جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ارشاد القلوب الی الصواب اثر عالم بزرگ شیعه حسن بن ابی الحسن محمد دیلمی در موضوع اخلاق است که دربردارندۀ مواعظ و نصایح از قرآن و حدیث و بزرگان گذشته است که علما و دانشمندان شیعه آن‌را مورد ستایش قرار داده و به آن اعتماد نموده‌اند. باتوجه‌به اینکه مهم‌ترین ویژگی این کتاب، بیان گرم، شیوا و اثربخش در واعظی و پندآموزی است، به نظر می‌رسد این کتاب می‌تواند منبع ارزشمندی در زمینۀ پندآموزی باشد.ازاین‌رو اعتبارسنجی کتاب ارشاد القلوب، هدف اصلی این نوشتار است. اکنون این سوال مطرح است که احادیث موجود در این کتاب در چه درجه‌ای از اعتبار قرار دارد؟ پژوهش حاضر به‌منظور پاسخ به این سؤال با روش تحلیلی توصیفی به بررسی کتاب ارشاد القلوب پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این کتاب علاوه بر شیوۀ سخن‌وری دلپذیر مؤلف، احادیث کتاب با ملاک شهرت روایی گردآوری شده و با توجه به ضعف‌هایی که در آن وجود دارد، جزءکتب در رتبۀ سوم شیعی به شمار می رود.

ترجمه ماشینی: در طول تاریخ، تلاش های مختلفی برای ساختارشکنی از متن قرآن کریم صورت گرفته است. یکی از نظریه های جدیدتر، نظریه رویای نبوی سروش است که نشان می دهد پیامبر اکرم آیات را در حالت خواب دریافت کرده و دریافته است. هدف نظریه مورد بحث، ساختارشکنی گره های اسلام از قبیل وحی، نبی و متن مقدس و نیز ساختن گفتمانی جدید است. هدف این پژوهش تحلیل نظریه فوق با استفاده از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه و همچنین ساختارشکنی دریدا است. نظریه گفتمان از ساختارشکنی استفاده می کند تا نشان دهد که چگونه گفتمان های رقیب برای به دست آوردن صدای خود تلاش می کنند. به این معنا، اولین گام در جهت ساختن گفتمان، ساختارشکنی گفتمان مسلط و سپس بیان گفتمان جدید است. پژوهش حاضر درمی‌یابد که زادگاه نظریه رویای نبوی، ساختارشکنی است که سروش می‌تواند لحظه‌ها را در بحران قرار دهد و دال‌های شناور را در حوزه گفتمانی بیان کند.

این پایان‌نامه با رویکرد توصیفی تحلیلی تطبیقی به بررسی تفسیر سوره مائده در تفسیر المیزان آقای طباطبایی و تفسیر کبیر فخر رازی پرداخته است. به تفسیر دو تن از علمای اسلامی پرداخته شده است که در میان مسلمانان به طور کلی دارای علم و دانش و در تفسیر علم و دانش اند و از علوم زبان و ادب و علوم اهل بیت (علیهم السلام) آگاهی فراوان دارند. در تفسیر روایی و به ویژه در تفسیر قرآن به ویژه، دیدگاه تفسیری آنان را در سوره مائده و تبیین تفاوت آنها مهم دانستیم. همچنین در این تحقیق به تفکیک و تبیین اختلاف در دو تفسیر سوره مائده پرداخته شد، زیرا ایشان آیات خود را بر حسب سیاق و وحدت موضوع تقسیم کردند، چنانکه آقا تفسیر خود را از همه سوره ها درک کردند. هدف این پژوهش، یافتن تفاوت‌های تفسیر المیزان و تفسیر کبیر در بعد فقهی و اعتقادی، با بررسی و موشکافی تفسیر سوره مائده در دو مبحث عبادات و معاملات است و با ارائه مفهوم عقیده در هر دو مکتب، و ارائه مفاهیم توحید الوهیت و توحید اسماء و صفات، اختلافات تفسیری را در بعد اعتقادی روشن کند. این تحقیق همچنین با هدف بررسی دقیق داستان‌های سوره مائده و انتقال تفسیر آن از دو تفسیر المیزان و تفسیر کبیر انجام شد و پژوهشگر به نوشتن تفاوت‌های مربوط به آیاتی که در پایان هر فصل مطالعه شد. این تحقیق با نتایج تحقیق به پایان رسید که وجود اختلاف تفسیری بین علامه طباطبایی و علامه الفخر رازی در تفسیر المیزان و مفاتیح الغیب در هر یک از احکام، معانی و داستان ها را تأیید کرد.

عدم تعیین دقیق زمان برخی مقولات تکوینی و تشریعی و اخفای آنها از سوی خداوند متعال، مانند زمان مرگ، وقوع قیامت، نماز وسطی، ساعت استجابت دعا در روز جمعه و همچنین شب قدر، این سؤال را به دنبال داشته که حکمت این اختفا چیست و چه نتایجی در پی دارد؟ مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم ­السَّلام، مسأله اختفای شب قدر در میان شب­های ماه مبارک رمضان به طور عام و شب­های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم آن ماه به طور خاص را مورد بررسی قرار داده و آثاری را بر اختفای مذکور مترتب دانسته است. یافته ­های پژوهش حاکی از آن است که اختفای زمان دقیق شب قدر، برای مؤمنان به آن، می ­تواند آثاری همچون تمسک به سیره معصومین علیهم ­السّلام، مصونیت از عجب، به نظم درآوردن نفس، اجتهاد در عبادت را به بار آورد که همه آنها در جهت ارزش­ بخشی به نفوس بشری، تربیت و تعالی آنها در مسیر هدایت الهی معنا می­ یابد.

قرائت علمی است که به تلفظ الفاظ قرآن کریم با همان کیفیت که از رسول خدا‌J نقل شده و یا تأیید فرموده است به‌گونه‌ای که از نص وحی الهی حکایت کند، می‌پردازد. این علم یکی از لوازم تفسیری مفسران قرآن کریم است. از جمله مفسران مسلمان که به‌طور گسترده به بیان قرائات و اختلافات آنها در آیات مختلف پرداخته محمد بن احمد قرطبی است که از دانشمندان اهل‌سنّت و دارای جایگاه علمی است. دستیابی به رویکرد قرطبی در مواجهه با اختلاف قرائات در تفسیر جامع لأحکام القرآن هدف اصلی این نوشتار است. اکنون این مسئله مطرح است که قرطبی در تفسیر جامع لأحکام البیان چه رویکردی در مواجهه با اختلاف قرائات دنبال می‌کند؟ پژوهش حاضر به‌منظور پاسخ به این سؤال با روش تحلیلی توصیفی به بررسی متن کتاب جامع لأحکام القرآن می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که در این تفسیر به‌طور گسترده به بیان، نقد و بررسی اختلاف قرائات با معیارهایی مانند: معیار سیاق، مطابقت با مصاحف، مطابقت با قواعد و شعر عرب، معیار تفسیر و حکم آیه و معیار مطابقت با آیات دیگر پرداخته است

در سورة «ص» بیان شده که سلیمان (ع) به سبب اشتغال به بازدید تعدادی اسب، از ذکر خداوند (نماز عصر)، غافل شد، لذا آن حضرت فرمود: «رُدّوها علیَّ». در تبیین مرجع ضمیر «رُدّوها علیَّ» و نیز جملۀ «تَوارَت بالحجاب»، دو قولِ بازگشت «خورشید» یا «اسب‌ها» ذکر شده است؛ اما در هر دو قول اشکالات جدّی وجود دارد، این مقاله به روش علمی ـ تحلیلی با محوریت دیدگاه علامه، ضمن بازپژوهی در تفاسیر فریقین و نیز استفاده از منابع تفسیری معتبر، با هدف رفع ابهامی که بر مرجعیت ضمیر، عارض گردیده، ضمن ارائۀ فرضیه‌ای جدید، به این نتیجه رسیده که هر چند دیدگاه صحیح، قول «بازگشت خورشید» است؛ اما مراد، بازگشت خورشید در جهت معکوس نیست، بلکه مفهوم آن، «جابه‌جایی و انتقال سلیمان (ع)» به سمت غرب است.

انضباط فکری ترکیبی نو و بدیع، ناظر بر نظم و انضباط در حوزۀ تفکر است و به اندیشۀ کنترل‌شده و سنجیده نظر دارد. هدف: هدف از نگارش این مقاله، تبیین ساختار نظام‌مند انضباط فکری در قرآن بود. روش: پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیل محتوا و با استناد به آیات قرآن نگاشته شده است. یافته‌ها: گزاره‌های مرتبط با انضباط فکری در قرآن، در چهار بخش مبانی(لزوم شکرگزاری منعم، تمایز از سایر موجودات، ممانعت از ورود به دوزخ‏، مسئولیت اعضا، برتری اهل تفکر، پلیدی بی‌خردان، سقوط به جایگاه بدترین موجود)، مقدمات(ایجابی: تقوا، حلم و بردباری؛ سلبی: پیروی از امیال، کثرت‌گرایی، شخصیت‌گرایی، تقلید کورکورانه)؛ الزامات(آزادی اندیشه، احترام به آرا و اندیشه‌ها، پرسشگری، حقیقت‌جویی، علم) و موانع(تهدید، ترس، عجله و شتابزدگی، حب و بغض، خشم و غضب) تشریح و تبیین شده است. نتیجه: فکر صحیح در قرآن دارای ساختاری نظام‌مند شامل هر چهار رکن اساسی یک شبکۀ نظام‌مند است. کاربست این پژوهش در تربیت دینی دانشجویان، به خصوص در سالهای ابتدایی ورود به دانشگاه، می‌تواند تحولی عظیم در روش تفکر آنان ایجاد کند و آنان را به سمت رشد و تعالی فکری سوق دهد.

انضباط هیجانی ترکیبی نو و بدیع، ناظر بر نظم و انضباط در حوزه هیجانات است و به احساسات کنترل‌شده و سنجیده نظر دارد. این پژوهش با هدف تبیین ساختار نظام‎مند انضباط هیجانی در قرآن و به شیوه تحلیلی توصیفی نگاشته شده است و با استناد به آیات بیان می‎دارد که انضباط هیجانی در قرآن دارای ساختاری کامل شامل هر چهار رکن اساسی یک شبکه نظام‎مند و سیستماتیک است. این پژوهش در بخش مبانی به اختصاص علم به خیر و شر واقعی به خداوند، گذرا بودن دنیا، آگاهی و احاطه خداوند بر امور، حکومت اراده خداوند، برتری در سایه ایمان، همراهی خدا، انحصار عزت در خداوند، زوال غم و اندوه به خواست خدا، بازگشت به سوی خدا؛ در بخش مقدمات ایجابی به پیروی از دستورات الهی، نیایش از روی خوف و رجاء، شادی به فضل الهی، درک زودگذری دنیا؛ در مقدمات سلبی به اجتناب از ولایت شیطان، عدم ترس از مردم؛ در بخش الزامات به صبر، کظم غیظ، بخشش، شکایت به خدا؛ و در موانع به رفتار با غیظ، کم‌طاقتی و شادی به غیر حق دست یافته و در نهایت شبکه مفهومی انضباط هیجانی را در قرآن کریم ترسیم نموده است.

نفس، يكي از ابعاد وجودي انسان است كه داراي مراتب مختلفي و به حالات و شئون مختلفي متصف مي‌شود. يكي از اين حالات، حالت لوّامگي آن است كه پس از اتصاف به آن، «نفس لوّامه» خوانده مي‌شود. اينكه نفس لوّامه چيست و چه عواملي در فعليت و بيداري‌ آن نقش دارند، مسئله‌اي است كه اين پژوهش به دنبال پاسخ به آنها است. روش پژوهش، توصيفي ـ تحليلي است و در جمع‌آوري داده‌هاي، از منابع كتابخانه‌اي استفاده شده است. با مطالعه و بررسي منابع مربوطه، به دست آمد كه نفس لوّامه يكي از حالات، مراتب و شئون نفس است كه؛ هنگام ارتكاب معاصي توسط آدمي، بدان متصف مي‌شود؛ بدين معنا كه تمامي انسان‌ها از برّ و فاجر، بعضي هم در دنيا و هم در قيامت و بعضي صرفاً در قيامت، بر اثر حضور و بروز عواملي بيداري آفرين، اين حالت لوّامگي را در خود احساس كرده و در نتيجة‌، به دليل انجام فجور و يا قلت انجام كار نيك، ندامت حاصل شده و به ملامت خود مي‌پردازند.

بخل را می‌توان به صورت منع و امساک تعریف کرد، خودداری نمودن و امتناع از بذل و بخشش چیزی در جایی که بر حسب دستور شرع یا عرف باید بذل شود. این ویژگی اخلاقی به یقین مورد تأیید هیچ مکتب فکری‌ای نبوده و در واقع عقل آن‌ را زشت و نکوهیده می‌شمارد. در دین مبین اسلام نیز آیات و روایات بسیاری بر مردود و مذموم بودن آن‌ دلالت دارند. این رذیله‌ی اخلاقی می-تواند بر بسیاری ابعاد و زوایای زندگی انسان سایه افکنده و آن را تحت‌الشعاع قرار ‌دهد؛ به عبارتی بخل‌ورزی موارد شمول فراوانی دارد و در موارد گوناگونی می‌تواند گریبان انسان را گرفته و او را به امساک و خساست وا‌دارد و این مسئله ضرورت بررسی و شناخت این امر خطیر را در ابعاد مختلف بیان می‌دارد. موضوع دیگر که باید بدان اشاره داشت این است که چنین طرز تفکری قهراً با صفات ناپسند دیگری همراه می‌گردد.‌که در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و به شیوه توصیفی‌- تحلیلی به بررسی آیات و روایات موجود در این زمینه پرداخته شده است و نتیجه-ای که حاصل گشته اولاً شناخت این شاخص‌ها و ویژگی‌هاست که از جمله آن‌ها می‌توان به حرص، دروغگویی، اباحه محرمات اشاره کرد که به ما کمک می‌کنند فرد یا جامعه‌ی دچار این خصلت را بشناسیم و درواقع آن را به درستی تمییز دهیم و ثانیاً مصادیق بخل را بیان داشته که از آن‌ها می-توان، قصور در حق نفس، اعراض از پاسداری از حق، عدم رسیدگی به خانواده را نام برد که بیانگر نمونه‌های عملی‌ای هستند که بر وجود بخل در فرد یا جامعه صدق می‌کنند.