در صورت امکان، آیات و روایاتی در مورد: 1. بهداشت 2. ایمنی 3. و محیط زیست، همراه با ترجمه و منبع و سند، برایم ارسال نمایید. | کتابخانه مجازی الفبا

در صورت امكان، آيات و رواياتي در مورد: 1. بهداشت 2. ايمني 3. و محيط زيست، همراه با ترجمه و منبع و سند، برايم ارسال نماييد.

هر يك از واژگان سه گانه درسؤال بسيار كليدي و كاربردي است و در عرصه‌هاي گونا‌گون قابل بحث و قابل تقسيم است. در اين نوشتار به علّت اختصار، به ذكر چند آيه و روايت بسنده مي‌شود.

بهداشت در آيينه‌ي قرآن:
1. تأكيد قرآن شريف بر تغذية سالم و بهداشتي: در اين راستا مي‌فرمايد:«يا ايُّها النّاسُ كلُوا ممّا في الاَرضِ حَلالاً طيِّباً»[1] يعني :«اي مردم! از آن چه در زمين است، حلال و پاكيزه را بخوريد.»
در جاي ديگر مي‌فرمايد:«كُلُوا مِنْ طَيِّباتٍ ما رَزَقْناكُم»[2] يعني:«بخوريد، از روزي‌هاي پاكيزه‌اي كه به شما داده‌ايم.»

بهداشت در روايات:
1. تأكيد در روايات بر بهداشت فردي: پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در اين راستا مي‌فرمايد:«اِغْسِلُوا ثِيابَكُم‌ و خُذُوا مِنْ شُعُورِكُم و اسْتاكوا و تَزَيَّنوا و تَنَظَّفوا فَاِنَّ بني اِسَرائيلَ لَمْ يَكُونوا يَفْعَلونَ ذلك فَزَنَت نِساؤُهُم.»[3] يعني:«لباس‌هاي خود را تميز كنيد و موهاي خود را آرايش نماييد، مسواك بزنيد و آراسته و پاكيزه باشيد. زيرا يهوديان چنين نكردند (و ژوليده بودند) و (از اين جهت) زنانشان زناكار شدند.
در جاي ديگر مي‌فرمايد: «اِنَّ اللهَ تعالي جميلٌ يُحِبُّ الْجِمالَ، سَخيٌّ يُحِبُّ السَّخاء، نَظيفٌ يُحِبُّ النّظافةَ.»[4] يعني:«خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد. بخشنده است و بخشش را دوست دارد. پاكيزه است و پاكيزگي و بهداشت را دوست دارد.»
2. تأكيد روايات بر بهداشت تغذيه: امام علي ـ عليه السّلام ـ در اين راستا مي‌فرمايد:«كَمْ مِنْ أَكْلَةَ مَنَعَتْ اَكَلاتٍ.»[5] يعني:«بسا يك خوردن (نامناسب و غير بهداشتي) از لذّت‌ها و لقمه‌هاي فراواني محروم مي‌كند.»
در جاي ديگر در مورد بهداشت پوشاك مي‌فرمايد:«تَوَقُّوا الْبَرْدَ فِي اَوَّلِهِ، وَ تَلَقُّوهُ فِي آخَرِهِ ...»[6] يعني:«در آغاز سرما خود را از آن بپاييد (و پوشاك مناسب بپوشيد) و در پايان آن بدان روي نماييد كه سرما با تن‌ها آن مي‌كند كه با درختان. آغازش مي‌سوزاند و پايانش بركت مي‌روياند.»

امنيّت در آيينه‌ي قرآن:
1. قرآن شريف در مورد امنيّت سياسي و اجتماعي مي‌فرمايد:«وَ اِذْ اَخَذْنا ميثاقَكُم لا تَسْفِكُونَ دِماءَكُمْ و لا تُخْرِجُونَ اَنْفُسَكُم مِنْ ديارِكُمْ ثُمَّ اَقْرَرْتُمْ و اَنْتُمْ تَشْهَدون.»[7] يعني:«و هنگامي را كه از شما پيمان گرفتيم كه خون هم را نريزيد؛ و يكديگر را از سرزمين خود، بيرون نكنيد، سپس شما اقرار كرديد؛ و (بر اين پيمان) گواه بوديد.»
2. قرآن شريف در مورد امنيّت مكّه مي‌فرمايد:«وَ اِذْ قالَ اِبراهيمُ ربِّ اجْعَلْ هَذا الْبَلَدَ آمناً ...»[8] يعني: «(به ياد آوريد) زماني را كه ابراهيم گفت: پروردگارا! اين شهر (= مكّه) را شهر امني قرار داده؛ و من و فرزندانم را از پرستش بت‌ها دور نگاه دار.»

امنيّت در روايات:
1. امام علي ـ عليه السّلام ـ در مورد امنيّت مناطق مسكوني و احساس ايمني مردم مظلوم مي‌فرمايد: «اللّهمّ اِنّكَ تَعلمُ انّه لم يكن الّذي كان منّا مناقشةً في سلطان و لا التماس ِشَيْءٍ مِن فضول الحُطام ...»[9] يعني:«خدايا! تو مي‌داني هيچ يك از قيام و اقدام مبارزاتي ما براي علاقه به كشورگشايي و سلطه بر مردم و نيز براي جلب متاع پست از بين رفتني دنيا نبوده است؛ بلكه براي برگرداندن سنّت‌ها و نشانه‌هاي فراموش شده‌ي ديني از يك سو و اصلاح در سرزمين زندگي مردم از سوي ديگر بود تا مظلومان احساس امنيّت كنند و حدود تعطيل شده‌ي الهي اقامه شود.»
2. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در مورد امنيّت فردي مي‌فرمايد:«اَلاَمْنُ و الْعافيةُ نِعمتانِ، مغبونٌ فيها كثيرٌ مِنَ النّاسِ.»[10] يعني:«امنيّت و سلامت دو نعمت (بزرگ) هستند كه بسياري از مردم در آن مغبونند.»

محيط زيست در آيينه‌ي قرآن:
قرآن كلّ نظام هستي از جمله محيط زيست را نظام احسن معرفي مي‌كند: «الذي أحسن كلّ شيء خلقه»[11] و از طرفي ديگر اعمال فساد آلود انسان را در تخريب محيط زيست مؤثر مي‌داند، «و ظهر الفساد في البرّ و البحر بما كسبت ايدي الناس ليذيقهم بعض الذي عملو لعلهم يرجعون»[12] فساد در خشكي و دريا به خاطر كارهايي كه مردم انجام داده‌اند آشكار شد، خداوند مي‌خواهد نتيجة بعضي از اعمال آنها را به آنها بچشاند، شايد (به سوي حق) بازگردند.» همچنين تقواي انسان را در آباداني محيط زيست مؤثر مي‌داند: «و لو أنَّ اهل القري آمنوا و اتقوا لفتحنا عليهم بركات من السّماء و الارض...»[13] و اگر مردمي كه در شهرها و آبادي‌ها زندگي دارند ايمان بياورند، و تقوي پيشه كنند بركات آسمان‌ها و زمين را بر آنها مي‌گشاييم.» واضح است يكي از مصاديق اين آيه آبادي محيط زيست مي‌باشد.

محيط زيست در روايات:
1. پيمغبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در مورد نقش فضاي سبز در محيط زيست مي‌فرمايند:
«ثلاث يجلين البصر، النظر اِليَ الخضرة و اِليَ الماءِ الجاري و اِلي الوجه الحسن.[14] »
يعني: «سه چيز است كه پايه‌ي روشني ديده‌اند: نگاه به سبزه و به آب روان و به روي نيكو.»
2. در جاي ديگر پيغمبر ـ صلي الله عليه و آله ـ پيرامون آلوده كردن محيط زيست فرمودند:
«ثلاث ملعونٌ في فعلينّ: المفوّط ظلّ النزال و المانع الماء المتناب و سادّ الطريق الملوك.»[15] يعني: سه گروهند كه در اثر سه كار ناروا مورد لعنت خداوند هستند:
1ـ كسي كه مكان عمومي، سايه‌بان‌ها، پارك‌ها، محل نزول مسافران و ... را آلوده كند.
2ـ كسي كه آب نوبه‌اي را به غصب ببرد: يعني رعايت نوبت نكند. 3ـ كسي كه سدّ مَعْبر كند و مانع عبور عابران شود.
3. امام صادق ـ عليه السّلام ـ هم فرموده است: «لا يطيب السكني اِلّا بثلاث، السواء الطيّب و الماء الغزير العذب و الارض الخوارة.»[16] يعني زندگي بدون احراز سه عامل حياتي گوارا نيست: 1ـ هواي پاك 2ـ آب فراوان و گوارا 3ـ و زمين حاصل‌خيز و قابل كشت و زرع.
آن‌چه در پايان قابل بيان است. اين است كه: اوّلاً آيات و راويات فراوان، آن هم در عرصه‌هاي گوناگون در اين راستا وجود دارد كه به علت اختصار به همين چند محور بسنده مي‌شود و در ثاني از همه‌ي معصومين ـ عليهم السّلام ـ در اين راستا روايت وجود دارد كه در اين نوشتار از بعضي از معصومين ـ عليهم السّلام ـ روايت شده است.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)