جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق حاضر دارای سه بخش با این موضوعات است: بخش اول، صراط مستقیم از دیدگاه عقل: در جستجوی راه سعادت، عقل در آدمی، رابطه و نقش عقل در برابر صراط مستقیم؛ بخش دوم، صراط مستقیم از دیدگاه قرآن کریم و روایات: ترجمه و شرح سوره حمد، معنای لغوی و اصطلاحی صراط مستقیم، مترادفات صراط، تفسیر صراط مستقیم در قرآن کریم، صراط مستقیم در روایات، بررسی نظریه های مفسرین درباره صراط مستقیم، صراط مستقیم و منعمان، مغضوبین و ضالین؛ بخش سوم، هدایت به صراط مستقیم: معنای هدایت، هدایت تکوینی در قرآن، هدایت تشریعی، هدایت خاصه.

در رساله حاضر، درباره سه موضوع بحث وبررسی شده است: 1. امکان اتّصاف ذات اقدس الهی به صفات 2. امکان شناخت صفات الهی 3. اقسام صفات الهی. این بحث بخشی از مباحث خداشناسی، و مورد عنایت فیلسوفان مسلمان بوده است و از فارابی تا حکیمان دوران اخیر و معاصر، هر یک به گونه ای به این بحث پرداخته اند; هر چند صدرالمتألهین، با گشودن فصلی خاص به جمع آوری این مباحث در جایگاه مناسب اقدام کرده است. در فصل دوم رساله، نخستین موضوع از موضوع های سه گانه پیشین بررسی شده است. این فصل درباره این پرسش است که آیا ذات اقدس الهی را می توان به صفاتی متّصف کرد. در این باره، پنج نظریه را رسیدگی کرده، و سرانجام، نظر صدرالمتألهین را که به عینیت صفات کمالی با ذات واجب الوجود قائل است برگزیده ایم. فصل سوم در پاسخ به این پرسش است که آیا صفات الهی را می توان شناخت. در این فصل، ابتدا برخی ویژگی های معرفت شناختی فلسفه اسلامی و میزان توانایی عقل در شناخت صفات الهی مورد توجّه قرار گرفته; سپس چهار پاسخ به سؤال پیشین مطرح، و سرانجام، پاسخ صدرالمتألهین که می گوید: شناخت صفات الهی از راه اثبات وحدت تشکیکی حقیقت وجود قابل حصول است، پذیرفته شده است. وی این پاسخ را ذیل برهان صدیقین مطرح ساخته و با استفاده از این برهان به طور اجمالی و تفصیلی به اثبات صفات پرداخته است. در فصل چهارم، موضوع سوم را بررسی، و با طرح نموداری از اقسام صفات الهی، اقسام صفات را تعریف کرده ایم.در خاتمه نیز با توجّه به نتایج فصل های دوم تا چهارم، امکان اتّصاف خدای متعالی به صفات و امکان شناخت صفات و اقسام صفات خداوند جل و علی استنتاج شده است.

پنجمین اصل از اصول دین، معاد می باشد آن به معنای اعتقاد به جهان دیگر است که با مرگ شروع می شود و سرانجام آن به بهشت یا جهنم ختم می گردد. مهم ترین اصل اعتقادی اسلام پس از ایمان به خدا، اعتقاد به معاد است و پیامبران همگی برای بیان و دعوت مردم به این دو عقیده ی اساسی آمده اند. سایر عقاید و معارف و دستورهای اسلام از این دو اعتقاد مهم سرچشمه می گیرد. توحید و معاد دو اصل مشترک همه ی ادیان آسمانی است. این تحقیق شامل چهار فصل می باشد. فصل اول آن شامل واژه شناسی کلمه معاد معاد از دیدگاه قرآن، روایات و و احادیث پرداخته شده است. معاد: در لغت به معنای برگشتن – عالم آخرت آمده است – مص ( ع و د) بازگشتن – بازگشت. معاد از ماده عود به معنی برگشتن است چون روح دوباره به بدن برگردانیده می شود. معاد در اصطلاح عبارت است از برگشتن روح به بدن. در بخش دیگر به بحث معاد از دیدگاه قرآن و روایات پرداخته شده. که با دقت در سور قصار قرآن که در مورد مسئله معاد بحث می کنند، می بینیم که تمامی آیات و یا اکثر آنها به بحث پیرامون همین مسئله پرداخته اند. قرآن کریم در آیات متعددی به بی ارزشی و پوچی حیات دنیا اشاره می نماید و به انسان ها هشدار می دهد که فریب متاع دنیا را نخورند و بدانند که دنیا و آنچه در آن است تنها آن زمانی ارزش می یابند که به عنون گذرگاه جهان پس از مرگ در نظر گرفته شوند. اهمیت و ضرورت بحث معاد را از مراجعه به احادیث و روایت های امامان معصوم ( ع) و انبیاء الهی نیز می توان به دست آورد. در فصل دوم آن به ضرروت اعتقاد به معاد و دلایلی که معاد را اثبات می کند پرداخته شده است که در ابتدا توضیح مختصری در رابطه با ضرورت اعتقاد به معاد داده می شود و پس از آن به بررسی دلایل اثبات معاد می پردازیم. ایمان به معاد و ضرورت اعتقاد به آن – باعث می شود که روح دنیا پرستی را – که خمیرمایه تمام خطاها و جنایات است – تضعیف کند. ضرورت معاد باعث می شود که زندگی انسان ها مفهوم و هدف داشته باشد و زندگی این جهان را از پوچی و عبث بودن به درآورد. دلایل اثبات معاد عبارت است که از دلایل نقلی و عقلی که برای دلایل نقلی آن نمونه هایی از آیات قرآن ذکر شده و دلایل عقلی آن دلایل چهارگانه ای است که عبارت است از دلیل اول فطرت، « فطرت » یعنی یافتن در مقابل « علم» که دانستن است. ما به شخصی که در برابرمان نشسته است علم داریم. دلیل دوم صیانت آفرینش از بیهوده بودن است. این که خداوند آفریننده جهان است و هرچه را که آفریده بیهوده نبوده و هدفی داشته. دلیل سوم معاد مقتضای عدل الهی است. دقت در نظام هستی و قوانین آفرینش نشان می دهد که همه چیز حساب شده است. این که خداوند عادل است و تحقق عدالت الهی بدون وجود روز « معاد» میسر نیست. دلیل چهارم سیر تکاملی انسان، این که انسان در ابتدا خاک بوده، سپس نطفه شد. پس از آن، به علقه تبدیل شد، از علقه نیز به مضقه تغییر یافت و آن گاه انسان شد. ابتدا طفلی بیش نبود پس از طفولیت پا به نوجوانی گذاشت پس به چوانی رسید سرانجام پیری و مرگ فرا رسید، و بعد از مرگ استکمال دیگری هم باید باشد تا این سیر ناقص نباشد. در بخشی دیگر تقسیم معاد را داریم که به دو قسم معاد جسمانی و روحانی تقسیم می شود. در فصل سوم معاد از دیدگاه اقوام و ملل را داریم که شامل اعتقاد به معاد در میان مصری ها، اعتقاد به معاد در یونان،اعتقاد به معاد درمیان رومی ها و در آخر ،اعتقاد به معاد در میان بابلی ها بحث شده است. در بخشی دیگر، معاد از دیدگاه ادیان مذاهب بزرگ عالم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. که در این بخش معاد ،در ادیان برهما، بودا، زردشت، یهود، مسیح و در آخر اسلام را داریم. در فصل چهارم آثار و نتایج ایمان به معاد را داریم. که در این فصل به، نقش معاد در بینش فلسفی انسان، اثر معاد به عنوان پشتوانه اخلاقی، ضمانت محکم و راستین اجرای قوانین در نهان و آشکار آثار تربیتی و نقش معاد در سازندگی انسان، اثر ایمان به خدا و معاد در جامعه و فرد، آثار و نتایج ایمان به معاد از لحاظ فردی واجتماعی که شامل ( آرامش دل و تسکین خاطر، تقوی و پاکدامنی، تعهد و احساس مسئولیت، ایمان به معاد و اثر آن در مسائل اقتصادی، ایمان به معاد و اثر آن در مسایل نظامی، ایمان به معاد و نقش آن در برخورد با طاغوتیان، ایمان به معاد و نقش آن در مسائل محرومان، ایمان به معاد و نقش آن در تشخصی حق از باطل، ایمان به معاد و نقش آن در آرامش جان مورد بررسی قرار گرفته است.

در پایان نامه حاضر به حکم منکر ضروری دین پرداخته شده و مفهوم و مصداق آن روشن گردیده است. از آنجا که منکر ضروری دین سر از ارتداد در می آورد و سرانجام ارتداد کشتن شخص مرتد است، نویسنده تأکید فراوانی دارد که باید معیار و ملاک ضروری دین را شناخت و چارچوب اصلی و کلی آن را احراز نمود تا ملاک مشخص و متقنی در این زمینه به دست آید و از متهم شدن دیگران به ارتداد جلوگیری گردد. وی معتقد است که برای ضروری دانستن عقاید دینی باید به اموری واضح و مبرهن و بدیهی دست یافت که همگان بر آن اتفاق نظر داشته باشند. از نظر او ضروریات دین باید بی نیاز از استدلال باشند و هر مکلفی در آنها باید به علم خود عمل کند. وی همچنین در کنار ضروری دین، از ضروری مذهب نام می بَرَد و انکار ضروریات مذهب را باعث خروج از آن مذهب و انکار ضروری دین را باعث خروج از دین می داند. از دیدگاه نوسینده، در مورد انکار ضروریات دین و حکم این انکار، اختلاف نظر وجود دارد. به نظر اکثر فقها اگر انکار ضروری دین مستلزم انکار توحید و رسالت باشد و این انکار از روی شبهه علمی نباشد موجب ارتداد و در نهایت قتل منکر می شود. اما اگر کسی از روی شبهه ای علمی یکی از ضروریات را انکار کند مرتد نمی شود بلکه باید شبهه او را حل کرد و اگر بعد از وضوح دلایل کافی بر مطلب باز هم اصرار بر انکار نمود و لجاجت به خرج داد، موجب ارتداد و حکم اعدام وی می شود.

در این پژوهش کوشش شده است تا «طرح فلسفی هیوم» در وحدت و کلیت آن در قالب سه رکن اصلی آن (یعنی: اهداف، روش ها و نتایج) تفسیر گردد و شمایی کلی از اندیشه او به دست داده شود. هر یک از این ارکان سه گانه یک فصل از فصول سه گانه پژوهش حاضر را به خود اختصاص داده است؛ در فصل اول دو هدف عمده هیوم از مطرح کردن اندیشه اش تحت عنوانهای «اصلاح فلسفه» و «پیشبرد علم طبیعت انسان» مورد تبیین قرار گرفته اند. در مرحله بعد روش هایی که هیوم برای دستیابی به اهداف مذکور به آنها متوسل شده است مورد بررسی قرار گرفته اند، «نقد معرفت پیشینی» و «روش تجربی آزمونی استدلال» هر یک به گونه ای برای هیوم نقش روش و راهبرد برای رسیدن به اهداف را داشته اند و ما در فصل دوم اینها را مورد توجه قرار داده ایم. و بالاخره در فصل سوم به نتایج حاصله از به کاربستن روش های مذکور برای رسیدن به آن اهداف کلی از پیش تعیین شده، پرداخته ایم و متناظر با آن اهداف دو نتیجه مهم و عمده طرح فلسفی هیوم را، که آراء او درباره «چیستی فلسفه» و «چیستی انسان» هستند، توصیف نموده ایم. نکته ای که می توان از این پژوهش به دست آورد رسیدن به تفسیری از اندیشه هیوم است که آن را نه به عنوان صرف «شکاکیت» و نه صرف «تجربه گرایی» بلکه به عنوان یک «طرح انسان شناسی فلسفی» نشان می دهد.

در این پایان نامه به مواردی که طلاق توسط قاضی و از طریق دادگاه صورت میگیرد اشاره شده است و زوجه در صورت وجود چهار علت (عدم انفاق - ضرر - غیبت یا حبس و عیوب زوج ) حق دارد به دادگاه رجوع کرده و درخواست طلاق نماید. همچنین اختلاف نظر و دیدگاههای مذاهب پنجگانه مطرح و مورد بحث قرار گرفته است

نظریه معقولیت ریچارد فولی چارچوبی است از یک نظریه عمومی راجع به معقولیت. او نشان می دهد که چگونه چارچوب او می تواند به عنوان یک وسیله فرا معرفت شناسانه برای بررسی نظریات مختلف بکار رود. مشخصه عقیده معقول معرفتی مورد نظر فولی خود مدارانه بودن آن است. این نظریه در باب معقولیت غیر تدافعی است, زیرا فولی در مقابل تردیدهایی که به جهت جستجوی صدق یا حتی احتمال صدق یک گزاره به این نظریه وارد می شود, هیچ دفاعی از خود نمی کند و حتی این را نیز انکار می کند که عقیده معقول خودمدارانه از خطاهای فاحش بدور باشد. فولی مدعی است معقولیت عقاید شما وقتی کاملا" صحیح باشید به صورت زیر است: " برای تو معقول است به-- اعتقاد داشته باشی چون منابع "م" را داری و چون به نظر می رسد از منظر "ظ" و با منابع "م" , اعتقاد به -- راه موثری است برای تامین هدف "ه". "منظر" مجموعه ای است از عقاید. انواع مختلف منظر در ارتباط با شخص یا اشخاصی که این عقاید را دارند تعیین می شود. انواع مناسب " منابع" شامل روشهای معرفتی ارزیابی شده در دسترس فرد و مواضع روانشناسانه فعلی فرد است. "اهداف" می توانند عملی یا نظری یا ذهنی ( که شامل هر دو هدف معرفتی و غیر معرفتی است) باشند. اهداف معرفتی محض اهدافی هستند که تنها با صدق و جامعیت سیستم فعلی عقاید فرد مرتبطند. این واضح است که ترکیبات مختلف از مناظر, منابع و اهداف منجر به مفاهیم مختلف از معقولیت می شود. در هر حال, یک عقیده تنها زمانی برای یک شخص معقول معرفتی است که بتواند از تامل معرفتی تحت عمیق ترین ملاکهای معرفتی فرد سربلند بیرون آید. علاوه بر این, این تامل برای اینکه در بهترین حالت باشد باید خالی از تاثیرات مخربی مانند مشروبات الکلی و داروهای توهم زا باشد. فولی تاکید می کند همه قضاوتها ( تظریات) راجع به معقولیت می توانند تحت مفهوم او درآیند. معقولیت معرفتی فولی برای معرفت نه لازم است و نه کافی به نظر می رسد این نظریه نهایتا" دچار مشکلاتی می شود: - فولی هیچ تعریف و تبیینی از عمیق ترین ملاکهای معرفتی فرد ارایه نمیدهد. - همچنین اگر چه فولی بارها تاکید می کند نظریه او راجع به معقولیت یک نظریه نسبی انگارانه نیست ولی عدم محدودیت اهداف, مناظر و عقاید مبنایی, نظریه او را نظریه ای نسبی انگارانه می سازد

چکیده دیوید هیوم فیلسوفی است که بر فلسفه جدید تأثیر بسزایی گذاشته است وی تجربه گراست و همین مشرب فکری وی باعث شده است که عده ای از فلاسفه وی را شکاک قلمداد نمایند. وی مهمترین مسأله علم تجربی یعنی اصل علیت را به چالش می کشد و معتقد است تصور علیت و ضرورت که لازمه آن است در ذهن ما ساخته می شود و انطباعی مطابق آن در خارج وجود ندارد و این تصور ساخته عادت ذهن ماست. اما ما از آن چاره ای نداریم و برای زندگی ما اصلی است مهم، و به خاطر سرشت و طبیعت انسانی ماست که این اصل ساخته می شود. این بحث به طور مفصل در رساله مهم وی « جستاری درباره طبیعت انسانی» آمده است ، راه حل وی برای رفع شک به اصل علیت در علم تجربی اصل روانشناسانه عادت و باور است . راه حلهایی که اشاعره نیز برای تبیین اصل علیت از آن استفاده کردند منتها از دیدگاهی متفاوت .

تحقیقی در تبیین مباحث عالم ذر از دیدگاه آیات، روایات و متکلمین است. پژوهش حاضر در سه بخش تدوین شده است. بخش اول پس از مفهوم شناسی، پیشینة مباحث عالم ذر، پیش از اسلام، در متون دینی مسلمانان و در عرفان و تصوف را بیان کرده است. نویسنده در بخش بعدی به بررسی عالم ذر از دیدگاه قرآن و احادیث پرداخته و در بخش سوم عالم ذر از دیدگاه کلامی مورد توجه قرارگرفته است. نویسنده در جمع بندی این پژوهش مجموع اقوال و دیدگاه های فراوان دربارة عالم ذر را در چهار قول خلاصه کرده است. 1. نظر اهل حدیث و ظاهرگرایان که به وجود «عالم ذر» به صورت حقیقی و تکوینی در عالم ماده معتقدند. 2. گروهی از دانشمندان با استناد به عدم دلالت آیات و مخالفت روایات با آیات و نبود دلیل عقلی، منکر «عالم ذر» هستند که گروهی از منکرین آیات مربوطه را از باب حکایت تمثیلی و مجازی دانسته اند. 3. تلفیقی از نظر اول و دوم است که اصل عالم ذر به صورت حقیقی و تکوینی صورت گرفته، اما خطاب خدا به انسان ها از باب تمثیل و مجاز است. 4. برخی از متکلمین و عرفا و گروهی از حکماء معتقدند «عالم ذر» در عالم دیگری که در غیبِ عالمِ ماده بوده، صورت گرفته است.

هدف کل : عالم مثال و نقش آن در معاد جسمان . اهداف جزئ : ‎1 رابطه رو ا با معاد جسمان و عالم مثال . ‎2 - رابطه معراج جسمان با عالم مثال و معاد جسمان . ‎3 - رابطه ط الارض با عالم مثال . ‎4 - رابطه تجرد نفس و معاد جسمان . ‎5 - اثبات معاد جسمان ا زطر ق عالم مثال . ‎6 - نقش عالم مثال با تجسم اعمال . ‎7 - تب ن ارتباط عالم مثال با سوال قبر. ‎8 - تب ن لذت و الم عقل در جهان آخرت . ‎9 - تب ن احوالات مربوط به عالم برزخ./