جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زبان مازندرانی (که به «تبری [طبری]» هم مشهور است)، از زبان های ایرانی شمال غربی است که به لحاظ جغرافیایی جزو زبان های کرانه دریای خزر به شمار می رود. طبق آمار سال 1993 م، 3265000 نفر در ایران به یکی از گویش های این زبان سخن می گویند (اتنولوگ). قلمرو رواج مازندرانی را می توان به چهار منطقه زیر تقسیم کرد:.1 شهرهای رامسر، تنکابن، کلاردشت، چالوس و نوشهر؛.2 آمل، نور و محمودآباد؛.3 بابل، قائم شهر، سوادکوه و ساری؛.4 نکا، بهشهر و بندر گز.آنچه در متون زبان شناسی ایرانی تحت نام گویش مازندرانی از آن یاد می شود کل استان مازندران را شامل نمی شود، بلکه عمدتا حوزه جغرافیایی بین گرگان و چالوس را در بر می گیرد.از نظر منابع در دسترس برای مطالعه مازندرانی، این گویش را باید از گویش های خوش اقبال ایرانی دانست؛ چرا که در مقایسه با دیگر زبان ها و گویش های ایرانی، از این گویش منابع بیشتری در دسترس است.

گذشته نقلی و بعید متعددی در سغدی با ستاک گذشته یا صفت مفعولی فعل اصلی و فعل کمکی dār- «داشتن» ساخته می شود δār-) در سغدی به دلیل تغییر انسدادی های واکدار به سایشی است).برای بیان گذشته نقلی متعددی، صورت های صرفی حال ساده δār- مفعولی، که در واقع ستاک گذشته است، اضافه می شود و برای گذشته بعید متعدی، صورت صرف شده ماضی غیرتام فعل کمکی δār- به کار می رود. مثال های گذشته نقلی اخباری، ستاک های سبک:دیده ام                           wyt(w) δrm:/wit-u δārām/ دیده ای                 wyt(w) δry:/wit-w δāre/             دیده است                            wyt(w) δrt:/wit-u δārt/                           شنیده ایم                          ptγwstw δ´rym:/patγušt-w δārēm/         دیده اند                                                 wyt(w) δrnt: /wit-u δārand/                      همان طور که مثال ها نشان می دهد، wit- صفت مفعولی فعل wēn- گاه نقش ستاک سبک و زمانی نقش ستاک سنگین را ایفا می کند. اما معمولا در متون قدیم تر k(ə)rt- صفت مفعولی فعل kun- «کردن، ساختن» ستاک سبک است.

این کتاب، چنان که از عنوان طولانی اش برمی آید، علاوه بر داشتن مجموعه ای از واژه های گویش دشتستانی، ریشه شناسی و نیز برابرهای آن واژه ها را در دو گویش لاری و لکی نیز در بردارد.اما،‌ چرا لاری و لکی؟ آیا میان این دو گویش و گویش مورد بحث کتاب، یعنی دشتستانی، پیوندی برقرار است که مولف آنها را برای نشان دادن این پیوند برگزیده است؟ یا به عبارت دیگر، از مجموعه گویش های رایج در نوار زاگرس، دو گویش یاد شده، چه ویژگی هایی دارند که پیوند مورد نظر را باز می نمایانند؟مولف، در یادداشتی با عنوان «سخن نگارنده»، پس از ذکر نکاتی درباره سرچشمه های گفتاری و نوشتاری زبان و ادب پارسی، اهمیت شناسایی گویش ها، و نیز وصف دشتستان، «اهمیت بررسی گویش های کشور، به ویژه گویش دشتستانی به دلیل نگهداری بسیاری از واژگان و ساختارهای کهنسال زبان پارسی» را «بهانه ای برای انجام این کار مهم» دانسته، و افزوده است: «در این پژوهش، نخست به گونه ای فشرده درباره جغرافیا، پیشینه تاریخی، یادگارهایی باستانی، کیش ها و آیین ها، بازی ها و سپس ویژگی دستوری و تحول آوایی و ویژگی واک و واکه (کذا؟) در این گویش سخن می رود».