جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این کتاب سیر تحول اندیشه فلسفی را از رنسانس (جوردانو برونو) تا کانت در زمینه های اجتماعی و سیاسی بررسی کرده است؛ چنان که می توان آرا بیش از هر چیز ماجرای آزادی عقل و اندیشه پنداشت.

"کانت"، آموزگار عصر مدرنیته است، فهم تفکر کانت، ره‌آموز دوران چهارصدساله‌ی غرب است. کانت در سال 1755 با نظریه‌ی "گردابی" مشهور خویش به صحنه می‌آید و در آن خاستگاه علی جهان را بر حسب ابری از گاز، که گردش درونی دارد، توضیح می‌دهد. در این زمان، او هنوز ساختار کامل‌ فلسفی و تفکر خویش را گسترش نداده و هنوز تحت تاثیر دو تن از نیرومندترین متفکران آن دوران یعنی لایب‌نیتس و ولف است. مشکل عظیمی که این متفکران با آن روبه‌رو بودند آن بود که مکانیسم کور فیزیک جدید را با مفهومی از اراده الهی در جهان آشتی دهند. کانت در سال 1756 رساله‌ای به زبان لاتین تحت عنوان "مونادولوژی فیزیکی" نوشت. در این رساله وی یادآور شده که اتم‌ها مانند نقطه‌هایی از نیرو مجسم می‌شوند نه به صورت ذره‌های خنثی که مکانیسم به آن قایل است. در این رساله تا اندازه‌ای به مخالفت هیوم به قانون علیت پاسخ داده شده است. کانت، بنیان باور دینی را بر مقیاس عظیم کیهانی ممکن دید که در آن رویدادها به طور علی با یک‌دیگر پیوند دارند. با این همه وی با هیوم موافق بود که رابطه‌ی علی را نه می‌توان به طور منطقی بیان داشت و نه به صورت تجربی مشاهده کرد. کتاب حاضر کوششی است در راه فهم فلسفه‌ی کانت که برای دانشجویان رشته‌ی فلسفه نگاشته شده است.

در این کتاب، رابطه حکم کلی دروغ و دروغ‌های مجاز، با استناد به برخی متون و منابع مختلف تبیین شده است .این کتاب در دو بخش تدوین شده است .بخش اول به مباحث نظری دروغ مربوط می‌شود و ذیل آن تعریف دروغ، مفهوم دروغ مصلحت‌آمیز، دیدگاه‌های مختلف درباره دروغ‌های مجاز، نظر کانت در این باره و معیار دروغ‌های مجاز آورده می‌شود .بخش دوم به بررسی موردی دروغ‌های مجاز از جمله هنگام جنگ، اختصاص دارد .

در بیان اهمیت فلسفه کانت (1804 - 1724) شاید هیچ چیز بیشتر از این گویا نباشد که بسیاری تاریخ فلسفه جدید غرب را به فلسفه پیش و پس از کانت تقسیم کرده اند چرا که فلسفه نقادانه این فیلسوف آلمانی نقطه عطف مهمی در مسیر تفکر فلسفی غرب محسوب می شود. شرح کم حجم ای. سی. یوئینگ بر "نقد عقل محض" کانت یکی از بهترین شروح کوتاه در این زمینه است که می کوشد مهمترین و دشوارترین جنبه های نقد عقل محض را به کوتاهی توضیح دهد و دشواری های آن را برای دانشجوی فلسفه قابل فهم سازد.کانت نقد اول خود را در طول 11 سال نوشت و در آن دو هدف عمده را در نظر داشت. نخست فراهم کردن مبنای فلسفی برای علم طبیعی در مبحث حسیات و تحلیل که وجود معرفتی پیشینی را که برای وجود علم ضروری است - هرچند دفاع از آن دشوار است - مفروض و مسلم می گیرد. دومین هدف به مبحث جدل مربوط می شود و عبارت است از انکار دانش تا جا برای ایمان باز شود. این کتاب یکی از اولین کتاب ها در شرح منظم بندهای مهم نقد عقل محض محسوب می شود که به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است و چه بسا بتوان آن را نقطه عطفی در معرفی دقیقتر و آکادمیک نقد اول کانت به فارسی زبانان قلمداد کرد. یوئینگ کتاب خود را در هفت فصل تدوین کرده است و پس از مقدمه ای مفصل درباره کتاب "نقد عقل محض" به موضوعاتی چون حسیات استعلایی، استنتاج استعلایی مقولات، مقولات خاص و براهین آنها، نگرش کانت نسبت به ایده آلیسم مادی - شیء فی نفسه، مغالطات و تعارضات و در نهایت خداشناسی و تصورات عقل پرداخته است. در بیان اهمیت فلسفة کانت همین بس که معمولا فلسفة جدید غرب را به دو دورة عمدة پیش و پس از کانت تقسیم می‌کنند. این بدان معنی است که فلسفة نقادانه کانت را باید نقطة عطف مهمی در مسیر تفکر فلسفی غرب به شمار آورد. کتاب حاضر را می‌توان اولین کتاب در شرح منظم‌بندی‌های مهم «نقد عقل محض» دانست که به زبان فارسی ترجمه می‌شود و از این رو، می‌تواند نقطة عطفی در معرفی دقیق‌تر و آکادمیک نقد اول به فارسی‌زبانان به شمار آید.

در کتاب حاضر، مؤلف به کشف واژه کلیدی زمان در فکر «کانت» پرداخته که بر اساس آن سعی کرده افکار پراکنده و پیچیده او را بابیانی واضح، منسجم و مستند نشان دهد. در این کتاب بیان می‌شود که ازنظر کانت وجود، مساوی با پدیدار است و پدیدار دارای حیث زمانی است. «کانت» بدین گونه وجود را مسئول به زمان می‌نماید و بر این اساس او مابعدالطبیعه زمان را بنیان می‌نهد. مجموعه پیوست‌ها، نمایه‌ها و واژه‌نامه در پایان این کتاب در حکم نوعی کانت شناسی است که زمینه مطالعاتی و پژوهشی بیشتر خواننده را در فلسفه کانت فراهم می‌کند.

کتاب «بازیگری‌های خیال در فلسفه کانت» نوشته‌ی عقیل فولادی، به بررسی نقش مهم و تأثیرگذار تخیل در فلسفه‌ی ایمانوئل کانت می‌پردازد. فلسفه‌ی کانت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جریان‌های فلسفی دوره‌ی روشنگری، به تبیین ایده‌ها و ارزش‌های اصیل انسانی می‌پرداخت. در این کتاب، عقیل فولادی به بررسی چگونگی و نقش تخیل در نظریه‌ی دانش، اخلاق و زیبایی‌شناسی کانت می‌پردازد. فولادی با استناد به متون اصلی کانت، از جمله «درباره‌ی روش تمییز اصول فلسفه»، «دانش از دیدگاه منطق پایه‌ای» و «پردازش اندیشه»، به تحلیل نقش تخیل در تأسیس دانش از طریق دیدگاه‌های کانت می‌پردازد. او مفاهیمی همچون «تخیل میانجی» و «تخیل پرورده» را مورد بررسی قرار داده و نشان می‌دهد که چگونه تخیل در فلسفه‌ی کانت، نقش مهمی در فرایند تولید دانش و تجربه‌ی انسانی ایفا می‌کند. فولادی با بهره‌گیری از روش‌شناسی دقیق و نظریه‌پردازی فلسفی، به بررسی عمیق و دقیقی از ایده‌ها و مفاهیم کانت می‌پردازد و خواننده را با دیدگاهی نوین به فلسفه‌ی کانت آشنا می‌سازد. این کتاب به‌عنوان یک منبع مهم برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به فلسفه‌ی کانت، ارزشمند است و می‌تواند به درک عمیق‌تر و تأملات بیشتر درباره‌ی ارزش تخیل در فلسفه‌ی مدرن کمک کند.

تاریخ فلسفه همواره شاهد کوشش بشریت اندیشمند در شناخت جهان پیرامون بوده، اگرچه در روزگاری دراز، شناخت رابطه علت و معلولی و نسبت ها یا رابطه ها در میان پدیده های جهان اصلا نمی توانست دست دهد (تحقق این امر منوط بود به پیشرفت های علمی و روش شناختی که بعدا حاصل شده) . زیرا دانش انسان کم عمق، اندیشه فلسفی سست و بنیان و قواعد فکر و روش تحقیق، متافیزیکی بود و گرایش به عینیت جهان و دیالکتیک بی قوه.

کتاب حاضر شامل پنج مبحث یا مقاله است که عبارت‌اند از: "ماندگاری‌ها و نااستواری‌ها در فلسفه‌ی نقدی ایمانوئل کانت"، "دیباچه‌ای بر فلسفه‌ی سیاسی هگل"، "مکتب فرانکفورت و یورگی‌ هابرماس، نگرش عقلی‌سازی و رهایی (گذران تاریخی و اندیشه‌های مشخص)"، "یورگن‌ هابرماس و نگرش عقلی‌سازی و رهایی" و "منطق علم پوپر: کژی‌ها و منابع تاریخی". نویسنده در این سلسله مباحث، نکته‌ها و دلایل مهم مکتب فرانکفورت را بررسی و نقد می‌کند. گفتنی است: جامعه‌شناسان بورژوازی و فلاسفه‌ی متعلق به "مکتب فرانکفورت" عموما بحران اجتماعی سیاسی سرمایه‌داری را به مثابه‌ی بحرانی که ریشه در روساخت و نه زیرساخت جامعه، یعنی روابط تولید، دارو تفسیر می‌کنند. آنان بر این باورند که تمامی مسائل جامعه‌ی سرمایه‌داری در دوران انقلاب علمی فنی در عرصه‌ی مدیریت متمرکز است. از این ادعا چنین نتیجه گرفته می‌شود که می‌توان ساحت‌های منفی سرمایه‌داری را با تدارک یک علم "مدیریت تامه" معین کرد. این اعتقاد به امکان "تکمیل عقلی" جامعه‌ی سرمایه‌داری از طریق ایجاد تغییرات ساختاری و کارکردی، در همه‌ی آرای مربوط به عقلی‌سازی در جامعه‌شناسی بورژوازی و "مکتب فرانکفورت" مشترک است. تنها تفاوتی که در این‌باره بین آن‌ها وجود دارد به مساله‌ی "عقلی‌سازی مطلوب" ساختار اجتماعی و به استراتژی و شگردهای متحقق ساختن آن مربوط می‌شود.