جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زبان‌شناسی علمی است که به مطالعه و بررسی روشمند زبان می‌پردازد. دانشمندان این علم کوشیده‌اند تا قواعدی برای فهم ابتکار و نوآوری زبانی وضع نمایند و فرایندهای زبانی و متنی و فرامتنی کلام و پیچیدگی‌های آن را تحلیل و بررسی کنند. علم الدلاله یا معناشناسی از فروع علم زبان‌شناسی است که به طور کلی به بررسی ارتباط میان واژه و معنا می-پردازد. نظریه‌ی زبانشناسیِ دی‌بوگراند نیز تحلیلی فرامتنی و معناگرایانه است که مقاصد غیر لغوی را علاوه بر مقاصد لغویِ واژه در متن ارزیابی می‌کند. متن بر اساس تعریف دی‌بوگراند یک رخداد ارتباطی است که برای تحقق آن باید هفت شرط وجود داشته باشد و با حذف یکی از این شروط یا معیارها، متنوارگی متن از دست می‌رود. این هفت شرط عبارتند از1- انسجام 2- پیوستگی معنایی 3- هدفمند بودن 4- پذیرفتنی بودن5- حاوی اطلاعات بودن 6- ویژگی موقعیتی 7- ویژگی درون متنی با توجه به حضور این معاییر در متن زمینه‌های فرامتنی ذهنی، روانی و اجتماعی اثبات می‌گردد. با بررسی این زمینه‌ها می‌توان کارکرد دلالتی لغات خاص به کار رفته در متن را نیز هر چه بیشتر درک نمود.از جمله آثار ماندگار در زبان و ادبیات عربی، نهج البلاغه است. که از حوزه‌های معنایی نسبتاً پر بسامد به کار رفته در آن نام و اوصاف مخصوص حیوانات است، برخی تمثیل‌های حیوانی بکار رفته در کلام امام علی –علیه السلام- در معانی ثانویه یا دلالت‌های خاصی به کار رفته است. اسب به علت دانایی، بز به دلایل ترسو و ذلیل و حقیر بودن، ناتوانی و زیر سلطه بودن، سگ به علت پیروی کورکورانه‌اش و شتر با معانی تحول یافته‌ی آن در متن به کاررفته است.در این پژوهش با رویکردی توصیفی – تحلیلی، کاربست دلالتی بعضی حیوانات در نهج البلاغه را با توجه به داده‌های نظریه‌ی دی‌بوگراند بررسی می‌کنیم تا بدین ترتیب تأثیر دلالتی الفاظ حیوانات را در متنوارگی متن اثبات کنیم.بررسی معاییر یاد شده‌ی دی‌بوگراند در ایراد چند خطبه‌ی مورد بحث در پژوهش نشان می‌دهد این عبارات واجد شرایط متنیت (متن‌وارگی) هستند و با زمینه‌های ذهنی، روانی و اجتماعی ایراد شده‌اند. البته ممکن است پر رنگی این زمینه‌ها به یک میزان نباشد اما به طور کلی هر سه زمینه‌ی فرامتنی در ایراد این خطب و کاربست تمثیل‌های حیوانی بررسی شده در پژوهش، حضور داشته است.