جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در همه اعصار، فرشتگان و ماهیت آن ها برای انسان، جذاب و پرسش برانگیز بوده است. این جذابیت تنها به این دلیل نیست که بشر نمی تواند ملائک را همچون دیگر ارکان عالم مشاهده کند، بلکه دلایل دیگری را نیز در خود دارد. از مهم ترین این دلایل نقش فرشتگان در جهان هستی و ارتباط آن ها با زندگی دنیوی و اخروی آدمی است. بازنمایی فرشتگان در رسانه های غربی، با حقیقت و آموزه های اسلامی مغایرت دارد، ولی متاسفانه به دلیل قدرت جادویی رسانه، تاثیرات فراوانی بر اذهان عمومی گذاشته است.این پژوهش تلاش دارد بر اساس آموزه های اسلامی سیمای فرشتگان را در رسانه ملی تحلیل کند و همچنین راهکارهای عملی و کاربردی را در چگونگی بازنمایی فرشتگان در رسانه را پیشنهاد کند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که اهالی رسانه باید همانطورکه به امور فنی رسانه تسلط داشته باشند، به مفاهیم و آموزه های اسلامی نیز واقف باشند.

چهره شهر، زبان شهر است؛ زبانی که نشانگر تلقی یا تفکر انسان از هستی و جهان است. «ساختن» که بروز نمادین و خلاقانه اندیشیدن است، نحوه وجود انسان در جهان و نگاه او به عالم و مکان را آشکار می سازد. شهرسازی و معماری به مثابه بروز نمادین تفکر در قالب مادی و عینی در دوره های مختلف تاریخی با ایجاد تغییر در تلقی انسان از جهان و مکان دستخوش تغییر و تحول شده است. عدول از معنای اصیل کلمه «ساختن» و «بنا کردن» که به معنای سکونت، آرامش و قرار، الفت، انس و محافظت است، انسان معاصر را چنان دچار بحران «بی مکانی» و «بی خانمانی» (احساس عدم امنیت و آرامش) کرده که حتی در شهر و دیار خویش با فضای شهر خود بیگانه و ناآشناست. تنها زمانی می توانیم از فضای شهری به معنای واقعی برخوردار باشیم که ظاهر و چهره شهر متناسب با معنا و باطن (یعنی فرهنگ، باورها و عقاید) شکل گیرد تا بتواند برای تک تک افراد احساس آشنایی و معناداری را ایجاد کند. تامل در معنای اصیل «ساختن» و «مکان» می تواند ارائه دهنده الگوی پیشنهادی به منظور اصالت بخشیدن به سیمای شهر در راستای معناداری (دلالت گری) و زبانی بودن آن باشد.این مقاله با نگاهی پدیدارشناسانه سعی در خوانش سیمای شهر به مثابه زبان شهر دارد.

از منظر قرآن کریم، حکمت تشکیل خانواده رسیدن به آرامش روانی است. بر این اساس در سوره شریفه روم بیان شده که «... از نشانه های او این است که از جنس خودتان همسری آفرید تا در کنارش آرام گیرید...(آیه 21)». این مطلب به بهترین شکلی به ابعاد اجتماعی و فردی خانواده اشاره دارد. سبکی که خانواده برای تعامل با فرزندان انتخاب می کند بر انتخاب ارزش های ایشان و همچنین از جمله حقوق فرزندان، به ایشان در تشکیل خانواده کمک می کند. این امر به طور طبیعی با تاکید بر ارزش های اسلامی تدوین می شود و بیانگر ارتباط دو جانبه کارکردها و تقویت ارزش هاست. کارکردهای رسانه در تبیین و ترویج ارزش های خانواده از دیدگاه اسلام در کنار کارکردهای رسانه در تامین نیاز مخاطبان قابل بررسی است. این مقاله با تکیه بر پژوهش اسنادی به جمع آوری اطلاعاتی در مورد عملکرد رسانه های داخلی به ویژه تلویزیون در تقویت کارکردهای خانواده اسلامی پرداخته است و با نگاهی تحلیلی بر حجم گسترده ای از منابع و تحقیقات موجود، تلاش شده تا الگویی برای کارآیی موثر رسانه ها در تامین نیاز مخاطبان تعریف شود.

چگونگی بازنمایی بصری پوشش زنان در اجتماعات خصوصی و عمومی، با نظر به فرهنگ دینی اسلام و ادبیات ایران اسلامی در نگاره های ایرانی موضوع این مقاله است. روش تحقیق، خوانش نشانه های مشترک در زبرمتن نگاره ها و تحلیل بینامتنی آن ها، به منظور دریافت کارکرد نظام زبانی و موقعیت زمانی مربوط به آن ها در خصوص پوشش زنان در نگاره ها بوده است. در این رویکرد، هر نگاره دارای نظام زبانی به هم پیوسته ای تلقی شد که نشانه هایی از هنر تصویری، کلام ادبی و نیز آموزه های دینی در آن به تجمیع رسیده بود. تداخل همزمان این متون در آثار نگارگری، تحلیل ترامتنی را به عنوان خوانشی فراگیر در فهم معنای نگاره ها اقتضا کرد و از اینرو آثار منتخب بر این مبنا تحلیل شدند. نمونه ها به طور هدفمند انتخاب شدند و در خوانش آن ها، چگونگی بازتاب تصویر پوشش زنان در اجتماعات عمومی و خصوصی و نوع حضور اجتماعی زنان مد نظر قرار گرفت.پرسش اصلی آن بود که تعامل اجتماعی زنان در نگاره ها باتوجه به متغیر پوشش، چگونه بازنمایی شده است و آیا نوع بازتولید تصویری از پوشش زنان در نگاره ها، به موقعیت مکانی آن ها در فضاهای عمومی یا خصوصی مرتبط است؟ نتایج تحلیل آثار نشان داد که تصویر زنان در نگاره ها، واجد مستوری ذاتی است که ارتباط چندانی با حضور ایشان در فضای عمومی یا خصوصی ندارد و زنان در هر دو فضا، با رعایت حدود پوشش توصیه شده به نمایش درآمده اند.

مساله اصلی مقاله حاضر میزان و نوع بازنمایی دین در فیلم نامه های سینمایی ارسالی به اولین جشنواره فیلم دینی رویش است. برای این منظور، با توجه به تعاریف مختلفی که از دین صورت گرفته بود، تعریف برون دینی لئوبا با قدری تغییر استفاده شد. بر اساس این تعریف، دین مجموعه ای شامل چهار بعد نظری اعتقادی، درون فردی، رفتاری و نهادی در نظر گرفته شده است. روش اجرای تحقیق اسنادی بوده و با تکنیک تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری تحقیق تمام فیلم نامه های ارسالی به جشنواره بوده که از این میان 158فیلم نامه به شیوه نمونه گیری تصادفی نظام مند انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهند بعد درون فردی دین کم ترین تجلی را در فیلم نامه های ارسالی به جشنواره داشته و ابعاد تجسم یافته از دین همچون تجلیات مادی و رفتاری دین بیشترین ظهور را داشته است. درنتیجه، به نظر می رسد آنچه با عنوان فیلم نامه های دینی ارسال شده است به طور عمده شامل عناصر از پیش ساخته شده دینی همچون هنجارها و ابنیه دینی بوده است تا تجربه دینی یا ارزش های اخلاقی.

افسانه قصه ای است حاوی سرگذشت یا رویدادی خیالی از زندگی انسان ها، حیوانات، پرندگان یا موجودات وهمی چون دیو، پری، غول و اژدها که با رمز و رازها و گاه مقاصدی اخلاقی و آموزشی توام است و نگارش آن بیشتر به قصد سرگرمی و تفریح خوانندگان انجام می گیرد. وجه ممیز افسانه ها، تخیل قوی و اغراق آمیز بودن آنهاست. افسانه ها انواعی دارند: تمثیلی، پریان، عاشقانه و پهلوانی. در این مقاله، ضمن تعریف و آشنایی با انواع افسانه های پهلوانی با ویژگی های این گونه ادبی آشنا می شویم. این ویژگی ها عبارت اند از: خرق عادت، پیرنگ ضعیف، مطلق گرایی، کلی گرایی، ایستایی زمان و مکان فرضی، همسانی بیان شخصیت ها، شگفت آوری، استقلال یافتگی حوادث، کهنگی. در بخش پایانی مقاله به مهم ترین بن مایه ها اشاره می شود که اغلب، داستان ها دارای این بن مایه ها هستند. روش ما مطالعه در 23 اثر است که برای مثال از این آثار ادب مکتوب استفاده کرده ایم. هدف مقاله نشان دادن ویژگی های دقیق افسانه های پهلوانی است تا بتوان آنها را با انواع دیگر مقایسه کرد.

آیا فیلم «سنگ صبور» بیان کننده ماهیت واقعی زندگی زناشویی جامعه افغانستان است؟برای جواب به این سوال و اینکه آیا شخصیت ها و کارکردهای زن و مرد در این فیلم، نشان دهنده فرهنگ مردان و زنان افغانی هست یا خیر، مفاهیم تشکیل دهنده مردانگی و زنانگی دیالوگ های یکی از معروف ترین فیلم های افغانی به نام «سنگ صبور» با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلاو و موف و با نظریه روان کاوانه «کارن هورنای» و نظریه انتقادی شرق شناسی تحلیل شده اند. فیلم سنگ صبور، زندگی زناشویی یک مرد جنگی مجروح و همسرش را در زمان جنگ های داخلی در شهرکابل بازنمایی می کند. تحلیل انجام گرفته بیانگر این است که مفاهیم زنانگی و مردانگی بازنمایی شده در سنگ صبور نمایان گر ماهیت فرهنگ روابط زناشوهری افغانی ها نیست. البته، شیوه های گفتمانی، به خصوص گفتمان رد و بدل شده میان مرد مجروح جنگی و همسرش بیانگر بخشی از گفتمان حاکم در افغانستان است که نمی توان آن را تنها گفتمان حاکم دانست.

پژوهش در فرهنگ عامه یا تحقیق در فولکلور، حرکت برای شناخت باورها، اعتقادات، آئین ها و اسطوره های گذشتگان است و می تواند در خودشناسی، خودباوری و درنهایت هویت یابی نسل امروز موثر باشد.بخش عمده ای از فرهنگ جامعه در ادبیات شفاهی متبلور است و از این رو، این گونه ادبیات با نوع معیشت، سطح آرزوها، اقتصاد و اعتقاد مردم همخوانی شگرفی دارد. ادبیات شفاهی پدیدآورندگانی گمنام، ولی ناقلانی آشنا دارد و از نظر محتوایی در برگیرنده آرزوها و انتظارات بر باد رفته یا دور از دسترس، اسطوره ها، اعتقادات و باورهای فردی و جمعی مردم گذشته است که برخی از این اسطوره ها، باورها و اعتقادات به مخلوقات ماورایی از قبیل جن و پری مربوط می شود.وقتی بشر دیروز نتوانست برای دیده ها و شنیده هایش از پدیده های پیرامونش، پاسخی منطقی و متناسب با دانایی و تجربه و انتظاراتش پیدا کند، به تحیر فرو رفت، به خیال پردازی و افسانه سازی روی آورد و با خلق مخلوقاتی ماورایی و اسطوره ای و نسبت دادن بسیاری از امور به آن ها، به پرسش های واقعی خود پاسخی خیالی داد و از نظر روانی خود را قانع کرد.ادبیات شفاهی مردم خراسان که تجلی گاه این امور است، گاهی به نثر و در قالب قصه و افسانه، نقل روایت، چیستان، ضرب المثل و گاهی به نظم و موزون بوده و در قالب مثنوی، قطعه، غزل، دوبیتی، رباعی، مفردات و... بیان شده است. نگارنده تلاش دارد در این جستار کوتاه به بررسی جن و پری در ادبیات شفاهی منظوم (لالایی، دوبیتی، رباعی و...) خراسان بپردازد. به بیان دیگر در این مقاله پژوهشی در پی آن هستیم که دریابیم اسطوره جن و پری در کدام بخش از ادبیات شفاهی منظوم خراسان بیشتر بروز و ظهور دارند و بروز و ظهور این مخلوقات در قالب های متعدد چگونه است؟ تحقیق و بررسی، مطالعه و پژوهش در فرهنگ عامه و ادبیات شفاهی، حرکتی است به منظور شناخت نیاکان و بهره گیری از ذهن و زبان آن ها برای زندگی بهتر.برای گردآوری داده های این مقاله 2007 دوبیتی، 675 رباعی، 954 لالایی، 186 چیستان و حدود 30000 ضرب المثل منظوم بررسی شدکه درنهایت باید گفت: این مخلوقات که برای پاسخ به نیاز انسان ها خلق شده اند، در سایر فرهنگ ها مشابه هایی دارند و برخی از آنها با اعتقادات مردم گره خورده و بعضی مواقع آفرینشی مردانه خواه دارند.

زبان در حالت عام آن و قرآن کریم به مثابه یک زبان خاص، دارای ماهیتی سمعی و شنیداری است. پیدایی و شکل گیری و نیز فراگیری زبان به طور طبیعی، در تاریخ بشری و اتصال نسل ها، شیوه ای شنیداری داشته و دارد. هر زبان نیز آوا و آهنگ خاص خود را دارد که در بسیاری از موارد، تناسب لفظ و معنا در آن ها قابل تعقیب و بررسی است.در زبان قرآن نیز چنین حالتی وجود دارد و این زبان به دلیل توحیدی و الهی بودن، تابع نظم در زمینه های مختلف و از جمله تناسب و ائتلاف لفظ و معنا یا همان نظم آهنگ است. ازهمین رو، بررسی این جنبه از زبان دارای اهمیت و فواید قابل توجهی است. مقاله حاضر، این نظم و هماهنگی را در هجده سوره از قرآن کریم بررسی کرده است. موضوع ائتلاف لفظ، ریشه در ساخت انواع زبان ها و فطرت بشری دارد. مقاله به نمونه هایی از نظم و نثر فارسی را از همین زاویه توجه کرده و کوشیده است نمونه هایی تطبیقی را از الفاظ و عبارات برخی زبان های جهان ارائه دهد.

با ظهور عصر غلبه تصویر و بصر، سینما با قابلیت منحصر به فرد تبدیل واقعیت عینی به تصویر متحرک روز به روز گسترش یافته و مخاطبان زیادی را به سوی خود جذب کرد. در این میان، اقتضائات و محدودیت های فناورانه تصویر سینمایی اندیشمندان رسانه ای و سینماگران مسلمان را با مساله چگونگی رسانش پیام دینی از طریق این قالب مواجه کرده است. قرآن به منزله معجزه جاویدان پیامبر خاتم در تنزیل مکی و مدنی خویش، با تصویرآفرینی بدیعش، بسیاری از معانی مجرد و عقلی را به صورت نمادهایی محسوس برای انسان ها مجسم کرده است، به گونه ای که در بخش زیادی از آیات قرآنی، گویی نه در برابر واژه ها بلکه مقابل تصاویری زنده و مجسم ایستاده ایم که با مخاطب خویش سخن می گویند. تامل در هر یک از تصاویر هنری قرآن و فهم منطق و سنت تصویرآفرینی یا همان تجلی زبانی حقیقت، بی شک برای سینماگر دینی با غایت رسانش پیام دینی به مخاطبان می تواند الهام بخش خلق آثاری بدیع باشد. نگارندگان در این مقاله، با مفروض گرفتن امکان انتقال پیام دینی از طریق سینما، می کوشند با مقایسه تصویر آفرینی قرآنی و تصویرسازی سینمایی، گامی برای آشکارگی ظرفیت های ادبیات تصویری قرآن به منظور تحقق «سینمای دین محور» بردارند.