جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از دیرباز دعا وتوسل در ادیان آسمانی و غیرآسمانی مجموعه‌ای از نصوص، آداب و رسوم را به خود اختصاص داده است. در این میان، ادعیة اسلامی به واسطة دربرداشتن معارف ناب توحیدی از اهمیت والایی برخوردارند. «صلوات» ـ درون بر پیامبر اسلام(ص) و آل او(ع) ـ از جملة کوچکترین و مهم‌ترین دعاهای اسلامی است. نگارنده پس از گزارشی از معنای صلوات و فواید آن، به فرق بین صلوات و صوله پرداخته، به معنای رحمت نیز اشاره کرده است. سپس مقام پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) او را در آیات و روایات مورد بررسی قرار داده و از معنای فلسفی ـ عرفانی صوات گذرا و مختصر سخن به میان آورده است و در پایان به اهمیت صلوات بر پیامبر و خاندان وی پرداخته است.

چکیده: قرآن پژوهی از مهم ترین موضوعات تحقیق و پژوهش به ویژه در میان مسلمانان، از عصر نزول تاکنون بوده است. نکته ای که بسا کمتر مورد توجه قرار گرفته، میزان و معیار توزین و ارزیابی چنین پژوهش هایی است. در دوره های مختلف، مباحث جدیدی «پیرامون قرآن» و نه «دربارۀ قرآن» مطرح شده است که هر کدام به جای خود سودمند بوده است اما این مباحث پیرامونی را به عنوان فهم های یقینی قرآنی تلقی کردن، خالی از هرگونه دلیل قابل توجهی است و همین مهم ترین ضعف داوری جدید در برخی از پژوهش های قرآنی اخیر است. پژوهشگر باید به لوازم گفته­ها و آراء خود پایبند باشد و توانائی پاسخگویی به برآیندهای عقل ستیز یا ایمان ستیز گفته­های خود داشته باشد. نقطۀ ضعف بسیاری از آراء جدید دین­پژوهان و قرآن­پژوهان، فقدان عقل­پذیری و سازواری درونی آن­هاست. نصرحامد ابوزید یکی از کسانی است که شاید به خاطر ناآشنایی به علوم عقلی، به لوازم آراء خود توجه نداشته، در پژوهش­های قرآنی خویش، از رویکرد خردپذیر و برهانی غفلت کرده است. برای نشان دادن این غفلت، ده نمونه از اندیشه­های قرآنی وی- که در مقالۀ قبلی از آنها سخن به میان آمده است- به تیغ نقد و سنجش کشیده شده است.

ابوعلی فضل‌بن حسن طبرسی (468-548) از مفسران و متکلمان بزرگ امامیه در قرن ششم است. تفسیر گرانسنگ و جامع وی مشهور به "مجمع البیان فی تفسیر القرآن" ـ با الهام و استفاده از تفسیر شیخ طوسی ـ با نظم و ترتیبی ستودنی، از تفاسیر کارآمد و ماندگار شیعه است. بحث‌های حجیت، قراءات معانی واژه‌ها و اصطلاحات، نکات نحوی و اعراب کلمات و جملات، بیان علل و اسباب نزول و تفسیر و تأویل آیات سبب شده است همواره به عنوان یک مرجع تفسیری مورد استفادة مفسران قرار گیرد. این مقاله با نگاهی گذرا به زندگی و آثار علمی طبرسی به روش‌شناسی تفسیر او پرداخته، آراء و اقوال علمای شیعه را دربارة اهمیت آن به رشتة تحریر درآورده است.

سابقة دین و دین‌پژوهی به درازای تاریخ تمدن بشری است. بی‌شک مطالعه و بررسی ادیان در گرو شناخت دقیق «دین» از چشم‌اندازهای گونه‌گون است. در میان رهیافت‌های متفاوت به دین، سه رهیافت مردم‌شناسان، جامعه‌شناسان و مورخان مورد بررسی قرار گرفته و از میان روش‌های مختلفی که دانشمندان برای پژوهش دربارة موضوع کلی «دین» برگزیده‌اند، از روش‌های مکتب اصالت تحویل، فرضیة تکامل، مکتب کارکردگرایی، ساختارگرایی، فرافکنی، روانشناسان، مردم‌شناسان و جامعه‌شناسان به گونه‌ای مختصر و گذرا نیز سخن به میان آمده است.

برخلاف نظر امامیه، اغلب محدثان اهل سنت معتقدند که تمامی صحابه پیامبر اکرم(ص) عادل‌اند. بنابراین تمام روایات منقول از پیامبر اکرم(ص) توسط صحابه صحیح است. در این مقاله، با استناد به آیات گوناگون قرآن، روایات منقول و مضبوط در جوامع حدیثی اهل سنت و نظرات ائمه معروف اهل سنت، نظریه مذکور رد شده است.

امروزه، تبلیغات ـ تلاش برای نفوذ بر دیگران به منظور نیل به مقام خاصی با دست انداختن به افکار و احساسات آنان ـ به عنوان ابزاری آگاهی‌بخش در دانش ارتباطات از اهمیتی دوچندان برخوردار است و در قلمرو تبلیغات، هر ابزار ارتباطی که دارای مخاطبان بی‌شماری باشد، به مثابه یک رسانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. مبلغان با به کارگیری وسایلی مانند زبان، خط، تصویر و غیره می‌کوشند مفاهیم روشن و تاریک را با یکدیگر درآمیخته و جلوه‌هایی خوشایند بدان ببخشند و به مردم عرضه دارند. نگارنده پس از اشاره به پیشینة تاریخی و اهمیت تبلیغات، به انواع تبلیغات در سه دسته ـ عمدی و غیرعمدی، علنی و غیرعلنی و پشت پرده ـ پرداخته و در پایان ارکان تبلیغات ـ پیام‌رسان، پیام، وسیلة ارتباطی پیام و ویژگی‌های پیام‌گیران ـ را مورد بررسی قرار داده است.

در این مقاله، اقتباس ـ استفاده از آیات و روایات ـ در راستای مفاهیم موردنظر نویسنده و اثرات آن بر متون نظم و نشر فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که ادبیات فارسی در آغوش ادبیات عربی ـ اسلامی بالیدن گرفت. بررسی همه‌جانبه آن در بررسی دقیق زوایای پیدا و پنهان زبان و ادبیات عرب نهفته است. نویسنده کوشیده است با بررسی تاریخ ادبیات فارسی، گونه‌های استفاده از اقتباس را در آثار فارسی نشان دهد. از این‌رو به بررسی سیل تحول و چگونگی انتقال آن از ادبیات عرب به ادبیات فارسی پرداخته، شیوه‌ها، اسلوب‌ها و قالب‌های آن را همراه با مثال‌های متعدد به تفصیل مورد بحث قرار داده است.

انسان در فضای تربیتی دینی، محاط به برنامه‌ها، آموزه‌ها و راهنمایی‌هایی است که از جمله آن، زیارت است. زیارت بیش از آنکه وادی معقولات و محاسبات عقلی باشد، وادی دل و جذبه درون است، وادی عشق و علاقه و عرفان است. نویسنده، معنای لغوی و اصطلاحی زیارت، خاستگاه زیارت، فواید معنوی زیارت، زیارت عامل تقرب به خداوند، زیارت تجدید میثاق با ولایت، زیارت و کمال، زیارت زمینه‌ساز معرفت و شناخت و آداب حضور از نگاه قرآن کریم را به صورت گذرا و مختصر مورد بحث قرار داده است.

عمومیت و جهانی‌بودن تعالیم آن در متن قوانین اسلام نهفته است. اینچنین است که می‌تواند جامعه انسانیت را در مسیر "فلاح" و "رستگاری" در دو بعد مادی و معنوی قرار دهد. رستگاری در جامعه‌سازی و نیک‌بختی انسان به قدری پرارزش و بااهمیت است که جمیع خوبی‌های زندگی را می‌توان در واژه "فلاح" خلاصه کرد. نویسنده ابتدا به معناشناسی واژه «فلاح» پرداخته، و با استناد به آیات قرآن و روایات ائمه اطهار(ع)، ویژگی‌های رستگاران، عوامل رستگاری و موانع رستگاری را به تفصیل مورد بحث قرار داده است.