جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بهَگَوَد گیتا یا بهاگاواد گیتا (سنسکریت: भगवद्गीता، سایر نام‌های فارسی: بگودگیتا، باگاوادگیتا) مهمترین و اسرارآمیزترین بخش حماسه هندی موسوم به ماهابهاراتا است که از دو کلمهٔ بهَگَوان به معنی خداوند و گیتا به معنی سرود و نغمه تشکیل شده و شامل ۱۸ فصل و دربرگیرنده حدود ۷۰۰ بیت می‌باشد. این کتاب گفتگوی کریشنا (یکی از خدایان هند) و سربازی به نام آرجونا را لحظاتی پیش از نبرد تاریخی و عظیم کوروشـِترا بر سر حکومت بر هند نقل می‌کند. آرجونا به عنوان بزرگترین کمانگیر زمان خود هنگامی که خویشاوندان خود را در ردیف سربازان ارتش مقابل نظاره می‌کند، از تصور کشتن آن‌ها دچار انزجار و تردید شده، در حالت غم و افسردگی فرومی‌رود. در این هنگام کریشنا همدم وی می‌شود و پس از نفی یکی یکی دلایل غصه آرجونا، وی را در باب مسائلی بنیادی همچون آفرینش جهان، سرنوشت انسان، سرشت ایزدی، راه‌های رسیدن به آسمان، گونه‌های مختلف یوگا، آرامش ذهن وعدم تعلق به اشیاء دنیوی آموزش می‌دهد. سرانجام با آشکار کردن شکل ایزدی خود به آرجونا نشان می‌دهد که چطور تمام سربازان ارتش مقابل حتی پیش از آغاز جنگ توسط خود کریشنای سرور کشته شده‌اند و آرجونا و دیگران فقط ابزار هستند. هنگامی که توهم آرجونا با این آموزه‌ها زدوده می‌شود، لرد کریشنا به وی دستور کشتن تمام ارتشیان مقابل از جمله پدر جد عزیزش بیشما و معلم محبوبش دوروناچاریا را می‌دهد. این کتاب شامل فصول بیست و پنجم تا چهل و دوم بخش ششم حماسه مَهاباراتا (موسوم به کتاب بیشما) به‌طور جداگانه یکی از کتب مقدس آیین هندو و مهمترین متن تاریخی ادبی و فلسفی دنیا شمرده می‌شود. باگاوادگیتا که در اصل به زبان سانسکریت بوده بارها به زبان‌های گوناگون ترجمه شده‌است. ترجمه‌های مختلفی نیز به فارسی از این کتاب وجود دارد که نخستین آن‌ها توسط «داراشکوه» در سده ۱۳، به عنوان فصلی از مهابهاراتا، انجام شده‌است.

بهکتی یا آیین پرستش عاشقانه صورتی از تفکر ویشنویی است که ریشه در تاریخ هندوئیسم دارد. این آیین طی جریان ها و سنت های گوناگون در جنوب و شمال هند مطرح می شود و از سوی حکیمان و متالهان مختلف دست خوش تحولات بسیار می گردد. آثار و عناصر این صورت از دین داری در وداها، اوپانیشادها و در آیین بهگوت، ادبیات دوره حماسی، پورانه ها، سوتره ها و در نهایت در اندیشه شارحان مکتب ودانته به ویژه در تاملات عرفانی رامانوجه و دیگر متالهان ویشنویی شایان بررسی و شناسایی است. در این نوشتار، سعی بر آن است که ابتدا به نشانه های این شیوه از صور اعتقادی در دوره های مختلف تاریخ تفکر هندویی پرداخته شود، سپس از پیچیدگی اندیشه های فلسفی و سهولت تفکر معطوف به پرستش عاشقانه سخن به میان آید.