جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این کتاب به دفاع از سه ایده از منظر سه متفکر: هگل؛ فروید؛ و فانون درباره ی نظریه ی سوژه پرداخته شده است. نخستین نظریه درباره ی آسیب شناسی است که خود، مستلزم یک ساختار «بهنجار» برای فهم پذیری است؛ دومین آن در خصوص رابطه بین آسیب شناسی و ساختار «بهنجار» دیالکتیکی است؛ و سومی بر آن است که شناخت فرد و جامعه بدون ارتباط با یک دیگر ممکن نیست. هر سه متفکر نظریات مذکور را تایید کرده اند. در این میان فانون به مثابه ی نقطه عطفی برای این مطالعه محسوب می شود زیرا تحلیل وی به طور کاملا واضحی وابسته به ایده های یاد شده است؛ ایده هایی که از طریق هگل و فروید بر دیدگاه او تاثیرگذار بوده است.

هنر در کنار دین و فلسفه یکی از اجزای مقوّم فلسفه هگل و از مضامین محوری اندیشه‌های اوست. بخش نخست این کتاب مفاهیم بنیادی زیباشناسی هگل و خاستگاه‌های ایدئالیستی آنها را شرح می‌دهد، و بخش دوم می‌پردازد به ایضاح آرای هگل درباره تکوین تاریخی هنرها در قالب تسلسل سه صورت جزئی سمبولیک، کلاسیک و رمانتیک. بخش سوم اختصاص دارد به معرفی نظام هنرهای منفرد بر اساس ویژگی‌هایی که هگل برای هریک از آنها برمی‌شمارد. تحول تاریخی هنرها در این نظام بر مبنای گسترش نقش سوبژکتیویته در آنها تبیین می‌شود. مالند در شرح نظریه مناقشه‌برانگیز «پایان هنر» می‌کوشد برداشت‌های سطحی از این نظریه را نقد و نسبت آن را با فلسفه روح هگل برجسته کند. به این ترتیب، صورت‌های جزئی سه‌گانه هنر و هنرهای منفرد در فرایندی دیالکتیکی مضمحل و به سطح مفهومی بالاتری مرتفع می‌شوند. افزون بر اضمحلال دیالکتیکی هنرها، شرایط نامساعد تاریخی نیز مسبب زوال تدریجی آنهاست. نویسنده با بررسی موشکافانه زمینه و زمانه شکل‌گیری اندیشه‌های زیباشناختی هگل، دلایل باور او به غروب امر روحانی و طلوع امر مادی در هنرها را تبیین، و علل افول آفرینش‌های بزرگ هنری را تحلیل می‌کند و درعین‌حال نشان می‌دهد که این افول مبیّن رسیدن به آستانه‌ هنر مدرن است.

هنر در کنار دین و فلسفه یکی از اجزای مقوّم فلسفه هگل و از مضامین محوری اندیشه‌های اوست. بخش نخست این کتاب مفاهیم بنیادی زیباشناسی هگل و خاستگاه‌های ایدئالیستی آنها را شرح می‌دهد، و بخش دوم می‌پردازد به ایضاح آرای هگل درباره تکوین تاریخی هنرها در قالب تسلسل سه صورت جزئی سمبولیک، کلاسیک و رمانتیک. بخش سوم اختصاص دارد به معرفی نظام هنرهای منفرد بر اساس ویژگی‌هایی که هگل برای هریک از آنها برمی‌شمارد. تحول تاریخی هنرها در این نظام بر مبنای گسترش نقش سوبژکتیویته در آنها تبیین می‌شود. مالند در شرح نظریه مناقشه‌برانگیز «پایان هنر» می‌کوشد برداشت‌های سطحی از این نظریه را نقد و نسبت آن را با فلسفه روح هگل برجسته کند. به این ترتیب، صورت‌های جزئی سه‌گانه هنر و هنرهای منفرد در فرایندی دیالکتیکی مضمحل و به سطح مفهومی بالاتری مرتفع می‌شوند. افزون بر اضمحلال دیالکتیکی هنرها، شرایط نامساعد تاریخی نیز مسبب زوال تدریجی آنهاست. نویسنده با بررسی موشکافانه زمینه و زمانه شکل‌گیری اندیشه‌های زیباشناختی هگل، دلایل باور او به غروب امر روحانی و طلوع امر مادی در هنرها را تبیین، و علل افول آفرینش‌های بزرگ هنری را تحلیل می‌کند و درعین‌حال نشان می‌دهد که این افول مبیّن رسیدن به آستانه‌ هنر مدرن است.

مسئله آزادی همواره یکی از مهم‌ترین مسائل در طول تاریخ فلسفه بوده است. با ظهور مدرنیته، آزادی فرد به‌طورخاص به امری محوری و چالش‌برانگیز بدل شد. زیرا آزادیِ مطلقِ فرد، تکثری به همراه دارد که لاجرم ضرورت سیستم را به چالش می‌کشد. ادعای این مقاله این است که با تعریف آزادیِ فرد برحسب خودتعین‌بخشی در فلسفه هگل می‌توان آزادی فرد را به‌نحوی حفظ کرد؛ تا در آشتی با نظم و ضرورت سیستم قرار داشته باشد. درهمین‌راستا در بخش نخست ضمن تقریر نظریه خودتعین‌بخشی می‌کوشیم مفاهیم و لوازم مختلف آن را استنباط و تحلیل کنیم و به اشکال مختلفی که فرد در سیستم پدیدار می‌شود بپردازیم، بنابراین نشان می‌دهیم افراد می‌توانند در اصل وجود سیستم، در حفظ آن، در چگونگیِ صورت‌بندیِ آن و دگرگونی سیستم مشارکت داشته ‌باشند. سپس می‌کوشیم تا به کمک تجمیع شواهد، براهینی را بر عدم مصادره فرد از سوی سیستم اقامه کنیم و به ارزیابی این نظریه بپردازیم. در بخش دوم نیز به برخی از اشکالات پاسخ می‌دهیم. نتیجه این است که با نظریه آزادی برحسب خودتعین‌بخشی تنش میان آزادی فرد با ضرورت سیستم به میانجیِ عقلانیت در روش دیالکتیکی مبتنی بر وابستگی متقابل آزادی فرد با ضرورتِ سیستم پاسخ داده می‌شود و برهمین اساس، آزادی فرد تا حدود قابل اعتنایی در برابر ضرورت سیستم حفظ می‌شود.