آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عمده منابع رجالی، محمد بن احمد شیبانی را چونان یک راوی ناشناس از مشایخ شیخ صدوق شناسانده اند که از او جز روایاتی در ضمن اثار شیخ صدوق، اثری بر جا نمانده است. این مطالعه بنا دارد با آزمون روش های مختلف نقد متون، داده های تاریخی پنهان در همین اندک شواهد بازمانده را استخراج کند و از این طریق، روشی نو برای شناسایی راویان تاثیرگذار و ناشناس جهان اسلام جوید، راویانی اثرگذار در بوم هایی که گذشت زمان، بقایای وجود تعالیم و مکاتبشان را محو کرده است.

‫بررسي آراء متکلمان بزرگ و مقايسه ديدگاه‌ها و آراء آنها در عصر ما بيشتر از گذشته مورد توجّه قرار گرفته است. اين نوع پژوهش‌ها در بالا بردن سطح انديشه‌ها و مرزشناسي عقايد ديني و نيز روش‌شناسي در علم کلام تأثير قابل ملاحظه‌اي دارد. اين پژوهش به تبيين و مقايسه آراء کلامي شيخ صدوق; و شيخ مفيد; که از متکلمان بزرگ شيعه در قرن چهارم و پنجم مي‌باشند پرداخته است. باور ما اين است که تاکنون بدين مقوله کمتر توجّه شده است در اين تحقيق هم روشهاي تبيين کلامي و هم آراء اين دو شخصيت بررسي شده است با اذعان به اين نکته که شيخ صدوق عالمي نقل‌گرا و شيخ مفيد دانشمندي عقل‌گرا مي‌باشد. مقايسه ديدگاه‌هاي اين دو بزرگ نشان مي‌دهد گرچه بین اين دو متکلم نامي شيعه اختلاف بنيادي در آراء کلامي به چشم نمي‌خورد امّا تفاوت‌هاي ميان آن دو بزرگوار در روش تبيين احکام و اعتقادات وجود دارد. صدوق; فردي متبحّر در احاديث است و بررسي‌هاي او در علم کلام به طور عمده از توضيح و تبيين احاديث تجاوز نمي‌کند. ولي شيخ مفيد; با اين‌که عقل را در دستيبابي به نتايج فکري به ياري و مساعدت وحي محتاج مي‌بيند عملاً در بررسي‌هاي کلامي حتي در صورت وجود حديث بر عقل تکيه مي‌کند. كليد واژه: فارسي: شيخ صدوق;‌، شيخ مفيد;، علم کلام، کلام تطبيقي، کلام شيعه. عربي: الشيخ الصدوق; – الشيخ المفيد; – الکلام المقارن – التطبيق.