جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکى از مباحث مهمی کلامی، اجتهاد پیامبر اکرم` است. که ثمراتی کلامی فروان دارد یکی از ثمرات شاخص آن حوزه نصب امام توسط پیامبر اکرم است. آیا حضرت از پیش خود بدون وحی اظهار نظر می‌کردند؟ دیدگاه های مختلفی از سوی متکلمان ارائه شده است. این نوشتار به روش توصیفی، تحلیلی به بررسی تطبیقی موضع سه اندیشمند شاخص از سه مکتب شیعی، اشعری و معتزلی می‌پردازد. علامه حلی از متکلمان شیعه و فخر رازی از متکلمان اشعری وقوع اجتهاد از سوى پیامبراکرم` را در فرض فقدان وحی نفى کرده‏اند. در مقابل، قاضی عبدالجبار معتزلی، به اجتهاد پیامبر در موارد فقدان وحی معتقد شده است. به نظر نویسنده، روشن نبودن مراد از اجتهاد و حوزه آن، و عدم توجه به مرزدانش و علم پیامبر` با اجتهاد مصطلح، باعث شده است که در این زمینه دیدگاه‏های متفاوتی از طرف اعلام ثلاثه ارائه شود. از این رو، نویسنده در این نوشتار تلاش کرده است تا با توضیح مراد اجتهاد و تعیین دانش و منبع دانش پیامبر` که سبب اختلاف در اجتهاد آن حضرت گردیده است را مشخص کند.

راه‌هاي نيل به خداشناسي به چهار رهيافت كلي عقل‌گرايي، نقل‌گرايي، تجربه‌گرايي و شهودگرايي قابل تقسيم است. فخر رازي از متفكران اشعري است که به رهيافت عقل‌گرايي در خداشناسي اعتقاد دارد و تنها راه معرفت الله را استدلال و برهان مي‌داند. بر همين اساس وي معتقد است ‌شناختي كه براي ما نسبت به خداوند متعال حاصل مي‌شود معرفتي كلي و نامتعين است. رهیافت عقل گرایانه فخررازی از سه جهت قابل نقد است. مهم‌ترين اشکالی كه بر چنين رهيافتي وارد است حصر روش‌شناختي و ناديده گرفتن علم حضوري و رهيافت شهودي به عنوان با ارزش‌ترين مسير براي نيل به معرفت الله است. امتناع از پذيرش سرشت مشترك انسان‌ها و به تبع آن نفي خداشناسي فطري مشكل ديگر رهيافت عقل‌گرايانه فخر رازي است. پذيرش امكان رؤيت خداوند توسط انسان و ارائه ادله متعدد قرآني براي اثبات آن از سوي فخر رازي كه در واقع موجب معرفتي شخصي مي‌گردد از چالش‌هاي مهم پيش‌روي وي است كه موجب تعارض دروني مواضع خداشناسانه اوست.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه تلاشی است برای تعریف و تحلیل موضع رازی در قبال مابعدالطبیعه ابن سینا با اشاره ویژه به مسئله وجود خداوند. کل تحلیل در چارچوب ارائه غزالی از تعارض فلسفه و دین در اسلام صورت می گیرد. پایان نامه شامل سه بخش است. بخش اول مقدمه، موضوع و گستره این اثر را تعریف می کند، انسان، بستر تاریخی رازیسم و نیز برداشت رازی از الهیات را به عنوان فلسفه جدید اسلام ارائه می کند. بخش دوم به مسئله خداباوری در اندیشه رازی می پردازد. بخش سوم ادله خداباوری رازی را ارائه می کند.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه دیدگاه فخرالدین رازی (متوفی 606/1210) در مورد مسیحیت را بررسی می کند تا به این سؤال پاسخ دهد: پروژه فکری رازی چگونه بر بررسی مسیحیت تأثیر می گذارد؟ استفاده از اصطلاح «پروژه فکری» به مواضعی اطلاق می‌شود که متفکر مسلمان برای ساختار فهم خود از اسلام اتخاذ کرده است که شامل مباحث معرفت‌شناسی، الهیات فلسفی و هرمنوتیک است. در حالی که الرازی اثر اختصاصی در مورد مسیحیت ننوشت، نظرات او در مورد سنت مسیحی از جمله بحث‌برانگیزترین و مورد استنادترین در تاریخ تعاملات مسیحی و مسلمان است. بنابراین، مطالعه‌ای در مورد دیدگاه‌های رازی در مورد مسیحیت و چگونگی ارتباط آن با پروژه فکری گسترده‌تر او ضروری است و به سه طریق به حوزه برداشت مسلمانان از مسیحیت کمک می‌کند: اول، اولین پرداخت گسترده به دیدگاه‌های رازی درباره مسیحیت، ترسیم. در مطالعه گسترده منابع اولیه و جدیدترین بورس تحصیلی ثانویه. ثانیاً، بررسی چگونگی تأثیر درک رازی از اسلام بر بررسی مسیحیت. ثالثاً، روشن کردن گستردگی و تنوع برداشت مسلمانان از مسیحیت. این پایان نامه دیدگاه های رازی در مورد مسیحیت را با تمرکز ویژه بر چهار متن کلیدی که در دو مرحله نوشته شده است، بررسی می کند. مفاتیح الغیب (مفاتیح الغیب) و المطالب العالیه من العلم الهی (مسائل عالی) درباره کلام فلسفی اواخر دهه پنجاه او. آثار او در اواخر دهه بیست در مورد نظریه حقوقی اسلامی المحصول فی علم اوصول الفقه (پایین ترین نتیجه) و نیهایة العقول فی دیرة العصول (بیشترین دامنه عقل) در کلام فلسفی. در صورت لزوم، سایر آثار رازی در طول بحث مورد مشورت قرار خواهد گرفت. بر این اساس، این پایان نامه از پنج فصل تشکیل شده است. فصل اول مروری بر پروژه فکری رازی می‌دهد. فصل دوم بر موضع او در برابر مصلوب شدن تمرکز دارد. فصل سوم به دیدگاه های او در مورد کتاب مقدس می پردازد. فصل های چهارم و پنجم به ترتیب به تثلیث و مسیح شناسی می پردازند. فصل اول به بررسی سه جنبه از پروژه فکری رازی می‌پردازد که دیدگاه‌های او را درباره مسیحیت شکل داد: معرفت‌شناسی، الهیات فلسفی، و هرمنوتیک. در مورد اولی، دیدگاه رازی در مورد موضوع نقل گزارش (اخبار) نشان داده خواهد شد که دیدگاه او را در مورد صحت مصلوب و کتاب مقدس شکل داده است. در کلام فلسفی، دیدگاه رازی درباره صفات الهی (صفات الله) دیدگاه او را درباره تثلیث و مسیح شناسی شکل داد. در مورد هرمنوتیک، قانون کلامی معروف او، معروف به قانون کلی فی التعویل (قانون کلی تفسیر)، دیدگاه های او را در مورد بازنمایی قرآنی سنت مسیحی شکل داد. فصل دوم تا پنجم به بررسی دیدگاه‌های رازی در مورد موضوعات اصلی مسیحیت می‌پردازد. هر فصل شامل چهار بخش است. این بخش اول دیدگاه های گزارش شده از سه نسل اول اسلام را با مروری بر ادبیات ثانویه مربوطه بررسی می کند.

ترجمه ماشینی: این جلد با استفاده از گسترده‌ترین مجموعه‌ای که تاکنون از نوشته‌های منتشر شده و منتشرنشده‌اش تا به حال ارائه شده است، مطالعه‌ای جامع، عمیق و بین‌رشته‌ای درباره‌ی فلسفه اخلاقی الرازی (1149-1210)، برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین فیلسوف قرون وسطی ارائه می‌کند. متکلم در آثار فلسفی، کلامی، اخلاقی و فقهی او تصویر پیچیده ای از یک نظریه اخلاقی چندلایه و منسجم پدیدار می شود. الرازی از اخلاق دستوری الهی کلاسیک اشعری خارج می‌شود تا هم اخلاق نتیجه‌گرایانه عمل را که به‌طور جدی با اخلاق دین‌شناختی معتزلی رقابت می‌کند و هم اخلاق کمال‌گرای منش را توسعه دهد. در چارچوب اخیر، او نظریه غایت‌شناختی بعدی خود را درباره نبوت مطرح می‌کند. این جلد شامل متن یکی از جدیدترین و جذاب‌ترین آثار الرازی به نام «ذم لذت‌های دنیا» است که برای اولین بار منتشر می‌شود که بیانگر بدبینی اخلاقی و معرفت‌شناختی آشکار است.

در این تحقیق، مباحث مربوط به ایمان و کفر از دیدگاه اشعری، ماتریدی و فخررازی مورد بررسی قرار گرفته است. با مراجعه به آثار آنان، آنچه که به دست آمده، این است که ایشان معتقدند، حقیقت ایمان، تصدیق قلبی است و عمل در ماهیت ایمان دخیل نیست؛ اینان متعلق ایمان را «ماجاءبه‌النبی» و جایگاه آن را قلب می‌دانند. هر سه قائلند که ایمان قابل افزایش و کاهش نیست. تنها مورد اختلاف آنها در بحث اتحاد اسلام و ایمان می‌باشد؛ که در این مورد ماتریدی معتقد است اسلام و ایمان یکی هستند، اما اشعری و فخررازی، اسلام را عام و ایمان را خاص می‌دانند. ایشان حقیقت کفر را تکذیب “ماجاء‌به‌النبی“ می‌دانند و حکم به تکفیر مرتکب کبیره و اهل‌ قبله نمی‌کنند. با توجه به نظریات آنها در مورد ایمان و کفر، قبول نداشتن خلفاء نیز موجب کفر نمی‌شود. نتیجه آن‌که بنابر عقاید آن‌ها به راحتی نمی‌توان کسی را محکوم به کفر کرد

ترجمه ماشینی : درباره فخرالدین رازی و منظومه فکری او با توجه به آثار او در کلام، فلسفه و تفسیر، مطالعات بسیاری انجام شده است. با این حال، آثاری که به طور خاص به اندیشه تفسیری او اختصاص یافته اند کم بوده است. در واقع، هیچ یک از اینها به روش شناسی تفسیری رازی در پرتو مفروضات اساسی او در مورد قرآن نپرداخته است. با توجه به این حقیقت، پایان نامه حاضر در پی تبیین روش شناسی فخرالدین رازی در تفسیر قرآن در اثر بزرگ خود، معروف به التفسیر الکبیر یا مفاتیح الغیب است. برای نیل به این هدف، به تفسیر او از سوره سوم قرآن که در جلدهای 7، 8 و 9 نسخه استاندارد اثر وی چاپ شده است، می پردازیم. به طور کلی، رازی کمک زیادی به اشاعه رویکرد عقلانی به مطالعه قرآن کرد. با این حال، او نمی توانست از بحث در مورد مسائل کلامی که در زمان او رایج بود اجتناب کند. از این رو، در بسیاری از بخش‌های تفسیر الکبیر خود، از اندیشه‌های اشعری در برابر دیدگاه‌های معتزله، ظاهریه و حشویه و غیره دفاع می‌کند. (چکیده توسط UMI کوتاه شده است.

نوشتار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، به مباحث پیرامون معیار توحید و شرک، پرداخته است. مسئله توحید و شرک از مسائل مهم در تمام اعصار و زمان‌ها به شمار می‏رود؛ مهم‌ترین مسئله در مباحث مربوط به توحید و شرک، معیار شناخت آن دو هست تا این مسئله به‌صورت کلیدى حل نشود، بخشى از مسائلى که جنبه زیر بنایى دارد، حل نخواهد شد؛ در این تحقیق به مسئله توحید و شرک و معیار آن در ابعاد مختلف، پرداخته‌شده است. در بحث حاضر به بررسی معیار توحید و شرک در تفسیر المیزان و تفسیر الکبیر از دیدگاه علامه طباطبایی و فخرالدین رازی، در دو بخش پرداخته‌شده است، در بخش اول به کلیات و مفاهیم و به‌مراتب و اقسام توحید و شرک اشاره‌شده؛ هرچند واژه توحید و شرک دو واژه متضاد هستند که شناخت یکی متوقف بر شناخت دیگری است و در مقام بحث و تقسیم‌بندی مرتبه‌های گوناگون و مختلفی دارد که با دقت عقلی می‌توان آنها را تحلیل کرد. در بخش آخر به موضوع اصلی معیار توحید و شرک در کتاب تفسیر المیزان و تفسیر الکبیر پرداخته‌شده است که مهم‌تر ین مبحث توحید و شرک است و به اختلاف اساسی در این بحث یعنی توحید و شرک در اوصاف خداوند تبارک‌وتعالی، اشاره‌شده است که ازنظر علامه صفت خداوند عین ذات او و ازنظر فخر رازی صفات خداوند زائد بر ذات است. از بررسی مجموع آیات در مورد توحید و شرک چنین به دست می‌آید که: توحید محور تمام آموزه‌های دینی است و تمام اصول و فروع اسلام از آن سرچشمه می‌گیرد و حقیقت توحید آن است خداوند را در ذات، صفات، افعال مؤثر بداند و اگر کسی در موارد یادشده غیر خداوند را نیز دارای تأثیر بداند شرک ورزیده است. ازآنجاکه تشخیص درست مصادیق توحید و شرک، بدون شناخت معیارهای توحید و شرک (اعم از توحید و شرک علمی، عملی) میسر نیست، در اینجا از دیدگاه تفسیر المیزان و تفسیر الکبیر به مرزبندی توحید و شرک پرداخته می‌شود.

یکی از مسائلی که از زمان‌های گذشته مورد بحث اندیشمندان و فلاسفه بوده است، بحث ابزارهای معرفتی انسان است که به طرق مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند که چگونه ابزارهای معرفتی می‌توانند انسان را به کمال شایسته و لایق خود برسانند. خداوند از بدو تولد، انسان را به قوایی مجهز کرد تا او به وسیله ی این قوا بتواند به کمال در خور شأن خود دست یابد. انسان به عنوان یک موجود کمال‌جو سعی می‌کند تا با استفاده از قوای ادراکی خود را به درک و فهم بالاتر برساند و با توجه به این واقعیت هست که قرآن کریم انسان را از طریق تفکر در آیات آفاقی و طبیعت مادی به سمت خالق آن‌ها دعوت می‌کند. اگر انسان بتواند از این قوا و ابزارهای معرفتی که خداوند در اختیارش گذاشته درست استفاده کند به کمال و سعادت واقعی می‌رسد. در این پایان نامه موضوع با روش توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. علامه طباطبایی در آثار خود به جایگاه مهم عقل اشاره و آن را جزو ابزارهای معرفتی انسان تلقی کرده اند، بر اساس این دیدگاه انسانیت انسان بستگی به عقل او دارد و اگر از عقل خود به طور صحیح استفاده کند مقام او از فرشتگان هم بالاتر می‌رود والا از حیوانات پست‌تر خواهد بود همچنین علامه حس را نیز جزو ابزارهای مهم معرفتی می‌داند که به وسیله‌ی آن ها‌ انسان بتواند حق را از باطل تشخیص دهد و خود را به واقعیت برساند و به وسیله آن‌ عمل حق را انجام دهد. فخر رازی نیز در اوایل عمر در آثار خود از عقل جانبداری می‌کند و منقولات را در پرتو معقولات معتبر می‌داند، اما در اواخر عمر خود چنین اظهار می‌کند که، عقل توان درک حقیقت را ندارد و باید به روش عرفانی‌‌_قرآنی بسنده کنیم و در مسئله‌ی حس نیز این-چنین است. وی همچنین معتقد است، زمانی که نفس انسان در آغاز خلقت از جمیع علوم و معارف خالی بود، خداوند حواس را به او عنایت کرد تا از این راه از علوم و معارف استفاده کند.

سعادت از مسائل چندتباری است: که در علوم متعدد درباره آن از حیثیات مختلف بحث می‌شود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی است. مراد از سعادت قصوی در این پژوهش بالاترین مرحله سعادت از دیدگاه فخر رازی است. او در آثار متعدد خویش به ویژه در مجلدات مختلف و نفیس "التفسیرالکبیر " از ملاک‌های متعددی برای دست‌یابی به سعادت معنوی سخن گفته است که اهم آن‌ها عبارت‌اند از: ترک امور ناشایست و انجام امور بایسته، فنای محض از هستی خویش، حصول صفات چهارگانه (ایمان، هجرت، جهاد با مال و نفس)، حصول محبت خدا، معرفت ذات، صفات و افعال الهی، شناخت حق لذاته، خیر و عمل به خیر، معرفت به درجه عالی جلال و اکرام الهی، تجلی جلال الهی برای بنده، استغراق در معرفت الهی، معرفت نسبت به ربوبیت و عبودیت به نحواتم، استغراق در عبودیت و عبادت الهی و اعراض از غیر خدا. فخر در این ملاک‌های قطعاً از متفکران بزرگ سلف خویش در سنت اسلامی مثل فارابی، مسکوییه و ابن‌سینا متأثر بوده است اما تأثیرش از غزالی بیشتر از متفکران دیگر بوده است.