جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متکلمان ما باورشان این است که اخلاق چیزی جز هویت نظری و عملی ندارد و تفکیک میان فقه و اخلاق نادرست است و نظریه کلامی اخلاقی از همان آغاز تفکیک میان فقه و اخلاق را از بین می‌برد و می‌گوید آنچه مربوط به سعادت انسانی است در یک دانش قرار دارد به نام فقه و آنچه مربوط به مبانی نظری اخلاق است در درون دانش کلام است و فرا اخلاق متکلمان در درون علم کلام تعبیه شده است. از دیدگاه متکلمان، نظام اخلاقی نه نظام قاعده مند و مبتنی بر اصولی تغییرناپذیر است. یک نظریه ارزش اخلاقی ( اسلامی) باید دست کم سه پایه اساسی را تامین و تضمین کند: ۱- مسئولیت اخلاقی انسان. ۲- تبیین معنا و مفهوم ارزش اخلاقی. ۳- توان شناخت انسان از ارزش‌ها به نظر می رسد که در مکاتب فلسفی رایج هیچ یک از این سه محور چنان که بایسته است، قابل تامین نیست؛ زیرا مسئولیت اخلاقی در گرو حریت و اراده آزاد انسان است و فلسفه اسلامی به دلیل باور به حاکمیت اصل ضرورت علی بر فرایند فعل انسان، از اعتقاد به آزادی اراده انسان فرومی ماند.

از دیدگاه انسان‌شناسی مدرن، انسان به لحاظ معرفتی منفک از خود، یک موجود مستقل به حساب می‌آید و اهدافی را که دنبال می‌کند باید درون خود بیابد. پس این اهداف و غایات، بر خلاف آنچه در تفکر پیشامدرن هست، توسط نظم بزرگی که بیرون من است به من تحمیل نمی‌شود.

درباره تعریف عقلانیت تعاریف مختلفی ارائه شده است، اما در یک تعریف کلی، عقلانیت توان یا حالتی است که بر مطابقت با عقل دلالت داشته باشد. یک عمل، باور یا میل زمانی عقلانی است که بتوان انتخاب کرد؛ به عبارت دیگر، عقلانیت، بر مطابقت باورهای انسان با دلایل او برای آن باورها، یا اعمال انسان با دلایل او برای انجام آن اعمال، دلالت دارد. یک تصمیم عقلانی نه تنها مستدل است، بلکه بهترین تصمیم ممکن برای دستیابی به یک هدف یا حل یک مشکل به شمار می‌رود.

سیدعلیرضا حسینی بهشتی: در این جلسه دربارة رابطة اخلاق و سیاست صحبت می­کنیم. همچنین دربارة سه نظریه دربارة دموکراسی در زمینة ارتباط اخلاق و سیاست بحث خواهیم کرد. بعد از آن به وجوه فربه و نحیف اخلاق و سیاست اخلاقی و غیراخلاقی (که به معنای ضد اخلاقی نیست) می‌پردازیم.

در شکل گیری آیین یهود، مفهوم قانون و مجموعه‌ی قوانین، مفاهیمی کلیدی هستند. نگاه به این جهان دارند و برای اداره‌ی امور قوم یهود در همین دنیا نوشته شده اند

آگوستین اولین کسی است که با تمایز میان روح و جسم، راه را برای تمایز میان درون و برون باز کرد. او همچنین اولین کسی است که به «خویشتن»، به عنوان ابژه نگاه کرد؛ سرآغاز چیزی که بعداً در فلسفه دکارت به صورت‌بندی «می‌اندیشم، پس هستم» و امکان شناخت خویشتن خویش منتهی شد.

علم اصول برای علم اخلاق ظرفیت زیادی دارد و این ظرفیت کمتر مورد توجه و بهره برداری قرار گرفته است. به دلیل این که علم اصول علمی است درجه دوم و ناظر به علم عملی دیگری به نام فقه که علم فقه متضمن اخلاق و حقوق است؛ برخلاف نظر کسانی که فقه را فارغ از اخلاق می دانند. در واقع فقه ما به طور وسیعی متضمن اخلاق است اما با قرائت خاصی که در جای خودش باید بحث شود. علم اصول شیوه و فلسفه ی علم فقه است و به نوعی روش های استدلال در علم فقه را بررسی می کند و علمی درجه دو هست و ناظر به مبادی تصوری و تصدیقی علم فقه می شود از جمله واجبات و محرماتی که در احکام عملی وجود دارد. وقتی راجع به این ها نظر داده می شود علم اصول این نظرات را تحلیل می کند، این تحلیل ها مشابه تحلیلی است که در علم اخلاق صورت می گیرد به عبارت دیگر تحلیل مفاهیم اخلاقی در مورد الزامات اخلاقی به تحلیل های اصولیون درباره الزامات فقهی شباهت زیادی دارد. بحث این سخنرانی در این است که از علم اصول چه کمکی می توان برای اخلاق گرفت؟ در حوزه خاص تر از اصولیون معاصر چه نقدهایی می گیریم؟ و باز هم خاص تر از بحث الزامات اخلاقی چه بهره ای می توان گرفت؟ و بحث این جلسه در حوزه الزامات اخلاقی است. هرچند برخی الزامات اخلاقی را به نوع دیگری درک می کنند ولی الزامات اخلاقی شبیه واجبات در مسائل فقهی و الزامات حقوقی و شبیه هرگونه الزامی در حوزه های عملی دیگر است. الزام معنا، پایه و لوازمی دارد لیکن در این جلسه به بررسی معنا و حقیقت الزام پرداخته شده است .