جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده در تصحیح نسخه‌های خطی عموماً، اختلاف نسخ را به صورت پاورقی در زیر صفحه نشان می‌دهند. بر این روش اشکالاتی وارد کرده‌اند از جمله این‌که متن را شلوغ و فضای زیادی اشغال می‌کند و در نهایت، نسخه‌ها را به صورت کامل گزارش نمی‌کند. در کنار این روش، شیوة دیگری وجود دارد که به آن، «سازوارة انتقادی» یا «شیوة ریتر» می‌گویند. در این روش، برخلاف «شیوة پاورقی»، در داخل متن هیچ علامتی قرار نمی‌گیرد و اختلاف نسخه‌ها به طور کامل گزارش می‌شود و نسخه‌ بدل‌ها فضای کمی را اشغال می‌کند و میان نسخه ‌بدل‌ها و توضیحات مصحح کاملاً تفکیک می‌شود. این شیوه، نخست در خصوص کتاب مقدس به کار رفت و بعدها هلموت ریتر، آن را دربارة کتاب‌های اسلامی به کار برد. در این مقاله با شیوة سازوارة انتقادی و روش خواندن و تدوین آن آشنا می‌شویم.

خواجه مجدالدین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسه امامی هروی و سعدی کرده است، می‌ شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع‌ سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه ‌های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخه مصحح و منقحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخه خطی چاپی دیوان وی، به واسطه احمد کرمی در سال 1375 از سوی انتشارات «ما» به چاپ رسیده است. نسخه‌ هایی که در تصحیح این دیوان در دسترس مصحح بوده، همگی پس از قرن یازدهم هجری کتابت گردیده است. یکی از قدیم ‌ترین و ارزنده ‌ترین نسخ، از رباعیات این شاعر، نسخه ‌ای است که در سال 697 هجری، توسط نوه وی (اسحق بن قوام بن مجد همگر) کتابت گردیده و مشتمل بر بخش عظیمی از رباعیات اوست. این پژوهش بر آن است تا به تطبیق و مقایسه این نسخه نفیس با دیگر نسخه ‌های خطی و چاپی، به گونه ‌های تحریف رباعیات این شاعر در نسخه ‌های متعدد و نیز نسخه چاپی بپردازد و ضرورت تصحیح و چاپ رباعیات وی را بر اساس قدیم ‌ترین نسخ، تبیین نماید.