جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫آيات قرآن و روايات نبوي براي ائمه( جايگاه بسيار رفيع و مهمي را قايل شده‌اند؛ تا جايي که برخي از مفسران قرآن، مانند فرات کوفي، تا 550 آيه از قرآن کريم را در شأن ائمه معصومين(ع) دانسته‌اند، که از مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به آيه تبليغ، تطهير، ولايت، اولي الامر، صادقين و مباهله اشاره کرد. همچنين، احاديث نبوي مانند حديث ثقلين و سفينه، تنها برخي از رواياتي هستند که در شأن ائمه( وارد شده و همگي حکايت از آن دارد که نقش ايشان در هدايت انسان‌ها نقشي بي‌نظير بوده، و نجات فقط در پيروي از آنان، و گمراهي و نابودي، در اِعراض از ايشان است. بررسي عصر امام صادق( تا پايان غيبت صغري در اين پژوهش نشان مي‌دهد افرادي که توسط ائمه( هدايت شده و به تشيع گرويده‌اند، از گروه‌هاي مختلفي بوده‌اند؛ افرادي مانند جاثليق و رأس‌الجالوت، داراي مقام بالاي علمي، مذهبي و اجتماعي بوده‌اند؛ کساني همچون پادشاه هند و قيصر روم، داراي مقام بالاي سياسي و موقعيت اجتماعي بودند؛ برخي هم کارگزاران و عاملان حکومتي بوده‌اند که از جمله مي‌توان به 50 نفر فرنگي بي‌دين اشاره کرد که مأمور آزار و شکنجه امام کاظم( در زندان بودند؛ همچنين بسياري از افراد عادي جامعه نيز که به‌عللي مانند قرارگرفتن در فضاي اختناق و اثرپذيري از رفتار حاکمان، از مسير درست منحرف شده بودند، در برخورد با ائمه( کاملاً دگرگون مي‌شدند. آن‌چه موجب اين دگرگوني سريع، و هدايت و جذب قلوب راه‌يافتگان به‌سوي اين امامان معصوم(س) مي‌شد ويژگي‌ها و اوصاف خاصي بود که آن حضرات دارا بودند؛ علم خدادادي اهل بيت(ع) که در مواقع لازم مانند مناظرات به‌کار گرفته مي‌شد؛ صداقت ائمه( در گفتار و رفتار، به‌گونه‌اي که رفتار ايشان مؤيد گفتارشان بوده است؛ اخلاق نيک و شايسته آنان، کرامات و معجزات ائمه، سخاوت، بخشش و گشاده‌دستي آنان، حلم و بردباري و گذشت ائمه، همگي جزء اين خصايل و امتيازات والا بوده است.

‫اين پژوهش به تبيين انگيزه مخالفت‌هايي که نسبت به پيامبر اسلام(ص) صورت مي‌گرفت، و بررسي سيره آن حضرت در برخورد با اين مخالفت‌ها پرداخته است. انگيزه مخالفان پيامبر اسلام(ص) را مي‌توان در جهل و تعصب، ترس از فقدان آرامش، ترس از سقوط موقعيت اجتماعي، هراس از فروپاشي نظام قبيله‌اي، جبرگرايي، رقابت‌هاي قبيله‌اي، عدم شناخت از پيامبر(ص) ، و تعارض انديشه توحيد با شرک دانست. روش پيامبر(ص) در برخورد با مخالفان، مبتني بر مدارا، محبت، حکمت، اندرز نيکو، و استدلال و مناظره به نيکوترين روش بود. اين روش در اوايل بعثت، باعث تحريک عواطف و احساسات مردم مکه شده و آنان را به اسلام ترغيب مي‌کرد؛ اما هنگامي که مشرکان، به اصل دين حمله مي‌کردند، برخورد پيامبر همراه با صلابت و قاطعيت بود. به همين دليل، برخورد پيامبر(ص) ، نسبت به مخالفت‌هاي يهوديان مدينه، در ابتدا بر اساس استدلال و مدارا، و اتعقاد پيمان‌هاي صلح بود، اما هنگامي که يهوديان پيمان‌شکني کردند، و با مشرکان مکه شروع به همکاري نمودند، حضرت دستور جنگ با آن‌ها، و محاصره و اخراج آنان را از مدينه صادر کرده، و بعضي از سران فتنه را نيز اعدام نمود. آن حضرت در برخورد با منافقان فتنه‌انگيز هم تا جايي که ممکن بود مدارا مي‌کرد، اما اگر فتنه‌ها در مورد مسايل اصولي بود، به‌شدت با آن برخورد مي‌کرد. ماجراي به آتش کشيدن مسجد ضرار که پايگاه منافقان بود، يکي از مصاديق اين شدت عمل مي‌باشد. جنگ‌هاي پيامبر همواره براي رفع موانع، و فراهم نمودن زمينه دعوت و تبليغ، و يا به سبب پيمان‌شکني مخالفان و دفع تجاوز آن‌ها بوده است. ايشان با مخالفان فکري و عقيدتي نيز، بر اساس دعوت به اقامه برهان، پند و اندرز، و مناظره به شيوه نيکو برخورد مي‌کردند. پيامبر(ص) ، مخالفان شخصي و خانوادگي خود را مورد عفو قرار مي‌دادند، و در مجموع، همين اخلاق خوش پيامبر دليل اصلي جذب مردم و حتي مخالفان به اسلام بود.