جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عظمت و والایی هر علمی، به عظمت موضوع آن است، با توجه به این معیار کلی و فراگیر ارزشمند ترین علم، همانا «توحید» است، از این روی معرفت و شناخت حقیقت لایزالی، سرآغازی هر اقدام و قیامی است. طرق رسیدن به این معرفت به عدد نفوس خلایق است، اما از دیدگاه اسلام و قرآن هرچند ایمان و باور قلبى و فکرى خوب است امّا یقین و یافتن بالاتر از آنست، اینجاست که باید براهینی را برای اثبات وجود خدا اقامه کرد که اقناع کننده نفس انسان باشد. این مجال به بررسی براهین ذات باری تعالی - با تکیه بر روش هایی که جنبه استدلالی دارند- پرداخته است، از جمله برهان حدوث، وجوب و امکان، صدیقین، نظم؛ می توان گفت بهترین برهان تقریر علامه طباطبایی و طریق کتاب و سنت جامع و مازاد بر همه روش ها است، علاوه بر اینکه کمالات آنها را داراست، از نقائص آنها نیز مبرّا می باشد.

تبیین سنخ وجود خدا و وجود ممکنات از مسائل غامض در الاهیات فلسفی و کلامی محسوب می‌شود. در آثار میرداماد درباره تبیین ارتباط وجودی خدا با ممکنات مطالبی وجود دارد که بعضاً متعارض می‌نماید. بسیاری از مبانی فلسفی وی همچون مباحث هستی‌شناسی، تناسب عینی علت و معلول، اصل «معطی شیء فاقد شیء نیست»، قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»، تقرب و تبعد موجودات نسبت به خداوند، علم الاهی و اتحاد عالم و معلوم، با هم‌سنخی همخوانی دارد، ولی برخی مبانی دیگر وی مانند قول اشتهاری اصالت ماهیت، با تباین وجود خدا و ممکنات قرابت بیشتری دارد. بررسی و تحلیل نظریات میرداماد در این مسئله این نتیجه را ثمر می‌دهد که وی هم‌سنخی وجود خدا و وجود ممکنات را قبول دارد و تباینی بین آنها به صورت مطلق روا نمی‌داند. هم‌سنخی لوازمی دارد که آثار میرداماد با آنها همخوانی دارد.

ترجمه ماشینی: شفافیت وجود خدا نیاز به اثبات خداباوری در مسیحیت تاریخی و چالش‌های پیش روی آنها را از دوران روشنگری بررسی می‌کند. از نظر تاریخی (و کتاب مقدس)، مسیحیت معتقد است که بی ایمانی غیرقابل توجیه است. اگر نشناختن خدا گناه است، معنایش این است که انسان ها می توانند و باید خدا را بشناسند. انسان ها باید خدا را بشناسند زیرا قدرت ابدی و ذات الهی او در چیزهایی که ساخته می شود به وضوح آشکار می شود. و با این حال، اندرسون استدلال می کند، زمان بیشتری صرف اجتناب از نیاز به وضوح برای اثبات ناپذیری می شود تا اینکه واقعاً یک استدلال یا دلیل ارائه شود. شواهدی که بر ارسطو یا افلاطون تکیه می‌کنند و یک محرک یا طراح اولیه را ایجاد می‌کنند، کافی هستند. اما کفایت اینها، نه تنها برای اثبات خدای خداباوری، بلکه برای اثبات هر چیزی، توسط متفکران روشنگری مانند دیوید هیوم زیر سوال رفته است. اندرسون پس از در نظر گرفتن براهین سنتی، و ردیابی تاریخ چالش‌ها تا براهین خداباورانه (از هیوم تا کانت و تا قرن بیستم)، استدلال می‌کند که روش‌های استاندارد عذرخواهی به اندازه کافی پاسخگو نبوده‌اند. دفاع شناسی کلاسیک، اثبات گرایی، پیش فرض گرایی، معرفت شناسی اصلاح شده، و دیگران نمی توانند به اندازه کافی به چالش های روشنگری پاسخ دهند. اگر چنین است، نتیجه مسیحیت چیست؟ اندرسون توضیح می دهد که چرا برهان های سنتی شکست خورده اند، و برای چه چیزی لازم است دلیلی ارائه شود که نه تنها به هیوم و کانت پاسخ دهد، بلکه وضوح وجود خدا را نیز ثابت کند. . براهین سنتی دقیقاً در هدف نداشتن وضوح وجود خدا شکست خوردند و در این امر به دلیل دیدگاه نادرست از هدف زندگی مسیحی شکست خوردند. اگر بخواهیم زندگی پر برکت را با دید مستقیم خدا در بهشت ​​به دست آوریم، پس هیچ دلیلی وجود ندارد که بیش از حداقل حداقل مورد نیاز برای ورود به بهشت ​​(توجیه) بخواهیم. به علاوه، اگر بالاترین نعمت همین رؤیت مستقیم باشد، جلال خداوند که در کار او آشکار شده، کم اهمیت تلقی می شود و حتی کنار گذاشته می شود. در مقابل، اگر قدرت ابدی و ماهیت الهی خداوند به وضوح در آثار او آشکار شود، و برکت در شناخت خدا حاصل شود، پس برای مسیحیت بسیار مهم است که وضوح وجود خدا را نشان دهد. اوون اندرسون این ضرورت را در خداباوری تاریخی مسیحی برای وضوح و غیرقابل توجیه در مقابل شک گرایی و ایمان گرایی. او به این میراث روشنگری با نشان دادن ارتباط اثبات وجود خدا پاسخ می دهد. شکل یک مسئله کلاسیک در حال آشکار شدن است. --Surrendra Gangadean، نویسنده کتاب "بنیاد فلسفی: تحلیل انتقادی باور اساسی" این کتاب هیجان انگیزی است که با تجزیه و تحلیل و بررسی برخی از مسائل اساسی فلسفه و الهیات غیرمعاصر، جایگاه فلسفه دین را ارتقا می دهد. تاکید بر وضوح برای من جدید و تازه و تحریک کننده است. من واقعاً تعجب می کنم که صورت فلکی وضوح، مسئولیت پذیری و غیرقابل توجیه بودن قبلاً به تفصیل بررسی نشده است. - استفن وب، کالج واباش، اوون اندرسون، استادیار فلسفه دین در دانشگاه ایالتی آریزونا غربی است. او نویسنده کتاب عقل و جهان بینی (2008) است.

قرآن کریم، کتاب استدلال و برهان است تا آنجا که بیش از سیصد مرتبه دعوت به تعقل نموده و حتی از مخالفان خود طلب برهان کرده است. با این حال برخی معتقدند قرآن، برهانی بر اثبات وجود حق تعالی ـ که اساس توحید و رکن همه ادیان شمرده می‌شود ـ اقامه نفرموده است. لذا این پژوهش در صدد است با تمرکز بر آراء و نظریات حضرت آیت‌لله جوادی آملی، اثبات نماید که می‌توان براهینی بر اثبات وجود حق تعالی از این کتاب آسمانی استفاده نمود و چنین ادعا نمود که هرچند اصل هستی مبدأ در بسیاری از آیات مفروغ عنه و مسلم گرفته شده است، لکن چنین نیست که قرآن هیچ گاه به آن نپرداخته باشد. این پژوهش در همین راستا، دو برهان از براهین عقلی و فلسفی اثبات وجود حق تعالی یعنی برهان «امکان و وجوب» و «امکان فقری» را مورد توجه قرار داده و با استنباط مقدمات آن‌ها از قرآن کریم، اقامه برهان بر وجود خدا در قرآن را به اثبات رسانیده است. لازم به ذکر است، انجام پژوهش‌هایی از این دست می‌تواند جلوه‌ای از تفکیک ناپذیری قرآن و برهان و نمایی از اعجاز علمی این کتاب آسمانی را به سهم خود آشکار نماید.

آيه ميثاق که به آيه عالم ذر نيز معروف است، ازجمله آياتي است که مورد توجه انديشمندان اسلامي به‌ویژه فلاسفه مسلمان واقع شده و درباره‌اش نظريه‌پردازي کرده‌اند. ازجملة اين نظريات، دو نظريه کينونت عقلي نفس از صدرالمتألهين و نظريه وجود ملکوتي انسان از علامه طباطبائی است که در تبيين فلسفي عالم ميثاق بيان گشته‌اند. ازآنجاکه اين دو نظريه به لحاظ ساختاري و محتوايي شباهت فراوان به يکديگر دارند و نيز با توجه به آنکه علامه طباطبائي فيلسوفي صدرايي بوده و مباني حکمت متعاليه را پذيرفته است، اين پرسش پيش مي‌آيد که آيا نظريه وجود ملکوتي انسان همان نظريه «کيونت عقلي نفس» صدرالمتألهين است و بيان علامه طباطبائي تنها تقريري نوين و متفاوت از تقرير صدرالمتالهين است، يا آنکه نظريه‌اي متمايز از نظريه صدرا مي‌باشد؟ در اين مقاله در پي آن هستيم که با روش توصيفي ـ تحليلي و با رويکرد مقايسه‌اي به تبيين و مقايسه اين دو نظريه بپردازیم و با توجه به مباني و نيز وجوه اشتراک و افتراق اين دو نظريه به داوري در باب يکساني يا عدم يکساني اين دو نظريه بنشینیم.

بحث از وحدت و کثرت وجود، یکی از مباحث مهم و کلیدی است که فیلسوفان و عرفا را به خود مشغول کرده است . «وحدت وجود» یکی از دغدغه‌های آنان است. اکثر آنها در این مسئله اظهار نظر کرده‌اند که به تفاسیر مختلف از وحدت وجود انجامیده است. از مهم‌ترین آن تفاسیر، «وحدت شخصی وجود» و «وحدت تشکیکی وجود» است که محل نزاع بسیاری از فلاسفه واقع شده است. در این نوشتار به بررسی مسئلۀ وحدت وجود و نسبت دو تفسیر از آن یعنی وحدت تشکیکی وجود و وحدت شخصی وجود و نیز جایگاه تکثر اشیاء در هر یک از این دو تفسیر از منظر صدرالمتألهین و یکی از پیروان او، یعنی علامه طباطبائی می‌پردازیم. صدرالمتألهین در دوازده فصل پایانی مباحث علت و معلول اسفار به وعده‌ای که برای اثبات هستی مطلق و وحدت آن می‌دهد وفا می‌کند و با اثبات وحدت شخصی وجود، فلسفه را که در قلمرو کثرت حقیقی و تشکیک وجود حرکت می‌نماید، به تمامیت می‌رساند بنا بر تصریح ایشان، نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، نظریه‌ای ابتدائی بوده و جنبۀ تعلیمی و صرفاﹰ آماده سازی دارد تا مدعای اصلی خود را که همان وحدت شخصی وجود است به اثبات برساند. علامه طباطبائی مدعی است که می‌توان از تدقیق و واکاوی برهان بر تشکیکی بودن حقیقت وجود، وحدت شخصی وجود و در نتیجه تشأن و کثرت تشکیکی ظهور را اثبات نمود. البته علامه با حفظ نظریه تشکیک و ایجاد هماهنگی میان این دو نظریه، به اثبات نظریه وحدت شخصی وجود نمی‌پردازد بلکه معتقد است از تحلیل این نظریه می‌توان نظریه فوق آن را اثبات نمود؛ همان‌گونه که برهان صدرالمتألهین با حفظ علیت، تشان را اثبات نمی‌کند و در پی هماهنگی میان علیت و تشان نیست بلکه از تحلیل علیت، به نظریۀ فوق آن یعنی تشان می‌رسد. نظریۀ وحدت شخصی وجود، وحدت تشکیکی را ابطال نمی‌کند بلکه حقیقتی را تشخیص می‌دهد که به موجب آن، نظر اولی صورت مجازیت اتخاذ می‌نماید.