جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علم جدید که اصطلاحا به علوم پس از قرن هفدهم میلادی و انقلاب علمی، اطلاق می شود یک نظام فکری شناختی است که هرچند امروزه پس از تحولات گسترده اوایل قرن بیستم در فیزیک رفت و آمد نظریه ها و گسترش بررسیهای فلسفی پیرامون آن جایگاه و ارزش معرفتی دستاوردهایش تغییر کرده است اما همچنان به مدد فناوری بر آمده از آن و ارتباط تنگاتنگش با زندگی مردم و نیز گسترش چشمگیر آموزش و پژوهش حول محور این علم یک رکن اساسی هستی شناسی و جهان بینی انسان معاصر محسوب می شود. هدف از این رساله بررسی اجمالی برخی ویژگیهای مهم این رویکرد علمی به طبیعت و به دنبال آن شناسایی نقاط ضعف و محدودیتهای آن به منظور شناخت ارزش و جایگاه معرفتی دستاوردهای آن است. البته باید توجه داشت که علم یک فعالیت انسانی است و نمی توان آن را مستقل از آراء و اقوال دانشمندان و نیز اثرات واقعی و عینی اش بر اندیشه انسانها در نظر گرفت و ما نیز در این رساله از همین علم سخن می گوییم. نقادی مجزای هر یک از ویژگیهای مهم علم جدید یعنی: کمیت گرایی نفی تبیینهای غایی، تجربه گرایی، تحویل گرایی و اکتفاء بشر به دانش تجری که با استفاده از مقایسه های تاریخی و جستجو در آرا و روشهای مهمترین چهره های موثر در تکوین علم جدید استخراج شده اند سبب جلوگیری از کلی گویی و انتساب معضلات غیرواقعی به علم و تکنولوژی جدید می شود علاوه بر آنکه به ما کمک می کند تا تأثیر نظریه ها را در جهان شناسی خود تحدید کنیم. بطور کلی حاصل این بررسی انتقادی شناسایی چند مشکل اساسی است: ارتقای روش متافیزیک و جهان بینی. دخالت مبانی غیر علمی و غیرتجربی در شکل گیری رویکرد علمی نوین. خلط توصیف و تبیین. ادعای واقع نمایی علیرغم وجود محدودیتها. خود بسندگی دانش نوین و اکتفاء بشر به علوم تجربی باعث عدم شکل گیری مباحثات جدی فلسفی پیرامون اهمیت ارزش و اولویتهای ... علوم جدید شده است در حالیکه به نظر می رسد این مباحثات و نیز دخالت دادن مفاهیم و آموزه های دینی برای جهت دهی و مدیریت فرایند پژوهش طبیعی ضروری باشد. در واقع جهان بینی دینی بطور غیرمستقیم می تواند در ساختار دانش طبیعی تغییراتی ایجاد کند. همچنان که جهان بینی مادی تا کنون علم تجربی را در قالب خاص کنونی اش عرضه کرده است

این رساله ترجمه و تحقیقی است از کتاب مسأله خدا(چاپ ‎2001) که توسط مایکل پالمر به نگارش درآمده است. در این اثر که در شش فصل تدوین یافته است، مولف با یک نگاه فلسفی به بررسی برهان وجود شناختی، برهان جهان شناختی، برهان نظم، برهان اخلاقی، برهان عمل گرایانه و برهان مبتنی بر معجزه در زمینه اثبات خداوند می پردازد. فصل سوم کتاب که موضوع رساله ما نیز می باشد، به بررسی برهان نظم از دیدگاه فلاسفة صاحب نظری همچون آکویناس، ویلیام پالی، دیوید هیوم، ایمانوئل کانت و ریچارد سو ن برن پرداخته است. مایکل پالمر از اساتید برجستة دانشگاه برستیول و دانشگاه ماربورگ می باشد و سالیان زیادی است که رئیس بخش فلسفة دین در موسسة زبان شناسی شهر منچستر است. از ایشان کتاب های متعددی چاپ شده است که کتاب اخیر ایشان صمسأله خدا با استقبال گسترده مجامع علمی روبرو شده است. آرای فلسفی پالمر هر چه باشد، سعه معلومات و احاطه وی بر فلسفه و کلام و فرهنگ غرب را نشان می دهد. استنباطهای وی از نظرات فلسفی دیوید هیوم و ویلیام پالی و قدرت استخراج لوازم دقیق و نامحسوس نظرات آنها و دید انتقادی نسبت به آرای فلسفی سویین برن ازجمله مباحثی است که برای ما سودمند و تحسین برانگیز است. هدف مولف در بحث از برهان نظم ایسن است که خواننده را با تقریررات گوناگون برهان نظم و اشکالاتی که بر ان وارد شده است آشنا سازد. در پایان وی به تقریری از این برهان می پردازد که با نظریة تکامل، که چالشی جدی ای در مقابل برهان نظم تلقی می شد، نیز همخوانی دارد. علاوه بر مقدمه ای که در اول رساله آورده شده است، در پایان برخی توضیحات نیز اضافه شده است که امید است در روشنگری بحث موثر واقع بشود.

در این پایان نامه تلاش بر آن است که تجربه دینی (تجربه عرفانی) به عنوان یکی از مسائل نسبتا جدید فلسفه دین تبیینی فلسفی در میان گفته های مولانا جلال الدین محمد بلخی پیدا کند. انسان از نگاه مولانا ، در یایی است که معدن اسرار حق است ، او بزرگترین رنج زندگی این دنیایی خود را دور ماندن از وصال حضرت حق می یابد و با تلاشی ناکام سعی در فراموش کردن این فراق با دست یازیدن به ابزارهایی غفلت آوردارد. از نگاه مولانا عظمت وجودی انسان تا به حدی است که می تواند پلّه پلّه تا ملاقات خدا پیش برود و تجربه رویت او را در درون خود بیازماید.بار گران نفسانیات و صورت پرستی های دنیوی انسان را از پی بردن به حقیقت عاجز می کند و دین به عنوان ابزاری برای تمییز صواب از ناصواب روزنی را از میان حجابهای دنیوی در دل انسان ایجاد کرده و این آمادگی را در او بوجود می آورد که پیام های خداوند را بی واسطه دریافت کند و حقیقت را مستقیما تجربه کند،این مواجهه بی واسطه با حقیقت وجود انسان را متصف به صفات خداوند می کند و او را ازاقامه هرگونه حجتی دیگر بر این دعوی بی نیاز می سازد،دین که غایت اصلی آن ایجاد این روزنه وآماده کردن انسان برای رویارویی با حقیقت است، لطفی است که خداوند به واسطه پیامبران بر انسان ارزانی داشته است،مولانا در آثار گران سنگی همچون مثنوی معنوی و فیه ما فیه که منابع اصلی این تحقیق بوده اند به کارکردهای انحصاری دین،گوهر دین وگوهر دینداری وتجربه دینی و عرفانی به مثابه گوهر دین پرداخته است،در این تحقیق با سیری منطقی این موضوع از نگاه ایشان و با ارجاع مستقیم به صدها بیت از مثنوی و پاره ای عبارات از کتاب فیه ما فیه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاهها و تامّلات عمیق عرفانی او در این ارتباط جمع آوری ، تدوین و تحلیل وتبیین فلسفی شده است

چکیده (فارسی): چکیده "معنای زندگی چیست؟"پرسش مبهمی است که یافتن پاسخ آن، آرزوی دیرینه ی انسان، از گذشته تا کنون بوده است. ذهن و ضمیر انسان ها از دیر باز با پرسش های بنیادینی از هستی مواجه بوده و هست. مجموعه ی سؤالاتی که بر محور وجود و بودن در این جهان متمرکز بوده اند، در اندیشه ی انسان امروز خود را در پرسش از معنای زندگی نشان می دهند. گرت تامسون، فیلسوف معاصر آمریکایی، یکی از کسانی است که سال ها به وجه فلسفی مسئله ی معنای زندگی پرداخته است. آراء اصلی او در این رابطه در کتاب در باب معنای زندگی آمده است. تامسون مجموعه پاسخ هایی که تاکنون به پرسش معنای زندگی داده شده است را به سه دسته تقسیم کرده است. مطابق طرح تامسون در بخش اول به ارتباط معنای زندگی با وجود خدا و غایتمندی جهان در بخش دوم به ارتباط معنای زندگی با ارزش های ابزاری و غیر ابزاری و در بخش سوم به ارتباط معنای زندگی و ارزش های ابرازگر پرداخته می شود. در این رساله با بهره گیری از کتاب در باب معنای زندگی تفسیری روشنگر از آراء تامسون ارائه و نسبت دیدگاه های او با دیگر دیدگاه ها درباره ی خدا، اخلاق و معنای زندگی سنجیده می شود. در این تفسیر، به ویژه در نتیجة رساله، پس از بازبینی نگرش تامسون به معنای زندگی، از منظری انتقادی و تا حدی مقایسه ای، استواری و اعتبار عقلانی این نگرش مورد بررسی قرار می گیرد

هدف از این نوشتار باز کاوی جایگاه حقیقی انسان و نقدی بر مهم ترین اندیشه در موردانسان شناسی - یعنی اومانیسم - و مؤلفه ها و مبانی آن است. و این نتیجه را در پی دارد که تفکر اومانیسم در حوزه های انسان شناسی، معرفت شناسی، هستی شناسی و جامعه شناسی قابل نقداست. با این اوصاف در طول حیات بشری،انسان شناسی و بازکاوی حقیقت آدمی از مهمترین دغدغه های اندیشمندان و دین پژوهان بوده است. صرفنظر از نگرش کلیسای قرون وسطی به این حقیقت، در عصر رنسانس شاهد بحرانی انسان شناسی هستیم که تمام عرصه های گردونه زندگی و ارتباطات اجتماعی جوامع بشری درگسترة وسیعی از مغرب زمین را در نوردید. این بحران که گفته می شود در مقابل جرم انگاری،خشونت طلبی، ثروت انبازی و دیگر عملکردهای ارباب کلیسای قرون وسطی و به تاراج رفتن کرامت و ارجمندی آدمی و گناه کارانگاری او پدید آمد، صاومانیسم نام گرفت، که در مسیربازیافتن کرامت و شأن و منزلت آدمی در دعاوی خویش، راه افراط را پیموده، و انسان را هسته مرکزی و خدایگان هستی می انگارد؛ به گونه ای که همه موجودات عالم، در گرداگرد و کمانه های او قرار گرفته اند، اومانیستها با تأکید بر خودمختاری و خودرهبری انسان و تأکید بر توان والای خرد بشری در رفع نیازهای انسان، بر این باورند که آدمی، خود می تواند تمامی نیازها وخواسته های بشری را پاسخ گوید. و از این روی انسان با برخورداری از عقلی توانا می تواندتمامی قوانین و قراردادهای اجتماعی را بیافریند و خود، معیارهای اخلاقی را تدوین نماید، تاجائی که، اومانیستهای امروزی، الگوهای فرابشری که در بعضی دیدگاهها آنها را خدایان ملکوتی و یا خدایان فناپذیر می دانند، از حیات دنیوی خویش به کنار نهاد. و جائی برای امور اسمانی وماورای طبیعت در زندگی خویش قرار ندارد، از این روی بود که از همان آغاز، این ایده مورد نقد و بررسی اندیشمندان دینی و غیر دینی بسیاری قرار گرفت و هر یک از اندیشمندان به گونه ای به نقد آرا و مؤلفه های این بحران انسان شناسی پرداختند، که در این نوشتار با تکیه بر آرای علامه طباطبائی و شهید مطهری به رسالت نقد این بحران پرداخته می شود

پلانتینگا با نقد مفهوم توجیه از نظر معرفت شناسی، مفهوم تضمین را معرفی مطرح نمود. او پس از ذکر مؤلفههای بهکاررفته در این مفهوم، بار اصلی را بر دوش مفهوم «کارکرد صحیح» میاندازد و این مفهوم را به باورهای دینی، از جمله باور به خدا بسط میدهد. از اینرو وی سعی میکند با جستجوی الگویی، تضمین باور به خدا را با توجه به آرای «آکویناس» و «کالون» در قالب مدلی بهنام «A/C» با چهار ویژگی سامان بخشد و از خاستگاه این مدل ادعا کند در انسان، نوعی گرایش طبیعی و فطری به خدا وجود دارد که در شرایط خاص، باور به خدا را تولید میکند و در صورت صدق، احتمال تضمین آن بسیار زیاد است. براساس این نگاه، خداباوری در موضعی قویتر از طبیعتگرایی قرار میگیرد؛ زیرا اگر طبیعتگرایی صادق باشد، نمیتوان احتمال تضمین باور به آن را بالا دانست. این مقاله با تبیین و تحلیل مدل فوق، به پیشفرضها و نتایج این مدل و سپس نقدهای واردشده بر آن می پردازد.