جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عاملیت الهی در فلسفه دین، به این مسأله می پردازد که خداوند فاعلیت خود را در جهان انسان و درجهان اجسام چگونه اعمال می کند. پوکینگ هورن برای پاسخ به این پرسش، روش خاص خود را دارد. رویکرد الهیاتی پوکینگ هورن تلفیقی از الهیات کلاسیک از یک طرف، و الهیات پویشی و الهیات گشوده از طرف دیگر است. او از طرفی معتقد است خدای الهیات کلاسیک بیش از اندازه دور از دسترس است و از طرف دیگر نگاه متافیزیکی و الهیات تفکر پویشی را هم نقد می کند. فیزیک جدید با موقعیت های نا متعینش که بر اساس نسبیت انیشتین، نظریه کوانتوم و نظریه آشوب تعریف می شود، نقطه ثقل نظریه پوکینگ هورن برای تبیین ساز و کار عاملیت خداوند است. جهت گیری خاص در قبال مسأله تکامل، وحدت دو جنبه ای و تشبیه رابطه خدا با جهان به رابطه ذهن با بدن، از دیگر مواردی است که در نظریه پردازی پوکینگ هورن درباره عاملیت خداوند در جهان مطرح شده است.

فیلسوفان به صورتهای مختلفی حکمت را تعریف کرده اند. اکثر تعاریف ناظر به معرفت است اما در اینکه معرفت هر دو قسم معرفت نظری و عملی را شامل می شود یا محدود به یک قسم است اتفاق نظر ندارند. تعریف حکمت به فهم و یا کافی دانستن باورهای موجه برای حکمت به جای معرفت، به معنای باور صادق موج،ه از دیگر اختلافات است. در کنار همه اینها تعریف حکمت به فضیلت، با توجه به اقسام و پیچیدگی هایی که دارد از دیگر مواردی است که تعریف حکمت را دشوارتر می کند. مقاله حاضر ضمن تحلیل تعاریف گوناگونی که فیلسوفان تحلیلی معاصر از ماهیت حکمت ارائه کرده اند به تبیین رابطه حکمت با معرفت به عنوان شرط لازم و کافی ، شرط لازم نه کافی و مشروط نبودن حکمت به معرفت، می پردازد و پس از آن حکمت را به عنوان یک فضیلت عقلی و شرط لازم برای دستیابی به معرفت مطرح می کند. در نهایت ، با توجه به اهمیت حکمت در فلسفه اخلاق و معرفت شناسی، بر ضرورت تبیین دقیقتر این پدیده تاکید می کند.

deduction، induction، abduction، و مشتقات آن‌ها از کلیدواژه‌های مهم و پربسامد متون منطقی و فلسفیِ دوران معاصرند که مترجمان ایرانی، به‌ترتیب، معادل‌هایی چون «قیاس / استنتاج»، «استقرا»، و «فرضیه‌ربایی» را برای آن‌ها پیش نهاده‌اند. در این نوشتار نشان خواهیم داد که این معادل‌ها با نگاهی منفرد به صِرفِ واژه انتخاب شده‌اند، نه با توجّه به نقش واژه در بافتار متن؛ و از همین روی، این معادل‌ها ـ به‌ویژه اوّلی ـ دشواری‌هایی را در مقام ترجمه و در بافتار متن پدید می‌آورند. در این نوشتار، پس‌از گزارش این دشواری‌ها پیشنهادهایی برای گشایش آن‌ها به دست داده می‌شوند، که در آن‌ها (1) بر ریشه‌شناسی تکیه می‌شود، (2) واژه‌ها در بافتار متن نگریسته می‌شوند، و (3) از ظرفیت‌های فراموش‌شدۀ زبان فارسی بهره گرفته می‌شود. بر این اساس، سه اصطلاح یادشده ـ به‌ترتیب ـ به «فروبُرد»، «اندربُرد»، و «فرابُرد» برگرداندنی خواهند بود.

موجود از مفاهیم محوری در تاریخ فلسفه اسلامی است. اما این واژه و مصدر آن یعنی واژه وجود، دارای اطلاقات مختلفی است که مشهورترین آن دلالت بر موضوع مابعدالطبیعه است. این واژه بر مبنای تحلیل هیأت لفظی آن می‌تواند واژه‌ای بسیط یا مشتق باشد که بر سر تعیین مفهوم هر یک از این واژگان بسیط و مشتق و اشتراک معنوی آنها اختلاف نظر وجود دارد. این مقاله جستار از این معانی را ذیل یکی از استدلال‌های مشهور سهروردی در رد خارجیت وجود، محور بحث قرار می‌دهد. مطابق این ایراد، از فرض خارجیت وجود اشتراک لفظی واژه موجود لازم می‌آید. پاسخ به این ایراد با تفکیک میان دو واژه موجود بیان می‌شود و از تحلیل هر یک از دو پاسخ روشن می‌شود واژگان بسیط و مشتق موجود هر یک مشترک معنوی بوده و از این اشتراک معنوی، تحقق توأمان وجود و ماهیت در متن جهان خارج لازم می‌آید.

رسائل رمزی شیخ‌اشراق حتی امروز هم می‌توانند بسیار برای ما راه گشا و پرکاربرد باشند. به این معنا که می‌توانند انسان و زمانه را بسازند و سمت و سوی جهان را به ما نشان دهند، چراکه شیخ در این داستان ها به صورت مرتب در پی نمایش مراتب عالم و جایگاه انسان در این مراتب و اثبات این مطلب است که نفس انسانی نور مجردی بوده که در شرق هستی ریشه داشته است، لیکن به بدن مادی تعلق گرفته، از عالم قدسی به ظلمتکدۀ ناسوت هبوط کرده و در آن اسیر گشته است و آن‌گاه به سعادت می رسد که به منزلگاه اصلی خویش بازگردد. به همین سبب، وی برای شناساندن هر چه بیشتر جایگاه اصلی نفس ناطقۀ انسانی در این داستان های رمزی، مراتب چهارگانۀ عالم را بر مبنای مسئلۀ قهر و محبت میان انوار در قالب رمز و به صورت مفصل تنظیم نموده است که عبارتند از: عالم انوار قاهره (عقول)، عالم انوار مدبره (نفوس)، عالم اجسام و برازخ و عالم مثال. از میان این عوالم شیخ اشراق، بر عالم مثال یا خیال منفصل تاکید فراوان داشته است. عالمی که در واقع صحنۀ داستان سرایی رمزی اوست.

برای اینکه جرمی متحقق شود، متهم مجرم شناخته و مسئولیت کیفری و اخلاقی بر گرده او بار شود و به تبع اخلاقاً شایسته اعمال مجازات متناسبی شود، در حقوق کیفری کامن‌لا به شرط عمل اختیاری به‌عنوان شرطی لازم و فراگیر استناد جسته می‌شود. بر اساس این شرط لازم، عمل مجرمانه متشکل از دو عنصر معنوی و عنصر مادی است که عمل اختیاری سازنده عنصر مادی به معنایی مقید و معین است. فیلسوفان اخلاق و حقوق کوشیده‌اند تا، به‌ویژه با توسل به‌نظریه‌هایی در فلسفه عمل، تبیین‌های اخلاقی گوناگونی برای شرط عمل اختیاری ارایه دهند. در این مقاله، نخست شرط عمل اختیاری چنان‌ که در نظریه حقوقی کامن‌لا آمده است، تقریر شده و سپس ۵ دلیل و توجیه اخلاقی ممکن و متفاوتی که تاکنون ارایه شده‌اند، بررسی می‌شود. نهایتاً، در نتیجه‌گیری مقاله ضمن اشاره به‌نظریه قابل‌قبول‌تر سوال‌هایی را طرح خواهم کرد تا نشان دهم چرا هر کدام از این تبیین‌ها دچار کمبود و نقیصه هستند.