جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين تحقيق با استناد به قاعده نفي سبيل که برگرفته از آيه شريفه "و لن يجعل اللهُ للکافرين علي المؤمنين سبيلا" مي‌باشد، مصاديق عدم سلطه کفار بر مسلمانان از لحاظ سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي بيان شده و ضوابط فقهي مربوط به اين قاعده در فقه سياسي شيعه اماميه تبيين گرديده است. نويسنده با استدلال قرآني و روايي و اجماع اين قاعده را شرح و بررسي کرده و مواردي مانند ازدواج، معاملات اقتصادي و مناسبات سياسي جامعه اسلامي با کشورهاي کفر که از قاعده نفي سبيل پيروي مي‌کند را در ضمن چهار فصل تبيين نموده است. در فصل اول، مفهوم لغوي، اصطلاحي و فقهي قاعده نفي سبيل و معناي فقه و سياست را از اين دو منظر بيان کرده است. در فصل دوم، منابع و سير تاريخي قاعده نفي سبيل را شرح داده و در دو مرحله سير تاريخي اين بحث، يکي در زمان شيخ طوسي و ديگري در زمان شيخ انصاري را بررسي کرده است. در فصل سوم، ادله و مستندات فقهي و مؤيدات قاعده نفي سبيل را بيان کرده و از منظري قرآني و روايي جزئيات و فروعات مختلف فقهي اين قاعده را تبيين نموده است. از ديدگاه نويسنده طبق آيه نفي سبيل هر گونه تسلط کافر بر مسلمان غير قابل پذيرش مي‌باشد و اجماع، روايات و دليل عقل (سير عقلا) نيز مؤيد اين مطلب است، زيرا دين اسلام اشرف بر همه اديان است و دين خاتم به شمار مي‌رود و از اين رو نبايد هيچ چيزي بر آن رياست کند و شعائر الهي و احکام و آيين اسلام نبايد مورد هتاکي قرار گيرد و بر همگان واجب است که به اين احکام و شريعت آسماني احترام بگذارند. در فصل چهارم، نويسنده برخي از مصاديق قاعده نفي سبيل و موارد استثناي آن را بيان کرده است. در همين راستا به جنبش تنباکو در زمان قاجاريه و فتواي مشهور ميرزاي شيرازي در اين زمنيه اشاره کرده و آن را از مصاديق مهم قاعده نفي سبيل عنوان کرده است. همچنين نمونه‌هايي ديگري مانند نهضت مشروطه و انقلاب اسلامي ايران را نيز در همين راستا تحليل کرده و ديدگاه‌هاي امام خميني و آيت‌الله خامنه‌اي را در مورد قاعده نفي سبيل تبيين نموده است، از جمله برخورد شديد امام خميني با لايحه کاپيتولاسيون را که بر اساس آن کفار بر مسلمانان سلطه زيادي پيدا مي‌کردند را نيز در همين راستا قابل تفسير دانسته است.