جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«تشیع علوی و صفوی»، نظریه‌ای است که در دهه چهل شمسی توسط دکتر علی شریعتی در حسینیه‌ی ارشاد طرح شد و مباحث، نقدها و حتی تنش‌های قابل توجهی را برانگیخت. این نظریه در سال 1351 تحت نظر وی در قالب کتابی با همین عنوان تدوین و به چاپ رسید. اینک، پس از گذشت نزدیک به پنج دهه، فراتر از میزان دلبستگی، نوع ارزش‌گذاری و نقدهای سلبی و ایجابی وارد به این نظریه و سایر آراء شریعتی، از یک واقعیت نمی‌توان چشم پوشید؛ این نظریه و برخی دیگر از نظریات اجتماعی بومی در یک صد سال اخیر، بخش مهمی از میراث فکری، حافظه‌ی جمعی و سنت علمی مطالعات اجتماعی دین در ایران هستند. سنت، گنجینه‌ای ارزشمند است که غفلت، نفی یا پذیرش بی‌چون و چرای آن، جامعه و اندیشمندان ما را از اندیشه‌ورزی مؤثر و انباشتی بازخواهد داشت. سنت فکری ما، نیازمند بازگشتی قدرشناسانه و در عین حال، منتقدانه است.کتاب تشیع علوی وتشیع صفوی با روشی تحلیلی به مقایسه بین شیعه راستین که نماینده آن اندیشه و عمل امامان شیعه با محوریت امام علی (علیه السلام) است با نوع دیگری از تشیع که از نظر نویسنده، صفویه نماینده و مظهر بارز آن است می‌پردازد .نویسنده با تعریف و تبیین این دونوع تشیع و ترسیم ملاکات هریک، بدون لحاظ تأخر تاریخی صفویه، معتقد است که این دو نوع از تشیع به طور معمول در هر عصری موجود بوده اگرچه ظهور کامل آن مربوط به عصر صفویه و پس از آن است. ایشان عقائد خاصی در خصوص؛ عصمت، وصایت، ولایت، امامت، عدل، تقیه، غیبت، شفاعت، اجتهاد، دعا و تقلید را در هردو نوع اندیشه ارزیابی می‌کند. در این نظریه این دو نوع تشیع در هر دو ساحت تفکر و عمل، بررسی و مقایسه می‌شوند. در این پایان نامه به گزارش و بررسی این دیدگاه معروف دکتر شریعتی پرداخته می‌شود. تحقیق حاضر از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود؛ بخش اول ارائه گزارشی دقیق و ساختارمند از محتوای کتاب و بخش دوم تحلیل و بررسی این محتوا است که نگارنده به روش، مستندات، تطبیق مصادیق، راستی آزمایی نسبت‌های تاریخی، نقاط قوت و ضعف و دست آخر به ارزیابی سستی یا اتقان محتوای کلی کتاب که همان نظریه‌ی تشیع صفوی و علوی است پرداخته شده است. آنچه که تلاش نگارنده در این پژوهش بوده آن است که تعریف دقیق‌تری از فهم تشیع علوی و تشیع صفوی از منظر دکتر شریعتی ارائه نماید و حاصل آن این است که دیدگاه تشیع علوی و تشیع صفوی با توجه به این که دیدگاهی است مبتکرانه که حاکی از ذهن خلاق طراح آن است اما بیشتر مبتنی بر جنبه‌های انقلابی و احساسی است تا جنبه‌های علمی و همچنین برخی ادعاها و نسبت‌ها یا بدون ارجاع‌اند و یا به استنادات و ارجاعات ضعیف مبتلا می‌باشند. ضمن آن که در بسیاری از موارد به تعمیم‌های نادرست و نسبت‌های ناصواب دچار می‌باشد.