جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که کشف گاز چه تاثیری بر تغییر معادلات قدرت در منظومه امنیتی مدیترانی شرقی و غرب آسیا داشته است؟ با عنایت به اهمیت انرژی در امنیت اسرائیل و شکل دهی به منظومه امنیتی مناطق یادشده، کشف گاز در مدیترانه شرقی باعث ارتقای جایگاه رژیم صهیونیستی در منظومه امینیت منطقه شده و این رژیم سعی دارد تا از گاز به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف منطقه ای خود استفاده نماید. به طور کلی کشف گاز سومین منبع تنش را در کنار دو منبع دیگر یعنی زمین و آب، به منابع تنش منطقه ای اضافه نموده است. کشف گاز در سرزمین های اشغالی باعث شده تا رژیم صهیونیستی به منظور حفظ وابستگی فلسطینی ها نه تنها مانع از دستیابی به منابع گازی آنها شود، بلکه با عقد قرارداد فروش گاز، وابستگی فلسطینی ها را به خود شدت بخشد. از طرف دیگر، این امر تشدید تنش بین اسرائیل و لبنان را در پی داشته است و هم زمان باعث تشکیل ائتلاف های جدید منطقه ای شده است. با عنایت به ظرفیت بالای ایران در تامین انرژی مورد نیاز کشورهای پیرامون این رژیم، اسرائیل سعی دارد تا با استفاده از ابزار جدید خود یعنی گاز، جلو وابستگی احتمالی کشورهای پیرامون خود و همچنین شرکای غربی اش به منابع گازی ایران را بگیرد، اما با توجه به ذخایر عظیم گازی ایران، در صورت توجه جدی جمهوری اسلامی ایران به این موضوع، به ویژه در شرایط پساتحریم، اسرائیل قادر نخواهد شد تا از گاز به عنوان ابزاری برای اهداف منطقه ای خود به ویژه در برابر ایران استفاده نماید.

ایران و ترکیه به عنوان دو بازیگر مهم و تاثیرگذار منطقه خاورمیانه، با وجود دارا بودن نقاط اشتراک فراوان، به لحاظ نوع حکومت، سیاست، اقتصاد، فرهنگ و حتی سیاست خارجی ویژگی های خاص خود را دارند. این دو قدرت منطقه ای اهداف متفاوتی در منطقه و همچنین در عرصه جهانی دنبال می کنند. از سال 2002، با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، شاهد تغییراتی مهم در روابط این دو کشور هستیم که متفاوت از دوران قبل است. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی مبتنی بر اسناد تاریخی و کتابخانه ای، ضمن تشریح اصول و جهت گیری سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه، تاثیر آن را بر روابط اقتصادی ترکیه و ایران بررسی خواهیم کرد. بر این اساس، سوالی که در این مقاله مطرح می شود این است که رویکرد سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه چه تاثیری بر روابط اقتصادی ترکیه و ایران گذاشته است؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه ای که مطرح می شود این است که علی رغم برخی تنش های سیاسی- امنیتی، روابط اقتصادی ایران و ترکیه در دهه اخیر (از سال 2002 تا 2014)، نسبت به گذشته و به خصوص دهه 1990 بهبود یافته است و این بهبودی روابط می تواند تحت تاثیر رویکرد اقتصادی حزب عدالت و توسعه در سیاست خارجی و همچنین دکترین عمق استراتژیک داوود اوغلو و سیاست مشکلات صفر با همسایگان باشد.

یکی از رویکردهای مطرح در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، سیاست نگاه به شرق است. اتخاذ این رویکرد، در اولویت سیاست خارجی ایران در پی گذشت یک دهه از قطع روابط دیپلماتیک ایران با ایالات متحده امریکا و تشدید تحریم های گسترده این کشور و نیز اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران است. در این راستا جمهوری اسلامی ایران تلاش نمود تا در جهت تامین بخشی از آرمان ها و اهداف سیاسی خود با اتخاذ این رویکرد جدید، از تک قطبی شدن ساختار نظام بین الملل پس از جنگ سرد، جلوگیری نماید. در این میان، کشور چین به عنوان یک قدرت برتر در نظام بین الملل که ماتریس قدرتش همواره در حال اوج گرفتن است و شاخص های برتری قدرت خود را در ابعاد مختلف اقتصادی، نفوذ سیاسی و نظامی ارتقاء بخشیده است، مورد توجه دستگاه دیپلماسی ایران قرارگرفت تا از طریق توسعه همکاری با این کانون ثروت و قدرت بین المللی، بخشی از اهداف ملی ایران در سطوح منطقه ای و بین المللی تامین شود. با توجه به این مهم، پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که جمهوری اسلامی ایران از ایجاد ائتلاف راهبردی با چین چه اهدافی را دنبال می کند؟ برای پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر فرضیه ذیل را به سنجش می گذارد: جمهوری اسلامی ایران در پی آن است که با ایجاد ائتلاف راهبردی، از چین به عنوان یک شریک تجاری و متحدی راهبردی در نهادهای بین المللی بهره گیرد. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی- توصیفی است و برای تبیین مساله پژوهش از نظریه چرخش قدرت و نقش، بهره گرفته می شود.

نظام بین الملل در طی سال های اخیر شاهد خیزش فزاینده چین است که ضمن گذار از سیاست های تجدیدنظرطلبانه و نظم ریز گذشته، توسعه اقتصادی و ثبات سیاسی را در اولویت استراتژیک خود نشانیده است. اساس فلسفی سیاست های رفتاری چین در طی سال های اخیر، مفهوم جهان هماهنگ اما غیرمتشابه بوده است که نه تنها بر ثبات پویا و فعال تاکید نموده است، بلکه با تغییر رویکردهای اعمالی و اعلانی در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و بین المللی، در تلاش برای دستیابی به اهداف استراتژیک است. پرسش از منطق استراتژیک و مکانیسم های مدیریت سیاسی چین برای نیل به موقعیت جاری بین المللی، به عنوان اهتمام اصلی این پژوهش است. مشارکت راهبردی در نهادهای چندجانبه، گسترش دیپلماسی اقتصادی، تعقیب سیاست درهای باز و وابستگی متقابل پیچیده و همکاری با قدرت های بزرگ جهانی و منطقه ای، به عنوان فرضیه اصلی نگاشته می باشد. این پژوهش با استفاده از مطالعه اسنادی و کتابخانه ای، به تجمیع اطلاعات تحقیقی پرداخت و با استفاده از روش شناسی مدیریت استراتژیک و کاربست تئوری سازه انگاری، به تبیین روند دستیابی چین به جایگاه قدرت بزرگ می پردازد.

بررسی کشورهای مختلف نشان داده است که ساختارهای جمعیتی جوان و شرایطی که با عنوان «برآمدگی جوانان» شناخته می شود، معمولا کشورها را مستعد انواع خشونت های سیاسی می کند. همچنین نظریه های انقلاب تاکید دارند که این مولفه به صورت بالقوه فرصت ها و انگیزش های خشونت را به ویژه در میان کشورهای درحال توسعه افزایش می دهد و امکان بیشتری برای انقلاب با عرضه بیش از اندازه جوانانی با مطالبات حقوقی مشخص و انگیزش هایی ضدسیستمی در هنگام تعامل آنها با ترافیک نهادی متصلب و بیکاری گسترده بوجود می آورد. نظریه «برآمدگی جمعیت جوان» تاکید دارد این پدیده با افزایش خطر منازعات مسلحانه داخلی و تروریسم در نظام های اقتدارگرا همراه است و تاثیری مشابه هم در کشورهای دموکراتیک دارد. پژوهش حاضر، درصدد درک و تشریح نسبت برآمدگی جمعیت جوان در منطقه خاورمیانه به ویژه کشور مصر پس از انقلاب این کشور در سال 2011 و سربرآوردن خشونت و تروریسم در این کشور است.

گسترش تعاملات نظامی با قدرت های بزرگ، یکی از اهداف کلیدی سیاست امنیتی اسرائیل در سال های اخیر بوده است. هدف این مقاله بررسی روند تحول در تعاملات نظامی اسرائیل با چین، هند و روسیه به عنوان مهم ترین قدرت های در حال ظهور در یک دهه اخیر است. پرسش کلیدی مقاله آن است که چه عواملی، تحولات در تعاملات نظامی اسرائیل با هند، چین و روسیه در دوران کنونی را شکل داده است و چه دلایلی باعث شده درجه موفقیت در مورد این سه کشور متفاوت باشد؟ فرضیه ای که در پاسخ به این پرسش طراحی شده عبارت از این است که سیاست خارجی اسرائیل علی رغم تنش های گاه و بیگاه بین این کشور و ایالات متحده، بخصوص در بعد دیپلماسی نظامی اش، هنوز متاثر از اهرم های فشار امریکا به عنوان پایه گذار اولیه صنعت دفاعی این کشور و شریک تحقیق و توسعه نظامی این کشور و بالاخره اهداکننده میلیاردها دلار کمک نظامی به این کشور است. یافته های تحقیق نشان می دهد که اسرائیل در پیشبرد ابعاد مختلف دیپلماسی خود، هرچند دارای درجه ای از استقلال در تصمیم گیری است، اما در بعد دیپلماسی تسلیحاتی، به دلایلی که در مقاله تبیین می شود، عملا نسبت به فشارهای ایالات متحده حساس بوده است. به همین دلیل در بین سه کشور هند و چین و روسیه، تعاملات نظامی با هند از بیشترین توفیق برخوردار بوده است، اما تعاملات نظامی این کشور با چین، به دلیل مخالفت امریکا با نوعی بن بست روبرو شده است.