جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب شامل دو بخش است. بخش اول درباره کراتولوس است و بخش دوم درباره پارمنیدس، تئایتتوس، سوفسطایی و سیاستمدار.

کتاب فوق شامل پنج بخش است که در آن به بحث درباره سخنوری، فلسفه پروتاگوراس، کرگیاس، نظریات عقل گرایانه دین، فضیلت و شخصیت های برجسته دیگر نظیر پرودیکوس، هیپیاس، آنتیفون، کریتیاس و... می پردازد.

کتاب درباره نفس از اهم کتب فلسفی یونانی نوشته ارسطو است که مشتمل بر سه دفتر است و به بررسی کلیاتی راجع به نفس، تاریخچه عقاید و نظریات درباره نفس، عقل فعال و منفعل، اعمال عقل، قوه محرکه نفس و... می پردازد.

کتاب سماع طبیعی یا فیزیک ارسطو مشتمل بر 8 کتاب است. موضوعات مطرح شده در این کتاب شامل: نظریات فلاسفه پیشین و رد آن ها، طبیعت، فرق فلسفه طبیعی و ریاضی، علل اصلی، طبیعت حرکت، نظریات قدما درباره نامتناهی، زمان و مکان، خلاء و... است.

به روایت کتاب‌های تاریخ فلسفه ، هراکلیت فیلسوف ناپایداری و گذرایی، پارمنید فیلسوف ثبات و پایداری است. یکی به گذرایی هستی، دیگری به یگانگی و ایستایی آن باور دارد. چنین نگرش فروکاهنده‌ای به ثبات لوگوس و خدا نزد هراکلیت و به زایش چیزها، پس پذیرش حرکت و کثرت، نزد پارمنید اعتنا ندارد. این مقاله تنها به دیدگاه هراکلیت دربارۀ «خدا»و«یک» آن هم بر مبنای این سخن از وی می‌پردازد: «یک، تنها خردمند، هم دوست ندارد و هم دوست دارد به نام زئوس نامیده شود». (32)پس از بررسی پاره ای از تفاسیر، تفسیر دیگری از این سخن پیشنهاد میکنیم.

هراکلیتوس به کرات تودة مردم را به باد انتقاد می‌گرفت و آنها را مخاطب خود نمی‌دانست و ترجیح می‌داد که مقصودش از ایشان پنهان بماند. از همین رو با اشاره سخن می‌گفت و این امر باعث ایجاد تفاسیر مختلفی از وی شده است. کتاب حاضر دربرگیرندة پنج فصل است. در فصل اول منابع دورة باستان در خصوص زندگی، آثار و پاره‌نوشته‌های به‌جا مانده از متفکران پیش‌سقراطی معرفی می‌شود و فصل‌های دوم و سوم ضمن اشاره به برخی از مهم‌ترین آرای فیلولوگ‌های کلاسیک دربارة زندگی، شخصیت، اثر و سبک وی در دورة جدید، به ارزیابی این آراء اختصاص دارد. فصل چهارم مشتمل است بر متن پاره‌نوشت‌های هراکلیتوس و فصل آخر نیز گزارشی است از مهم‌ترین اندیشه‌های او در حوزة کیهان‌شناسی و نیز اختلاف نظر بین مفسران.

وجودشناسي و مسئله هستي اصيل و غيراصيل از يونان باستان تاکنون همواره مورد بحث و بررسي فلاسفه بوده است. در ميان فلاسفه يونان، هراکليتوس، پارمنيدس و افلاطون بجهت نظريات خاصشان از اهميت خاصي برخوردارند. هراکليتوس معتقد به سيلان و تغيير دائم اشياء بود و منکر ثبات در هستي، اما پارمنيدس برخلاف او، منکر تغيير و معتقد به ثبات و تغييرناپذيري هستي بود. اين دو نظريه متضاد در نظريه مُثُل افلاطون تبلور و ظهور پيدا کرد و او با بهره¬مندي از آن دو نظريه و بکارگيري سيلان دائم هراکليتوس در جهان محسوسات و ثبات هستي پارمنيدس در عالم مُثُل، نظريه اختصاصي خود را سامان داد. نوشتار حاضر مسئله وجود را از منظر اين سه فيلسوف، مورد بررسي تطبيقي قرار داده تا هم¬سويي افلاطون با دو فيلسوف سلف خود را روشن و تبيين سازد. با تطبيق وجودشناسي اين سه فيلسوف يوناني، روشن شد که ميتوان نظريه ثبات پارمنيدس (راه حقيقت) و نظريه وحدت هراکليتوس را با عالم مُثُل افلاطون تطبيق داد و نظريه سيلان هراکليتوس و راه گمان پارمنيدس با جهان محسوسات افلاطون، هم سويي و قرابت دارند.

هراکليتوس از جمله فيلسوفان پيشاسقراطي مهمي است که در زمينة اخلاق پاره‌نوشته‌هايي از وي باقي مانده است. براي فهم ديدگاههاي اخلاقي وي علاوه بر پاره‌نوشته¬هاي موجود، توجه به بستري که تفکر هراکليتوس در آن شکل گرفته، ضرورت دارد. هراکليتوس تحت‌تأثير دو سنتي قرار داشت که در عصر وي جريان داشتند: سنت اول تحت‌تأثير هومر، شعرا و حکماي اوليه‌يي چون سولون، باياس و ديگران بود که ويژگي بارز آن اعتقاد به خدايان انسان‌وار بود. سنت ديگر، سنت علمي و فني جديدي بود که در همان قرن در ميلتوس تحت‌تأثير کساني همچون طالس و آناکسيمندر شکل گرفته بود که دغدغه اصلي آن جهان¬شناسي، يعني فهم چگونگي ايجاد، بقا و درنهايت فناي نظم جهاني بود. در واقع، فلسفه هراکليتوس را ميتوان پلي ميان اين دو سنت مختلف دانست. از آنجايي که هراکليتوس، قانون جهاني و قانون انساني (نظم جهاني و نظم انساني) را يکي ميدانست، ميتوان گفت که موضوع و هدف واقعي وي نه جهان فيزيکي بلکه موقعيت و وضعيت انسان در آن بود. اخلاق هراکليتوس همچون ساير فلاسفه يونان باستان گونه¬‌يي اخلاق فضيلت بود که محور اصلي آن را فضيلت و سعادت شکل ميداد. هراکليتوس در حوزه فضايل، هم به فضايل اخلاقي و هم به فضايل عقلاني پرداخته است. وي درخصوص فضايل اخلاقي با تفکيک ميان لذات جسماني و غيرجسماني، درنهايت افراط و تفريط را مردود شمرده و اعتدال و ميانه¬روي در لذات را بعنوان ملاک رفتار انسان معرفي ميکند. در زمينه فضايل عقلاني نيز بر فضيلت حکمت تکيه کرده و بر اين باور است که حکمت، صرف زياد دانستن نيست، بلکه حکمت، معرفت متأملانه و آگاهانه‌يي است که مطابق لوگوس باشد. در نتيجه، تأکيد بيشتر وي بر فضايل عقلاني است تا فضايل اخلاقي. درنهايت نيز هراکليتوس سعادت انسان را نتيجه شناخت و رفتار مطابق لوگوس ميداند.