جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: زبان، جلد. 31، شماره 1 (ژانويه - مارس، 1955)، 36-45 pp. زبان Журнал является изданием Linguistic Society of America. رابطه بین زبان شناسی و منطق در مقاله اخیر بار-هیلل مورد بحث قرار گرفته است، جایی که استدلال می شود که بی توجهی به کار در نحو منطقی و معناشناسی باعث شده است که زبان شناسان خود را بسیار محدود کنند. پرس و جوهای خود را، و به اشتباهات متعدد. به‌ویژه، بار-هیلل اظهار می‌دارد که آنها سعی کرده‌اند روابط مترادف و به اصطلاح «قواعد تبدیل»، مانند رابطه فاعل - منفعل را تنها از مطالعات توزیعی استخراج کنند، و از تکیه بر ملاحظات معنا در آن تردید داشته‌اند. تحلیل زبانی چامسکی ارتباط نحو منطقی و معناشناسی را با این مطالعه مشکوک می‌داند و اظهار می‌دارد که بررسی دقیق‌تر مفروضات و نگرانی‌های نحو منطقی و معناشناسی نشان می‌دهد که امید به استفاده از نتایج به‌دست‌آمده در این زمینه‌ها در راه حل مشکلات زبانی توهمی است

اثبات و رد نظریه فطرت رکن مهمی در دو مکتب عقل‌گرایی و تجربه‌گرایی است. در عین حال از یک سو شاهدیم که میان مدافعان و مخالفان این نظریه اختلاف نظر فراوانی وجود دارد و از سوی دیگر مطالب اندکی به‌نفع و ضد این نظریه از طرف مدافعان و مخالفان آن مطرح شده است. برای نشان اهمیت نظریه‌ فطرت می‌توان به ارتباط این نظریه با حوزه‌های گوناگون معرفتی اشاره کرد؛ از جمله هستی‌شناسی (مثل افلاطونی، وجود روح قبل از بدن، عقل فعال، ذات‌گرایی و ...)؛ معرفت‌شناسی (عقل‌گرایی، راه حصول علم، تعریف سه‌بخشی علم و ...)؛ اخلاق و حسن و قبح عقلی افعال؛ زبان‌شناسی؛ زیست‌شناسی؛ روان‌شناسی و تعالیم ادیان. امروزه علم زبان شناسی، قرابت و اهمیت بسیاری در مباحث فلسفی یافته و در این میان، آرا و افکار نوام چامسکی که ادله و شاهد فراوانی در باب فطری بودن زبان مطرح کرده، قابل توجه است.

مقاله حاضر تلاشی است، در پی گیری برخی از مفاهیم بدیع دانش زبان شناسی نوین در آرا حکیم ناصر خسرو قبادیانی بلخی که از رهگذر بازخوانی یکی از آثار منثور وی با عنوان جامع الحکمتین حاصل آمده است. ابتدا ضمن واکاوی فصل «اندر نطق و کلام و قول» و برخی فصلهای دیگر کتاب، دیدگاههای ناصر خسرو را در باب زبان یک به یک معرفی کرده ایم و آنگاه با مقایسه تطبیقی آرا یاد شده با نظریه های نوین زبان شناسی و بحث درباره پیامدهای نظری و روش شناختی مفاهیم مورد نظر، به طور غیرمستقیم بر اهمیت و عمق اندیشه های زبانی حکیم بلخ تاکید نموده ایم.