جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شرح مفهوم و جایگاه ذکر، انواع ذکر، اسباب ذکر، مصادیق ذکر، زمان ذکر، مکان ذکر، آثار ذکر، ویژگی ها و خصوصیت های ذاکران واقعی، ذاکران از دیدگاه معصومان علیهم السلام، موانع ذکر و تفاوت میان غفلت و نسیان، از جمله مباحث مطرح شده در این پایان نامه است. علم تربیت و تهذیب نفس، ارائه کننده روش رشد انگیزه های خیر است، همانطور که از دخالت و حضور اسباب شرّ و منحرف جلوگیری می کند. از جمله وسایل این شناخت، ذکر خداوند تعالی است. ذکری که دین مبین اسلام از پیرو خویش انتظار دارد، نه لقلقه زبانی و تکرار عباراتی بی روح، بلکه بیان توحید خالص و فرمانبری مطلق است که زبان مکنون در جان وی بگوید و دیگر اعضا خشوع تام تسلیم و تعهّدش باشند. بدیهی است انسان ذاکر، به خواست خداوند در شاه راه قرب به وی گام نهاده است. یکی از پیامدهای لطیف و دقیق ذکر خدا، عشق به وی است؛ علاقه ای که ذاکر را به گستره بی منت های قرب الهی می رساند. این پایان نامه، یک مقدّمه و سه فصل دارد. نگارنده در مقدّمه، ذکر خدا را از جمله ابزارهای شناخت و تهذیب نفس را می داند و بر این عقیده است که مراد از ذکری که دین مبین اسلام از پیرو خویش انتظار دارد، ذکر حقیقی و واقعی است، نه فقط ذکر زبانی. نویسنده، در فصل اوّل به معنا و مفهوم ذکر از دیدگاه فرهنگ نامه نویسان و مفسّران پرداخته و سپس، جایگاه ذکر را توضیح داده و بعد از آن، انواع ذکر را بیان کرده است. وی در بخش دیگر این فصل، به تناسب، معنای ذکر کثیر و انواع و مصادیق و مکان آن را توضیح داده و آن را از دیدگاه احادیث، بررسی کرده است. محور بعدی بحث او در این فصل، اسباب ذکر است که مهم ترین آنها توفیق الهی برای ذکر گفتن است. توسّل به معصومان نیز یکی از مصادیق ذکر خداست. در ادامه، مصادیق ذکر بیان شده است. قرآن، مصداق اعلای ذکر است و به ترتیب، نماز، دعا، استغفار، تسبیح و تحمید، شکر، تهلیل و تکبیر، اسمای حُسنا و صلوات بر محمّد و آل وی صلی الله علیه وآله و سرانجام یاد مرگ و معاد، سایر مصادیق ذکر به شمار می آیند. نویسنده، در ادامه، درباره زمان و مکان مناسب برای ذکر، سخن می گوید. در پایان این فصل نیز آثار ذکر را یادآور می شود و آثار آن را در دو قِسم نتایج باطنی و آثار عملی در دنیا و آخرت، با ذکر روایات مربوط، شرح می دهد. همچنین به شرح آثار ذکر از دیدگاه حضرت علی علیه السلام و نتایج آن می پردازد. فصل دوم، درباره ذاکران و جایگاه آنان از دیدگاه قرآن کریم و امامان معصوم علیهم السلام است. نویسنده، به تناسب، زمینه های نفسانی ذاکران، مصادیق ذاکران، تفاوت بین ذاکران واقعی و منافقان، ویژگی های ذاکران و مؤمنان حقیقی و در نهایت ذاکران از دیدگاه حضرت علی علیه السلام را بررسی می کند و به بحث درباره علّت وجوب پیوستن به ذاکران می پردازد. فصل سوم، درباره موانع ذکر است. نویسنده در این فصل، موانع ذکر از جمله هوس، حبّ مال، حبّ فرزند، حبّ حکومت و مسائلی از این قبیل را پژوهیده است. دیگر از موانع ذکر، غفلت است. نگارنده، به تناسب، ابتدا معنای لغوی غفلت را بیان کرده و سپس ، ویژگی ها و موارد غفلت و پیامدها و کیفر غافلان را یادآور می شود و علل این غفلت را نیز در چند عرصه، از جمله آرزو و آمال طولانی و شیطانی برمی شمارد.