جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه قرآن مورخان، مجموعه‌ای سه‌بخشی است که حاصل کوشش سی نفر از پژوهشگران بین‌المللی است و به زبان فرانسه در سال ۲۰۱۹م. منتشر شده است. بخش اول از این مجموعه مشتمل بر بیست مدخل جداگانه است که به مطالعه بافتار تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی قرآن و نیز متن و نسخه‌های خطی قرآن می‌پردازند. مدخل چهاردهم این بخش با عنوان «قرآن و محیط شرعی آن» تنها مدخلی است که به فقه قرآن پرداخته و کوشیده است محیط شرعی و فقهی قرآن را بازسازی کند. در این مدخل تلاش شده است متون شرعی موجود در زمان قرآن فهرست و سپس نمونه‌های احتمالی از روابط بینامتنی میان این متون با قرآن آورده شوند. فقه بیزانسی، فقه ساسانی، کلیسای ارتدکس سریانی، کلیسای مشرق، فقه حاخامی و فقه آرامی مشترک، بخش‌هایی از محیط شرعی قرآن هستند که در این مدخل مورد واکاوی قرار گرفته‌اند. نویسنده همچنین قرائت جدیدی از آیه ۱۲ سوره نساء پیشنهاد داده است که نتیجه فقهی متفاوتی با احکام مرسوم در علم الفرائض به همراه دارد. رویکرد تاریخی که در این مدخل طرح شده، در چهارچوب مطالعات سنتی فقه نیز کارایی دارد، بحث احراز صغرای سیره عقلای معاصر با معصوم و بحث تاریخ‌نویسی علم فقه دو حیطه‌ای هستند که به‌مثابه نمونه‌هایی از این کارایی بررسی شده‌اند. در پایان، ترجمه فارسی مدخل نیز ضمیمه شده است.

دنیای معاصر امروز دنیای تزاحمات و تنازعات است. این تنازعات در امور بسیاری خود را نشان می دهد اما در سبک زندگی انسان امروز که در عرصه فرهنگ بازنمایی می شود، به اوج می رسد. عدالت همان مفهومی و فضیلتی است که برای این تنازعات پا به میدان می گذارد و این بار چون عرصه، عرصه فرهنگ است، عدالت فرهنگی مدنظر خواهد بود. اما مشکل اصلی در بسط عدالت اجتماعی و به تبع عدالت فرهنگی در یک جامعه، فقدان معیار و در ادامه، سنجه است. حوزه عدالت فرهنگی به عنوان یکی از ساحت های حیات جمعی به میزان عدالت سیاسی و عدالت اقتصادی کار و معیارهای آن نیز تنقیح نشده است. لذا در بحث معیارهای عدالت فرهنگی نیز با مشکل بزرگی روبرو هستیم. بنظر می رسد ابتدا باید با توجه به بحث های پیرامون معیار در عدالت اجتماعی، باید اقسام معیار در عدالت فرهنگی بررسی شود. این مقاله در صدد است معیار های متصور در عدالت فرهنگی را تبیین نماید. حق فرهنگی، خیر فرهنگی، کار فرهنگی، نیاز فرهنگی، برابری فرصت های فرهنگی و معیار ترکیبی از جمله معیارهای عدالت فرهنگی است که می تواند معیار بسط عدالت در عرصه فرهنگ باشد.

در قرن حاضر به دنبال پیدایش بحران محیط زیست، کسانی در غرب انگشت اتهام را به سوی متون مقدس یهودی–مسیحی و نیز تعالیم ادیان ابراهیمی نشانه رفته‌اند. آنان می‌گویند این متون و تعالیم مندرج در آن‌ها زمینه‌ساز این دیدگاه در انسان غربی شده که او خود را مالک بی‌ چون و چرای طبیعت می‌داند و به خود اجازه می‌دهد که هر گونه و به هر اندازه که بخواهد از طبیعت استفاده کند. بسیاری از مواردی که آنان درباره متون مقدس یهودی–مسیحی مطرح کرده‌اند، می-تواند درباره قرآن و متون اسلامی نیز مطرح شود. این نوشتار در پی آن است که پس از بیان اشکالات وارد شده و پاسخ‌هایی که در غرب به آن‌ها داده شده، این مسأله را درباره قرآن و روایات اسلامی بررسی کند. فرضیه نوشتار حاضر این است که عمده اشکالات وارد شده درباره متون یهودی–مسیحی وارد نیست و درباره متون اسلامی نیز این شبهات نه تنها هرگز وارد نیست، بلکه در این متون تکالیف اخلاقی متعددی درباره محیط زیست آمده که می‌تواند بحران را برطرف کند.