جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معرفی کتاب پیامبری و قرارداد اثر داود فیرحی: تحلیل ماهیت دولت پیامبر (ص) اهمیت زیادی برای نواندیشی دینی، تجدد سیاسی و اصلاح نهاد دولت در ایران و دیگر جوامع اسلامی دارد، اما اکثر دولت‌پژوهی‌ها در جهان اسلام، بی‌آنکه به سیره‌ی حکمرانی پیامبر اکرم (ص) توجه نمایند، به سنّت خلفای راشدین و یا اندیشه‌های کلامی شیعه ارجاع می‌دهند و ماجرای سقیفه و سنّت سیاسی مبتنی بر این واقعه را مرجع ارزیابی دولت قرار می‌دهند. بدین‌سان، ماهیت دولت پیامبر و سیره‌ی حکمرانی ده‌ساله‌ی او مورد «غفلت سیستماتیک» قرار گرفته و چندان در معرض پژوهش و ارزیابی قرار نداشته است. مطالعات چند‌ساله و نیز چند ترم تدریس در حوزه‌ی «سیره‌ی سیاسی پیامبر اسلام» نشان می‌دهد که این شیوه‌ی حکمرانی به‌طور بنیادی بر الگوی قرارداد استوار است. قراردادها و پیمان‌های موجود از پیامبر اسلام، چنان تعدد و تواتر دارند که دولت آن حضرت را می‌توان «دولت قراردادی» نامید. این پژوهش به کاوش در این اسناد و الگوی حکمرانی در سنّت پیامبر می‌پردازد.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

پژوهش حاضر با ارئه تعریفی از آزادی سیاسی (تاثرگذاری شهروندان در دو بعدی ایجاد جامعه سیاسی و روند تصمیم‌سازیهای مختلف در حوزه زندگی عمومی) با تکیه بر مبانی کلامی-فقهی آزادی سیاسی در اندیشه‌های شیعه و متعزله و تحلیل و بررسی آنها، درصدد مقایسه حدود آزادی سیاسی در این دو نحله فکری با تاکید بر اندیشه‌های امام خمینی و قاضی عبدالجبار، بر آمده است : این پژوهش نشان می‌دهد که هر چند مبانی کلامی اندیشه‌های شیعه تنها به یک نوع آزادی سیاسی معنوی منتهی می‌شود، مبانی فقهی شیعه با تکیه بر مفهوم کلیدی، اصل ((اباحه)) دلالت روشنی بر گستره وسیعی از آزادی سیاسی در حوزه (( منطقه الفراغ)) می‌نماید و در نتیجه در مقایسه با اندیشه معتزله، آزادی بیشتری را در روند زندگی سیاسی فراهم می‌نماید. در مقابل، اندیشه‌های معتزله در باب آزادی سیاسی، هم از مبانی کلامی (آزادی ذاتی و عقل در انسانها) و هم از مبانی فقهی (تصویب ) بهره می‌گیرد: در این تفکر تمایل به ((انتخابی بودن حکومت )) با تکیه بر عقل و آزادی انسان، در مرحله ایجاد زندگی سیاسی آزادی بیشتری را در مقایسه با اندیشه‌های شیعه تعبیه می‌نماید. وجود دو عنصر فکری در این دو اندیشه به عنوان امتناع فکری برای تحقیق آزادی سیاسی مطرح شده‌اند: .1دنیا گریزی در اندیشه‌های شیعه .2اصاله التکلیف در اندشه‌های کلامی معتزله. پیام نوشته حاضر این است که مسمانان می‌توانند با ترکیبی از دو پایه اساسی آزادی سیاسی، پویایی و بالندگی در فلسفه سیاسی خود ایجاد نمایند و به آینده‌ای برخوردارر از گشتاور خود افزاینده امیدوار باشند.

کتاب تنبیه‌الأمه و مؤلف آن، نماد مکتبی فقهی- سیاسی شد که بیان دینی از آزادی و دموکراسی در مذهب شیعه فراهم می‌کرد و یا حداقل مقدمات چنین مهمی را تدارک می‌دید. به همین دلیل است که تنبیه‌الأمه در مرکز مناقشات معاصر ما، درباره استبداد و مردم‌سالاری از یک سو، و نوگرایی مذهبی و سکولار از سوی دیگر نشسته و همزمان مورد توجه علاقه‌مندان به مذهب، سیاست، تاریخ و ملیت قرار گرفت. در کتاب پیش رو نویسنده تلاش کرده تا با توضیح واژگان در کنار متن و شرح و تحشیه تنبیه‌الأمه، اندیشه مکنون در آن را بازنماید و امکانات و تنگناهای این اثر مهم را در راستای رابطه دین و دموکراسی آشکار سازد.