جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استان یزد در فلات مرکزی و محدوده اقلیم گرم و خشک ایران واقع شده و به جهت نوع آب و هوای خشک منطقه و شاخصه های طبیعی منطقه، دارای ویژگی های خاص فرهنگ و هنری شده است. این منطقه که سابقه ای طولانی در فرهنگ سرزمین ایران داشته، آثاری هنری ارزشمندی از گروه ساختار و تزیینات معماری تا صنایع دستی و هنرهای بومی خود به همراه داشته که هر کدام دارای بار فرهنگی، هنری و حتی اقتصادی ویژه ای نیز بوده اند. هماهنگی میان اجزا تشکیل دهنده بنا به ویژه در تزیینات معماری و تاثیرات مختلف نقوش کهن و باستانی که در عرصه های مختلف هنری بر روی یکدیگر گذاشته اند، امروزه آثاری ارزشمند و ماندگار را در عرصه فرهنگ و هنر این منطقه برجای گذاشته است. نقش ها و رنگ های زیبا و دل انگیزی که می توان آن ها را از سطح کاشی های لاجوردین و سفید مسجد جامع یزد تا سطح زیلوها و در نهایت سفالینه های منقوش آبی و سفید میبد مشاهده کرد. بررسی های انجام شده بر روی رنگ و نقش این تزیینات، نشان از هماهنگی میان آن ها و هنرمندان این عرصه، با پیشینه کهن از هر کدام است، به طوری که تفاوت تکنیک های ساختاری کاشی کاری، زیلوبافی و نقاشی روی سفالینه ها، باعث گردیده تا نقش ها در هر بخش با ویژگی ساختاری آن رشته هنری نیز هماهنگ شده و نقشی منحصر را بیافریند. این مقاله سعی دارد تا با بررسی نمونه های مشابه از هر سه رشته هنری (کاشی کاری، زیلوبافی و نقاشی سفال)، به بررسی چگونگی این هماهنگی و تاثیر نقش ها بر یکدیگر به پردازد.اهداف مقاله:-1 بررسی و شناسایی نقش ها و رنگ های مورد استفاده در تزیینات کاشی کاری مسجد جامع، زیلو و سفال میبد.-2 چگونگی هماهنگی و تاثیرپذیری رنگ و نقش در هنرهای مذکور.سوالات مقاله:-1 چه نقش و رنگ هایی بیشتر در تزیینات آثار هنری (کاشی کاری مسجد، زیلو و سفال) منطقه یزد، مورد استفاده قرار گرفته اند؟-2 با توجه به تفاوت در تکنیک های اجرایی میان کاشی کاری، زیلوبافی و نقاشی روی سفال، آیا نقش ها و رنگ های به کار رفته در این هنرها، با یکدیگر مشابه و همسو بوده اند؟ 

تکایا گونه ای معماری آیینی هستند که در دوره قاجار در اغلب روستاهای مازندران برپا شده اند. سقف و بدنه تکایا آکنده از نقوش متنوع با مضامین مذهبی و غیرمذهبی - متاثر از اندیشه های ایران قبل و پس از اسلام – است. بخش قابل ملاحظه ای از نقوش با مضامین مذهبی در قالب نقاشی عامیانه آشکار شده اند. نقاشان سعی داشته اند فضای تکایا را متناسب با نیاز مردم تزیین نمایند و جلوه هایی از وقایع عاشورا، قصص قرآنی و مضامین خیر و شر را مجسم سازند. بررسی های به عمل آمده، هدف نقاشان این خطه را ضمن احترام به باورهای مردم، پیام رسانی با تاکید بر جنبه های اخلاقی و حفظ سجایای انسانی متاثر از حوادث عاشورا و زندگی ائمه اطهار (ع) و نیز توصیف مفاهیم معنوی با بیانی ساده و رسا با تلفیقی از جنبه های عینی گرایی و ذهنی گرایی- دانسته اند ضمن آن که بر جنبه نمادین آن نیز تاکید شده است.روش گردآوری داده ها به صورت اسنادی و میدانی و تدوین آن به شیوه توصیفی – تحلیلی بوده است.اهداف مقاله:-1 بهره گیری نقاشان از مضامین مذهبی جهت انتقال پیام با هدف بررسی ویژگی ها و ارزش های نهفته در تصاویر. -2دست یابی هنرمندان به نوع بیان در تصویر، برای رساتر شدن مفهوم نقوش.سوالات مقاله: -1مهم ترین اهداف هنرمندان در نقاشی عامیانه مذهبی در تکایا با توجه به اعتقادات و باورهای مردمی چیست؟  -2تصاویر و صحنه های مذهبی ترسیم شده در تکایا، عمدتا چه نوع بیانی دارند؟

بی شک معماری مسجدالحرام و کعبه قبله مسلمین جهان، در عین سادگی از سبک های پیچیده معماری به شمار می رود. ساده از آن رو که ارتباطات فضایی روشنی دارد و پیچیده از آن رو که بر اساس آیات و روایات؛ محل، شخص معمار و چگونگی طراحی آن، به خواست خداوند بوده است. لذا انتظار می رود بیشترین تاثیر و "حضور قلب" را در زائران ایجاد نماید.دریافت اراده خداوند در چیستی و صورت کعبه، و بر آن اساس چگونگی ساخت و شکل آن توسط سازندگانش، از لابه لای آیات و احادیث معتبر، مبحثی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. در این مسیر شناخت حضوری بیش از حصولی، به عنوان بخش عمده ای از حقیقت وجودی انسان دریافت کننده آن مکان مقدس، مورد بررسی قرار می گیرد.در ادامه حقایق حضوری در صورت معماری کعبه، که در شکل برآمده از علم حصولی آن موثر بوده، در مقایسه با بناهای زمان مند و مکان مند دیگر بررسی می شود؛ تا شاید بتواند از این منظر به حضور موثر انواع شناخت و موانع آن، در مراتب درک معماری نیز توجه دهد. لذا، استفاده از حوزه های مختلف وجودشناسی، معرفت شناسی و علوم، با روش تحقیقی کیفی ضروری می نماید.اهداف مقاله: -1 بررسی ابعاد وجودی صورت (شکل) کعبه از لابه لای آیات قرآن-2 تاثیر شکل کعبه در چگونگی ساخت معمارانه و دریافت حضوری آنسوالات مقاله: -1شناخت حضوری و حصولی انسان، ارتباط آن با دریافت شکل و صورت معماری کعبه و موانع آن چگونه و چیست؟ -2حقایق شکل و صورت معماری کعبه چه تاثیری در شکل آن داشته و در مقایسه با سایر معماری ها چگونه است؟

خراسان، سرزمینی با وسعتی پهناور و ارزشمند، در دوره های مختلف تاریخی، نقش مهمی در تحولات تاریخی، فرهنگی و به ویژه تولید آثار هنری در ایران، ایفا نموده است. شهرها و مراکز مهم خراسان ازجمله هرات، سمرقند، نیشابور و مشهد هر کدام در دوره ای از تاریخ ایران، مرکز تولید یکی از آثار هنری، چون بناهای تاریخی، فرش، سفال و کاشی های رنگین بوده اند. یکی از درخشان ترین دوره ها، دوران حاکمیت تیمور و فرزندان او بر شهرهای خراسان ازجمله هرات و مشهد است. استفاده از نقوش تزیینی گیاهی و هندسی در کنار خط و خوشنویسی، در این دوران، رو به کمال نهاده و نه تنها بر صفحات نسخ خطی به ویژه نسخ قرآنی، چشم بیننده را به سوی خود می کشانده، بلکه زینت بخش کاشی های رنگین بناهای تاریخی نیز، بوده است. در این مقاله، با توجه به جایگاه و موقعیت منطقه خراسان آن زمان، نقوش تزیینی مورد استفاده در تذهیب های نسخ قرآن هرات موجود در موزه ها و مجموعه های داخلی و خارجی (موزه ملی ایران، دیترویت، هنر و ترک اسلامی استانبول، متروپولیتن، گنجینه قرآن آستان قدس رضوی، مجموعه خلیلی و کتابخانه چستربیتی) و کاشی های مسجد گوهرشاد مشهد، به عنوان دو مرکز مهم و فعال دوره تیموری، در 3 گروه نقوش اسلیمی، ختایی و هندسی، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج علاوه بر انعطاف پذیری نقوش در اجرای آن ها بر صفحات کاغذ و پهنه کاشی ها، پیوستگی نقوش در تذهیب های هرات و کاشی های رنگین مسجد گوهرشاد مشهد، ارتباط میان طراحان، مذهبان و کاشی کاران را نمایان می سازد. اهداف مقاله:-1 دسته بندی و شناسایی نقوش تزیینی مورد استفاده در تذهیب قرآن های تیموری و کاشی های مسجد گوهرشاد مشهد.-2 تطبیق و مقایسه نقوش تزیینی در تذهیب ها و کاشی کاری ها بر اساس ویژگی های بصری و تزیینی. سوالات مقاله:-1 قرآن های تیموری و تزیینات مسجد گوهرشاد از چه ویژگی های بصری تزیینی برخوردار هستند؟-2 چه تفاوت ها و تشابهاتی میان نقوش تزیینی تذهیب ها و کاشی کاری مسجد گوهرشاد مشهد وجود دارد؟

آغاز سده دهم مصادف است با ناآرامی های سیاسی ایران و متعاقب آن مهاجرت بسیاری از هنرمندان به شرق و غرب و ازجمله دیار عثمانی. دفاتر اهل حرف یکی از اسناد معتبری است که اطلاعات قابل توجهی را از چگونگی فعالیت برخی از این هنرمندان مهاجر در کارگاه های هنر توپقاپی سرای در اختیار می گذارد. ضرورت بازخوانی این اسناد با توجه به این نکته که مشاغل مختلف دربار استانبول در آغاز سده دهم با الگوبرداری از کارگاه های هنر ایران و با حضور بسیاری از هنرمندان ایرانی شکل گرفتند، افزون می گردد. فرضیات مقدماتی، احتمال حضور هنرمندان مهاجر ایرانی را در این اسناد و فعالیت چشمگیر آن ها را در کارگاه های دربار استانبول مطرح می سازد.هدف از این پژوهش، شناسایی هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی و جایگاه شان در کارگاه های هنر توپقاپی سرای است. دستاوردهای کلی، مبین این نکات هستند که تا پیش از انتقال هنرمندان ایرانی به دربار عثمانی، فعالیت های هنری توپقاپی سرای بسیار محدود و کم رونق بوده، ولیکن با ورود هنرمندان ایرانی، کارگاه های هنر توپقاپی سرای چه از نظر تنوع مشاغل و چه از نظر تعدد هنرمندان بالاخص در جماعت نقاشان رشد چشمگیری می یابد. از بررسی میزان مقرری اعضای نقاشخانه توپقاپی سرای، چنین برمی آید که میانگین مقرری جماعت نقاشان ایرانی بالاترین میزان را در طول سده دهم دارا بوده است. این جماعت از بزرگ ترین گروه های هنری فعال در دربار عثمانی محسوب می شده اند، ولیکن به تدریج از نیمه سده دهم هجری دامنه فعالیت آن ها کاهش یافته و تا پایان سده از رونق می افتد. اهداف مقاله:1- شناسایی هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی و جایگاه شان در کارگاه های هنر توپقاپی سرایسوالات مقاله:1- هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی به کارگاه های هنر توپقاپی سرای چه کسانی هستند؟

بررسی فتوت نامه ها در فرهنگ اسلامی، یکی از بهترین بسترها برای شناخت تاریخ هنر اسلامی و تعامل میان هنر و عرفان تلقی می شوند هنرمندان با پرداختن به هنرهای مشروع، علاوه بر کسب شغل، به رفتاری دیندارانه مبادرت می ورزیدند و لذا این دسته از هنرها هیچ گاه در زمره حرفه های تفننی و تجملی نبودند بلکه ارتباطی تنگاتنگ با اندیشه های حکمی و عرفانی داشتند. در گذشته پیران و مرشدان هر صنف رساله ها و و کتاب هایی را درباره شیوه و روش جوانمردی در شغل خود می نوشتند و آن را فتوت نامه می نامیدند. با بررسی متون فتوت نامه ها به ویژه فتوت نامه چیت سازان نمونه های تدوین یافته از یک نظام کامل تربیتی که منجر به آفرینش عظیم هنری شده است، دیده می شود. پاره ای از هنرها از آن رو عاری از فتوت نامه بودند که با مبانی عرفانی و دینی سازگاری نداشتند و لذا هنرهایی غیرمشروع و غیرمقبول به شمار می آمدند.اهداف مقاله:-1 بررسی میزان ارتباط فتوت نامه با هنر اسلامی .-2 بررسی محتوایی رساله چیت سازان.سوالات مقاله:-1 آیا آموزه های دینی بر روی هنرهای سنتی تاثیر گذاشته است؟ -2 فتوت نامه ها به ویژه فتوت نامه اصناف چگونه به وجود آمده اند؟

اگرچه متخصصان تاریخ هنر، سده های آغازین اسلامی در ایران را دوران «استحاله هنری» می دانند، لیکن باید اذعان داشت که محدودیت اطلاعات مرتبط با هنرها و صنایع ایران در این زمان به اندازه ای است که اظهارنظر قطعی در این خصوص را با مشکل مواجه می سازد. علیرغم تحقیقات متنوعی که به تاریخ تحولات هنر فلزکاری اختصاص یافته، ابهامات فراوانی نیز در این زمینه باقی است. نظر به ماندگاری این مواد فرهنگی و نقشی که در مطالعات باستانشناسی ایفا می نمایند، نمونه های شاخص از اشیا فلزی باقی مانده از سده های اولیه اسلامی انتخاب تا ویژگی های آن ها در تحلیل تحولات هنری و نگرش فرهنگی صنعتگران این مرز و بوم در دوران انتقال از ساسانیان به سده های اولیه اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. اهداف مقاله:1- بررسی ویژگی های برجسته فرهنگی-هنری فلزکاری ایران در انتقال از ساسانیان به سده های اولیه اسلامی.2- بررسی میزان و چگونگی تغییرات احتمالی در دوره های مذکور.سوالات مقاله:-1 با انتقال حاکمیت ایران از ساسانیان به امرای اسلامی چه تغییراتی در جنس، فرم، تکنیک ساخت و تزیین، نقوش تزیینی و مراکز ساخت فلزکاری ایران به وجود آمده است؟-2 تغییرات احتمالی ایجاد شده در هنر فلزکاری تا چه میزان از دستورات دین جدید (اسلام) متاثر بوده است؟