لازم است مادر در امور تربیت ، این مسئله خطیر و انسانی را به نحو صحیحی انجام دهد و از عهده آن بر آید. مادر بایدبرای تربیت جوانخود سازی داشته و مراقب اعمال و رفتار خود باشد زیرا نوع عمل مادر در جوان تأثیر بسزایی دارد و عمل بیش از گفتار نقش تربیتی دارد. و جوان مادر را به عنوان الگوی خود قرار می دهد، در مورد ویژگیها و مسائل و مشکلات جوان و سایر مسائل دوران جوانی مادر می بایست بهترین راه برخورد با هر کدام از این مسائل را انتخاب کند و این هم بستگی به آگاهی های مادر دارد، و برای به کار گیری روشهای درست از توصیه های بزرگان و اهل علم استفاده کند و به سفارشات آنها در مورد بهترین شیوه تربیتی که همان اعتدال است عمل کرده و راه پیشگیری از مسائل و مشکلات جوان خود را ارزیابی کرده و با استفاده از دستورات آنان بهترین راه را انتخاب کند.

تحقیقی که پیش روی شماست از پنج بخش تشکیل شده است که: بخش اول از دو فصل تشکیل شده، که در فصل اول به آغاز نقش تربیتی مادر و ضروررت انتخاب همسر و در فصل دوم به ملاک های انتخاب همسر پرداخته شده است. هدف از این بخش آشنایی با انتخاب همسر به منظور دست یافتن به این نتیجه که نحوه این انتخاب سهم مهمی در تربیت فرزند داشته و مطمئنا والدین شایسته فرزندان شایسته ای را به جامعه تحویل می دهند. بخش دوم: بخش بارداری است و از دو فصل تشکیل شده است. در فصل اول به آیات و روایاتی در این زمینه پرداخته شده. سپس در فصل دوم به خصوصیات دوران بارداری که شامل عوامل مؤثر ( مادی و روانی)، اهمیت این دوران و وظایف مادر پرداخته می شود؛ و هدف از این بخش آشنایی با این دوران سرنوشت ساز شناخت وظایف مادر در این دوران است چرا که نوجوان هم از نظر جسمی و هم روحی از این جا شکل می گیرد. هر گونه ضعف جسمی روحی و شخصیتی می تواند از این دوران نشأت گرفته باشد. بخش سوم که از چهار فصل تشکیل شده: فصل اول: دوران شیرخوارگی کودک. فصل دوم: تربیت کودک فصل سوم: انواع تربیت فصل چهارم: خطاهای مادر درباره خود، همسر، فرزند، بررسی می شد. خواندن این بخش ما را با کودک و چگونگی رفتار با او آشنا می کند؛ چرا که هر رفتای که در این سن با کودک می شود، آثارش در سنین بعد از جمله نوجوانی بروز می کند . از این جهت اهمیت این بحث روشن است. بخش چهارم که به بحث از نوجوان می پردازد که از شش فصل تشکیل شده است: در فصل اول به طرق تربیت و خصوصیات نوجوان می پردازد، فصل دوم به پرورش جسمانی نوجوان در فصل سوم به پرورش روانی و فصل چهارم به پرورش مذهبی نوجوان و فصل پنجم به پرورش اخلاق نوجوان می پردازد و فصل ششم به پرورش اجتماعی – اقتصادی نوجوان می پردازد و از نظر مهارتهای اجتماعی و اقتصادی، وظایف مادر را در قبال آن مشخص می کند. بخش پنجم: شامل دو فصل می باشد که: فصل اول با عنوان فضیلت بعضی مادران، فصل دوم: 1- مادران ناشایسته و 2- لزوم برنامه ریزی برای تربیت فرزند و در انتهای بخش شاهد نتیجه خواهیم بود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی « نقش مادر در تربیت فرزند از دیدگاه قرآن و سنت» به رشته تحریر درآمده است. والدین و به خصوص مادران مسئولیت تربیت کودکان خود را بر عهده دارند. و باید با طرح و برنامه ی صحیحی تلاش کنند تا فرزندانشان را از گمراهی و فساد بر حذر داشته و آنان را افرادی برومند و ارزنده بار آورند. تربیت ضروری ترین نیاز جامعه بشری بوده و از مهمترین حقوق فرزندان بر والدین است. این پژوهش با استفاده از منابع تفسیری چون نور و نمونه و مجمع البیان و جوامع و منابع روایی مانند: وسایل الشیعه و نهج البلاغه، بحار الانوار و غرر الحکم و کتاب های روان شناسی تربیتی مانند: اسلام و تعلیم و تربیت و سیره ی تربیتی پیامبر ( ص) و اهل بیت علیهم السلام به رشو کتاب خانه ا تدوین شده است. به این منظور ابتدا واژه ی « تربیت» که معنای آن « فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان در جهت مطلوب و هم چنین انتخاب بهترین روش ها برای تأمین نیازهاست»، تبیین شده و به علت رسالت مهم مادران، ابتدا نکاتی در مورد « انتخاب همسر» و « انعقاد نطفه» ذکر گردیده است و در ادامه به عوامل مؤثر در « دوران حاملگی»، « لحظه ی تولد»، « رعایت سنت های نبوی»، « تغذیه ی کودک»، « تکریم کودک»، « تربیت اقتصادی»، « تربیت دینی کودک» و ... پرداخته، و نقش مادر در هر یک از این موارد مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش آغاز دوران تربیت از زمان انتخاب همسر در نظر گرفته شده و اعمال روش هایی علاوه بر آن چه ذکر شد، « قصه گویی برای کودکان»، « آسیب شناسی کودکان» به تفصیل تشریح شده اند. آموزش کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است، بازی در این جایگاه مهمی دارد و آموختن نظم و انضباط برای تربیت کودک ضروری است. مادران از روش های تشویق و تنبیه نیز در این دوران می توانند استفاده کنند. البته در این خصوص باید حتماً نکات بیان شده را در نظر داشت. مادران نباید زیان خشونت های بی مورد را از یاد ببرند، چرا که این موارد مانع پیشرفت فرزندان می شود. مادران باید به سؤالات کودکان با صبر و حوصله گوش فرا داده و به آن ها توجه کنند. بهداشت کودکان را نیز نباید از نظر دور داشت.

اهمیت و ضرورت تربیت آدمی بر کسی پوشیده نیست، هیچ مکتب و مذهبی نیست که اهمیت و ضرورت تربیت انسان را انکار کند. اختلافات همه در اهداف و روشهای تربیت آدمی است. زیرا از ویژگی های آدمی تربیت پذیری اوست و انزال کتب آسمانی و ارسال رسل الهی برای تربیت صحیح و انسان سازی بشر می باشد. از اینرو تربیت از امور ضروری و حیاتی انسان است که در سعادت او بسیار مؤثر می باشد تا آنجا که انسان فاقد تربیت، فاقد همه چیز است. به همین علت همة مکاتب و مذاهب برای تربیت آدمی در دوران کودکی اهمیت ویژه ای قائلند. اسلام نیز به تربیت، در دوران کودکی تأکید فراوان دارد و آن را از وظایف مهم والدین و حقوق فرزندان می داند. مهمترین دلیل بر اهمیت تربیت در دوران کودکی این است که قلب کودک که باید « عرش الرحمن» شود در این دوران خالی است و هنوز به سیاهی و پلیدی گناهان آلوده نگردیده است، درست همانند زمینی که هنوز در آن بذری کشت نشده و هرچه در آن کشت کنیم می رویاند. می توانیم هرگونه صفات اخلاقی و اجتماعی را در آن بکاریم، هم ایمان و توحید را می توان در آن رشد داد و هم کفر و الحاد و شرک را می توان در آن رشد داد. علت دیگر بر اهمیت تربیت در دوران کودکی اینست که انسان در دوران کودکی و نوجوانی بیشتر و عمیق تر تحت تأثیر دیگران واقع می شود و در انجام کارهایش سعی می کند از دیگران تقلید کند. اصولاً هرچه سن بالاتر می رود، میزان تقلید و تأثیرپذیری در کودک کمتر می شود. بنابراین در دوران کودکی می توان به راحتی از این ویژگی کودکان در امر تربیت بهره جست و به امر تعلیم و تربیت سرعت بخشید. از آنجایی که پدر و مادر نخستین کسانی هستند که با فرزندان خود تماس دارند، عالیترین نقش را در زمینه ی پرورش و تربیت و رشد شخصیت فرزند ایفا می کنند و چون کودک بیشترین دوران کودکی خود را به همراه مادر خود سپری می کند نقش مادر در تربیت وی پررنگتر جلوه می کند چرا که مادر از دو حیطه ی ارثی و محیطی بیشترین تأثیرات را بر فرزند خود می گذارد. زیرا کودک در نه ماه دوران جنینی همراه مادر خود بوده و اخلاقیات و روحیات مادر در وی تأثیرات بسزایی را دارند و بعد از متولد شدن نیز تا دو سال با مادر خود ارتباطی تنگاتنگ دارد و از آن به بعد تا سه چهار سالگی که وارد محیط اجتماع نشده باز هم با مادر مرتبط است و به واقع مادر هم از نظر وراثتی و هم از نظر محیطی بیشترین و مؤثرترین نقش را در پرورش فرزند عهده دار می باشد. در این میان نقش و تأثیر اجتماع را نمی توان نادیده گرفت. مهمترین محیط های اجتماعی که تأثیرات بسزائی بر کودکان دارند عبارتند از: مدرسه و معلم، معاشران و دوستان و وسائل ارتباط جمعی. مهمترین نیازهای کودکان که باید حتماً مورد توجه و دقت قرار گیرند عبارتند از: الف) محبت به کودک. ب) تأمین امنیت . ج ) تکریم و احترام به کودک. چ) بازی با کودک. ح) رعایت عدالت بین کودکان و... . اگر به هر دلیلی کودک مورد بی مهری و بی توجهی والدین بخصوص مادر قرار بگیرد اختلالات و آشفتگیهایی در رفتار او بوجود خواهد آمد. بدین ترتیب اگر کودک رفتار نابجا و یا غیر معقولی را انجام می دهد باید برای تغییر این رفتار او، بجای تهدید و کتک و یا پند و اندرز سعی کرد تا عوامل اصلی این رفتار نابجا را تشخیص داده و آن را از میان برداریم تا کودک بتواند تعادل روحی و روانی خود را حفظ کند.

عنوان این پایان نامه، نقش مادر در تربیت فرزند در دوران نوجوانی از دیدگاه علم، قرآن و سنّت است.تربیت از نظر دین مقدس اسلام امری مهم شمرده می شود و در این رابطه توصیه های بسیاری وارد شده است. تربیت یکی از مهمترین نیازهای جامعه بشری بوده و از مهمترین حقوق فرزندان بر والدین، مخصوصاً مادران می باشد . این پایان نامه شامل دو بخش کلی است. بخش اول تحوّلات دوران نوجوانی و بخش دوم: مادر و هدایت اخلاقی و دینی نوجوان . بخش اول شامل 6 فصل است. فصل اول در رابطه با اهمیّت و حساسیّت دوران نوجوانی و ویژگی های کلی نوجوانی است و به طور گذرا به تغییرات سریع جسمی و روانی نوجوان اشاره می شود. در فصل دوم محدود? زمانی دوران نوجوانی و تغییرات جنسی در دوران بلوغ بررسی می شود . همچنین در این فصل به دو جریان مهم فکری در زمینه تحوّل بلوغ و وظایف والدین در برابر تغییرات جسمی و جنسی فرزندان اشاره شده است. فصل سوم در رابطه با تلاش نوجوان برای دستیابی به هویّت، نظرات دانشمندان در رابطه با هویّت و بحران هویّت، عوارض بحران هویّت، رشد فکری و تغیییرات تفکّر در دوران نوجوانی، نکاتی که والدین باید در رابطه با تغییرات فکری نوجوان به آن توجّه کنند، می باشد. در فصل چهارم هیجان ها و عواطف مهم دوران نوجوانی، تغییرات عاطفی دوران نوجوانی، تربیت عاطفی در دور? نوجوانی و رشد و تکامل اخلاقی نوجوان بررسی می شود . فصل پنجم در رابطه با رشد و تکامل اجتماعی نوجوان، تمایل نوجوان به عضویت در گروهها و فعالیت های اجتماعی است. فصل ششم درباره اصولی است که والدین با به کار بردن آنها می توانند رابطه مطلوبی با نوجوان خود داشته باشند برخی از این اصول عبارتند از: 1. اصل ایجاد اعتماد به نفس 2. اصل برقراری ارتباط کلامی و عاطفی 3. اصل پذیرش و احترام 4. اصل پرهیز از مقایسه 5. اصل پرهیز از تبعیض و..... بخش دوم شامل 6 فصل است. در فصل اول درباره جایگاه فرزند در آیات و روایات، دوران بارداری و تأثیراتی که حالات و افکار مادر بر روی جنین می گذارد بحث شده است. همچنین تأثیرات رفتار مادران بر رفتار فرزندان خود و عملکرد خانواده در جهت تربیت نوجوان مورد بررسی قرارگرفته است. فصل دوم در رابطه با ضرورت تربیت دینی، آغاز تربیت دینی فرزندان، پرورش عواطف دینی در کنار آموزش تعالیم دینی است . در فصل سوم اهمیّت نقش مادر در تربیت دینی فرزند و هدف از تربیت دینی مورد بحث قرار گرفته است. همچنین مراحل تربیت دینی، روش های عملی در تربیت و ویژگی های مربّی از دیدگاه ابن سینا بیان شده است. فصل چهارم اهمیّت روش الگویی در تربیت و نقش الگوها در تربیت دینی است. در پایان به الگوها و اسوه های ایمان اشاره شده که نوجوانان و جوانان می توانند با پیروی کردن از این الگوها سعادت دنیا و آخرت خود را تضمین نمایند . در فصل پنجم عوامل محیطی که در تربیت مؤثر می باشند، نقش تربیتی محیط از دیدگاه اسلام، نقش محیط در تکوین شخصیت و نقش اجتماع در تربیت مورد بررسی قرارگرفته است . در فصل ششم عوامل مؤثر در پیدایش مشکلات و مسائل نوجوان، روش های شناخت مشکلات نوجوان، انواع مسائل و مشکلات نوجوان و پیشگیری از وقوع مشکلات نوجوان بررسی شده است.