آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پیش‌گویی‌های پایان جهان در دین زردشت، بیشتر در زند وهومن یسن، پیش‌گویی جاماسپ در یادگار جاماسپ و برآمدن شابهرام ورجاوند نمود یافته‌اند؛ در آثار یادشده، که نمونه‌هایی از پیش‌گویی‌های اسطوره‌ای پایان جهان به شمار می‌آیند، یکی از مؤلفه‌های اصلی، ظهور و تغییری گسترده و مثبت، به صورت ناگهانی در فرجام جهان است. در پژوهش پیش‌ رو، که با تکیه بر منابع کتاب‌خانه‌ای و با روش تحلیلی‌توصیفی انجام می‌شود، با اتکا بر دیدگاه‌های اسطوره‌شناختیِ پدیدارشناس دینی، میرچا الیاده، متون یادشده را واکاوی خواهیم کرد. بر اساس دیدگاه الیاده، این پیش‌گویی‌ها گرچه در ظاهر، آینده جهان را به تصویر می‌کشند، در باطن به سبب درون‌مایه اساطیری‌شان، نشان از میل بازگشت جاودانه بشر به لحظه ازلی دارند و به همین روی تمام الگوهای بازگشت اسطوره‌ای را در خود دارند و در بستر روایتی اسطوره‌ای، زمینه را برای عبور مخاطب از زمان خطی به زمان قدسی فراهم می‌کنند.

مفهوم قربانی از محوری‌ترین مباحث رمان بیوه‌کشی است که به انسجام و توالی روایت، کمک شایانی می‌کند. اسطوره‌شناسان مختلفی به بررسی موضوع قربانی در فرهنگ اقوام مختلف پرداخته‌اند که از آن جمله می‌توان به میرچا الیاده اشاره کرد که قربانی‌کردن را برابر با فعل آفرینش و لازمة حیات می‌داند. وی معتقد است هیچ چیز بدون فدا شدن یا قربانی کردن، آفریده نمی‌شود. داستان ‌بیوه‌کشی را می‌توان نمونه‌ای معاصر از آیین قربانی به ‌شمار آورد. در بیوه‌کشی، توالی قربانی‌شدن هفت پسر حضرت‌قلی و قربانی‌کردن بره به جای دختر باکره، نمونه‌ای از تفکر اسطوره‌ای آیین قربانی را تداعی می‌کند. در بررسی حاضر، نگارندگان با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی ابتدا به جمع‌آوری و تنظیم نظریات عمدة میرچا الیاده دربارة مفاهیمی چون اسطورة آفرینش، قربانی و کمال آغازین پرداخته‌اند و سپس عناصر آیین قربانی در روایت بیوه‌کشی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند تا ضمن تبیین نظرات الیاده، میزان انطباق آن با روایت بیوه‌کشی را نیز مورد ارزیابی قرار دهند. نتیجة بدست آمده در این پژوهش به روشن‌شدن این موضوع انجامید، که روایت بیوه‌کشی تجّلی جدال میان اسطوره‌های آفرینش و باروری است.

تقوم هذه الدراسة بتحليل ما كتبه "ميرسيا إليادي" حول الـمُقَدَّس والـمُدَنَّس من خلال فهمه للأديان البدئية والقديمة، صائغاً منها نماذج بدئية محددة ومعتبرة عنده في جميع الأديان والمعتقدات، مفسراً -بناء عليها- سلوك الإنسان بشكل عام والمتدين بشكل خاص. وقد حددت الدراسة ثلاثة مظاهر للمُقَدَّس، هي: الرمز الـمُقَدَّس، والزمان الـمُقَدَّس، والمكان الـمُقَدَّس، للكشف عن فهم إليادي للديانة الكونية التي يزعم أنها هي حقيقة جميع الأديان والمعتقدات. وتثير دراسة إليادي هذه موضوع الـمُقَدَّس والـمُدَنَّس في الإسلام، من خلال مقارنة هذا المفهوم عند إليادي ونقده، وذلك بتعريف الـمُقَدَّس والـمُدَنَّس في الإسلام، ومدى ارتباطهما بالمفهوم الكوني عند المسلمين، وفي علاقتهما مع الروح.

آنچه در پی می‌آید، بخشی از کتاب «اسطوره بازگشت جاودانه» اثر محقق نامدار و اسطوره‌شناس و دین‌‌پژوه رومانیایی، میرچا الیاده (۱۹۰۷ ـ۱۹۸۶) است که به همت انتشارات طهوری در دسترس عموم قرار گرفته است.

این کتاب مجموعه مقالاتی است از برخی محققان خارجی که به وسیله میرچا الیاده ـ یکی از بزرگ‌ترین دین‌پژوهان دهه‌های اخیر ـ ویرایش گردیده است. اصل این مقالات اینک در دایره‌المعارف فلسفی پل ادواردز که یک دایره‌المعارف معتبر فلسفی می‌باشد، موجود است. مباحث دین‌پژوهی این دایره‌المعارف حوزه‌های مختلف دین‌پژوهی را شامل می‌شود. این جلد شامل دو دفتر می‌باشد که دفتر اول شامل سه مقاله دین‌پژوهی و یک مقاله بلند در باب اليانه و دفتر دوم شامل نه فصل می‌باشد. در پیشگفتار، مترجم به بیان برخی از ویژگی‌های این دایره‌المعارف و مقایسه‌ای اجمالی میان آن و دایرة‌المعارف دین و اخلاق» می‌پردازد و در ادامه به تفصیل سال‌شمار زندگی میرچا الیاده و آثار او مورد بررسی قرار می‌دهد.

میترائیسم، یکی از کهن‌ترین کیش‌های ایرانی، در راه هدایت پیروان خود، از نمادهایی اسطوره‌ای بهره می‌برد که تحلیل آنها رهبرندۀ مخاطب به درکی صحیح از جنبه‌های مختلف کارکرد این نمادها در این آیین است. مهرابه‌ها، نیایشگاههای پیروان این آیین، ساختاری نمادین دارند؛ این نیایشگاهها یا در غارهای طبیعی ساخته‌ یا به شکل غار طراحی شده‌اند. در این پژوهش تلاش شده است کارکرد نماد غار بر بنیاد دیدگاه الیاده و کارکرد این نماد در کیش میترائیسم بررسی شوند. در این پژوهش با تکیه بر دیدگاههای اسطوره‌شناختی و دین‌پژوهانۀ میرچا الیاده، نماد غار و کارکردهای ذکرشدۀ آن در متون مختلف بررسی شده‌اند و با بهره‌گیری از تحلیل‌های الیاده در آثار مختلفش، نگارندگان کوشیده‌اند کارکرد نمادین غار را در آیین میترائیسم بررسی کنند. بر پایۀ طبقه‌بندی نوین ارائه‌شده در این پژوهش و برایند واکاوی آثار الیاده، باید کارکرد نمادین غار در آیین میترائیسم را در زیرمجموعۀ «جایگاه نمادین آیین تشرف» دسته‌بندی کرد که در پیوند با «زهدان زمین ـ مادر» و «دنیای درون و ناخودآگاه» است.