جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دنیای مدرن دارای متنی فرهنگی است که در آن عناصر فرهنگی به منصه ظهور می رسند و تمام تعاملات اجتماعی و کنشهای افراد در این بستر فرهنگی شکل می گیرند، و معنا می شوند. این مقاله به تبیین این تعاملات که خود موجب پدیداری سلایق فردی و سبک زندگی افراد می شود با دو رویکرد دینی و جامعه شناختی می پردازد. همچنین با در نظر گرفتن اینکه در جامعه ایران که فرهنگ غالب مذهبی است، در اکثر موارد ما شاهد سبک زندگی مدرن مصرفی هستیم، که چالشهایی را بوجود آورده، و در این مقاله به اختصار به آن پرداخته می شود. ادبیات نظری این مقاله برگرفته از نظرات جامعه شناسان و الهیون است. روش تحقیق حاضر تحلیلی - تبیینی است. ابزار جمع آوری اطلاعات اسناد و مدارک موجود از طریق تحلیل محتوای (تعریف درون متنی) می باشد. بررسی ها نشان می دهد، به تدریج که محیط و تعاملات اجتماعی انسان از جامعه سنتی فاصله می گیرد، سبک زندگی مدرن بیشتر متجلی می شود و در جامعه ایران که فرهنگ مذهبی غالب است، الگوی سبک زندگی مدرن و مصرفی موجب تقابل گردیده است و پیامدهایی را به همراه داشته است. در صورتی که با ایجاد تلاش در جهت سبک زندگی دینی و تقویت ایمان مذهبی می توان چالشها را تقلیل داد و با رهایی افراد از خودبیگانگی آنها را به هویت دینی خود رهنمون کرد. نگارندگان مقاله معتقدند که سبک زندگی دینی خود یکی از راهکارهای اقتصاد مقاومتی است.

انسان در ديدگاه دانشمندان علوم انسانى همچون روان شناسان اجتماعى و جامعه شناسان، موجودى سه بعدى است، و او را موجودى زيستى ـ روانى ـ اجتماعى (Biopsychosocial) معرفى كرده اند. در عين حال، بر بعد اجتماعى انسان تأكيد بيش ترى مى شود. به همين دليل، بسيارى از دانشمندان اساس رشد انسان را در روابط اجتماعى او جستوجو مى كنند. شايد به همين جهت باشد كه واژه «فرد» (Individual) در مقايسه با لفظ «شخص» (Person)، به كسى اطلاق مى شود كه با انسان هم نوع ديگرى يا با اجتماع در ارتباط نزديكى باشد. اساسا مبحث شخصيت (Personality) نيز برخاسته از همين تعامل بين فردى است؛ چه اين كه درصد زيادى از انسانيت انسان به اين است كه با انسان هاى ديگر در ارتباط كمال جويانه باشد. در تعامل اجتماعى است كه انسان ياد مى گيرد، تجربه مى كند، دانش مى آموزد، سخن مى گويد، تفكر مى كند، پژوهش هاى علمى صورت مى دهد و... . اصولا روابط انسانى براى ارضاى نيازهاى اساسى ضرورى اند. داشتن روابط مثبت و سالم با ديگران كليد رشد و كمال است. آنچه كه امروز هستيم و آنچه در آينده خواهيم بود، هر دو معلول روابط ما با ديگران است. روابط ما رفتار ما را به صورت يك انسان اجتماعى شكل مى دهد، همچنين در منحصر به فرد بودن شخصيت، هويت و مفهوم خويشتن ما نقش عمده دارند. ديگران براى ما هم جنبه آينه دارند؛ يعنى ما را به خودمان نشان مى دهند و هم الگوى تقليد ما هستند. همين روابط هسته مركزى اكثر مشكلات، اختلالات و ناراحتى هاى روانى ما را نيز شكل مى دهد. مى توان گفت: همه مشكلات انسانى عمدتا اجتماعى و ناشى از ارتباط با ديگران است. از سوى ديگر، مردم نيز براى پرورش روابط متقابل خود با ديگران اولويت ويژه اى قايلند و به همين دليل است كه روان شناسان اجتماعى از مدت ها پيش به عواملى كه دوست داشتن يا جاذبه متقابل را افزايش مى دهد توجه داشته و به تحقيقات زيادى درباره عوامل تعيين كننده دوست داشتن و ايجاد محبت بين افراد پرداخته اند. بنابراين، چگونگى روابط متقابل افراد از اهميت علمى و كاربردى خاصى برخوردار است. با نگاهى گذرا به متون دينى، درخواهيم يافت كه چگونه آموزه هاى دينى ضمن تأكيد بر اهميت اين موضوع، با توصيه ها و دستورالعمل هاى ساده و روشن و در عين حال، متين و زيبا، ما را به رعايت محاسن اخلاق و گسترش روابط اجتماعى مثبت رهنمون مى سازند.

زیدیه و امامیه از دیرینه ترین گروه های اسلامی اند. آگاهی از روابط این دو نحله اثرگذار، برای شناخت بهتر تاریخ فکری تشیع ره گشاست. در این نوشتار سعی شده است، تعامل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و نیز تقابل این دو گروه در دوره غیبت صغرا تا افول آل بویه (دوره اقتدار تشیع در جهان اسلام) بررسی شود. واکاوی گزارش های تاریخی نشان گر این است که در این دوره، همکاری زیدیان و امامیان در عرصه های گوناگون، روند رو به رشدی داشته است، البته به دلیل اختلاف در برخی از مبانی فکری، هم چنان تمایزگذاری فرقه ای خویش را در قالب مناظره های علمی و ردیه نگاری دنبال کرده اند.

چگونگی بازنمایی بصری پوشش زنان در اجتماعات خصوصی و عمومی، با نظر به فرهنگ دینی اسلام و ادبیات ایران اسلامی در نگاره های ایرانی موضوع این مقاله است. روش تحقیق، خوانش نشانه های مشترک در زبرمتن نگاره ها و تحلیل بینامتنی آن ها، به منظور دریافت کارکرد نظام زبانی و موقعیت زمانی مربوط به آن ها در خصوص پوشش زنان در نگاره ها بوده است. در این رویکرد، هر نگاره دارای نظام زبانی به هم پیوسته ای تلقی شد که نشانه هایی از هنر تصویری، کلام ادبی و نیز آموزه های دینی در آن به تجمیع رسیده بود. تداخل همزمان این متون در آثار نگارگری، تحلیل ترامتنی را به عنوان خوانشی فراگیر در فهم معنای نگاره ها اقتضا کرد و از اینرو آثار منتخب بر این مبنا تحلیل شدند. نمونه ها به طور هدفمند انتخاب شدند و در خوانش آن ها، چگونگی بازتاب تصویر پوشش زنان در اجتماعات عمومی و خصوصی و نوع حضور اجتماعی زنان مد نظر قرار گرفت.پرسش اصلی آن بود که تعامل اجتماعی زنان در نگاره ها باتوجه به متغیر پوشش، چگونه بازنمایی شده است و آیا نوع بازتولید تصویری از پوشش زنان در نگاره ها، به موقعیت مکانی آن ها در فضاهای عمومی یا خصوصی مرتبط است؟ نتایج تحلیل آثار نشان داد که تصویر زنان در نگاره ها، واجد مستوری ذاتی است که ارتباط چندانی با حضور ایشان در فضای عمومی یا خصوصی ندارد و زنان در هر دو فضا، با رعایت حدود پوشش توصیه شده به نمایش درآمده اند.