جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هر اندیشمندی در مواجهه با اندیشه‌های پیش از خود، با یک صورت یا تلفیقی از صورت‌های فوق، حرکت فکری خویش را آغاز می‌کند. اگر اندیشمند، اندیشه‌های پیش از خود را صادق، معرفت بخش و یا راهگشا تشخیص دهد آن را برگرفته و به بسط و تکمیل آن می‌پردازد و اندیشه خویش را بر اندیشه‌های پیشین استوار می‌سازد. اگر اندیشمند، اندیشه‌های پیش از خود را در اساس، موجه دانسته ولی واجد ایراداتی تشخیص دهد آن را اصلاح و تعدیل می‌کند و پاره‌هایی از آن را برگرفته و پاره‌های دیگر را تغییر می‌دهد. و اگر اندیشمند، اساس اندیشه‌های پیشین را ناموجه یا ناتوان در حل مشکل تشخیص دهد، با مجاهدت فکری، اندیشه‌های جایگزینی برای آن خواهد یافت. در هر سه نوع مواجهه، حتی در مواجههٔ نفی و جایگزینی، شکل گیری و تکوین اندیشهٔ جدید، مدیون اندیشه‌های پیش از خود است لذا اندیشمندان پیشین، میراث ارزشمندی برای امروز محسوب می‌شوند و گسست از اندیشهٔ گذشتگان و مواجهه معرفت ستیزانه با میراث پیشین، با ماهیت پیوستگیِ تفکر، در تعارض است. اکنون لازم است به این پرسش پاسخ دهیم که از شریعتی چه می‌آموزیم؟

به مناسبت سالگرد درگذشت دکتر شریعتی و به منظور شناخت دقیق مختصات فکری و جایگاه وی در عرصه اندیشه میزگردی با موضوع «مقایسه تطبیقی اندیشه های شهید مطهری و دکتر شریعتی با حضور دکتر مهدی جمشیدی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دکتر حسن محدثی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در خبرگزاری مهر برگزار شد. در بخش اول این میزگرد (می توانید آن را از این پیوند مشاهده کنید) به برخی تمایزات و تشابهات این دو متفکر اشاره شد. در بخش دوم این میزگرد که تبدیل به یک مناظره داغ شد سوالاتی از این دست مورد بررسی قرار گرفت: آیا نگاه شریعتی به دین ابزارگرایانه بود؟ آیا شریعتی نقد بنیان افکن به دین می کند یا به دنبال نقد دیانت فرهنگی است؟ آیا تعبیر اسلام انقلابی برخورد گزینشی با دین است؟ آیا اندیشه شریعتی اومانیستی است؟ تبعات خواسته و ناخواسته اندیشه شریعتی چیست؟ آیا شریعتی واجد یک نظام فکری منسجم است؟ نگاه شریعتی به انسان چگونه است؟ قسمت دوم این میزگرد را در ادامه بخوانید؛

دکتر شریعتی از جمله اندیشمندان معاصر است که بحث های دراز دامنی در نقد و تایید او صورت گرفته است. شناخت مختصات فکری و جایگاه شریعتی در عرصه اندیشه و روشنفکری از جمله ضروریاتی است که شاید در مقایسه وی با اندیشمند هم دوره اش یعنی شهید مطهری، به نحو بهتر و دقیق تری حاصل شود. برای این منظور به مناسبت سالگرد درگذشت مرحوم دکتر علی شریعتی به سراغ دکتر مهدی جمشیدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه و دکتر حسن محدثی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی رفتیم. جمشیدی، دارای پژوهش ها و تالیفاتی در خصوص اندیشه شهید مطهری است. حسن محدثی نیز، جامعه شناس دین است و دارای تالیفات متعددی در حوزه اندیشه های دکتر شریعتی است قسمت اول این میزگرد در ادامه از نظر می گذرد؛

اندیشه شریعتی در ابعاد مختلف فقط در ایران طرفدار ندارد. حرف‌های او به زبان‌های مختلف ترجمه شد و شریعتی توانست روشنفکری بین‌المللی باشد. اگر امروز برخی روشنفکران می‌کوشند بازخوانی خود را از آثار روشنفکران عرب به مخاطبانشان ارائه کنند آثار شریعتی پنجاه سال است که توانسته افکار روشنفکران عرب، ترک و افغانستانی را درگیر خود کند.

سمینار ملی «شریعتی و راه آینده»، امروز ۱۶ آذرماه به صورت مجازی و از طریق کانال تلگرامی سیدجواد میری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با سخنرانی جمعی از جامعه‌شناسان برگزار شد. در ادامه متن سخنان حسین روحانی، پژوهشگر جامعه‌شناسی را می‌خوانید که با موضوع «مقایسه اندیشه هایدگر و شریعتی در باب تکنولوژی» ایراد شده است. مسئله مهمی که در بررسی اندیشه‌های متفکران بزرگ اهمیت دارد و باید این مسئله را به دقت مورد توجه قرار دهیم، این است که هر متفکری فارغ از تفکراتی که بر او حاکم است، سناریویی بر اندیشه وی سیطره دارد که با توجه به همین سناریو می‌توانیم برداشت کاملی از فضای کلی حاکم بر تفکرات یک متفکر را شناسایی کنیم. سناریوی کلی حاکم بر نظام اندیشگی هایدگر نوعی گسست از معرفت‌شناسی یا پارادایم معرفت‌بنیاد جهان مدرن و گذار به هستی‌شناسی بنیادین مورد نظر هایدگر است. اما وقتی می‌گوییم اساس اندیشه هایدگر، گسست از معرفت‌شناسی و گذار به هستی‌شناسی بنیادین است، به چه معنا است و مراد هایدگر از گسست از معرفت‌شناسی جهان مدرن چیست؟