جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله قصد آن داریم تا این مسئله را که خدای دین همان واجب‌الوجود بالذات فلسفه است، بررسی کنیم. شاید در گذشته این‌همانی بین خدای دین و واجب بالذات فلسفه بدیهی به نظر می‌آمد و ازاین‌رو در آثار فلسفی مسلمانان بعد از تعبیر «واجب‌الوجود» و امثال آن، تعبیر «تعالی» و امثال آن به کار می‌بردند و کسی هم این کار را مورد سؤال قرار نمی‌داد؛ یعنی همه پذیرفته بودند که اصطلاح فلسفی «واجب بالذات» بیانگر همان خدای دین است و بررسی مسئله این‌همانی خدای دین و واجب‌الوجود بالذات امری زاید شمرده می‌شد؛ ولی امروزه با توجه به ترجمه آثاری از اندیشمندان غربی که بر جدایی مباحث در مورد خدای ادیان از مباحث واجب بالذات فلسفه پای می‌فشارند، این امر را نیازمند بررسی کرده است. تا این‌همانی خدا و واجب بالذات روشن نشود، نمی‌توان از دستاوردهای فلسفی در مورد واجب بالذات در جهت اثبات مسائل مربوط به خداشناسی بهره برد و مباحث مهم اعتقادی دینی بدون پشتوانه عقلی فلسفی خواهند شد. مهم‌ترین بخش این مقاله بررسی اوصاف و افعالی است که در متون دینی به خدا نسبت داده شده و شاید شاهدی بر تغایر خدا با واجب‌الوجود فلسفه تلقی شود. روش تحقیق در این مقاله روش کتابخانه‌ای است و با مراجعه به منابع معتبر فلسفی و کلامی، این مسئله مورد بررسی قرار می‌گیرد.

علامه مصباح در سال‌های پس از پیروزی انقلاب به روشنگری در زمینه مسائل مطرح درباره حکومت دینی و نظام ولایت فقیه، دیدگاه خود را شفاف در کتاب‌ها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های متعدد ارائه داده و در برابر دیدگاه‌های غیر منطبق با نظام عقیدتی اسلامی با صراحت اعلام موضع می‌کردند. ازاین‌رو از سوی مخالفان مورد اتهام‌هایی قرار می‌گرفتند؛ از جمله اینکه می‌گفتند ایشان به استبداد دینی باور دارد و معتقد است که مردم فقط وظیفه اطاعت از ولی فقیه را دارند و بس. در این مقاله برآنیم تا با استناد به سخنان صریح ایشان، این مسأله را تبیین کنیم که از دیدگاه ایشان حکومت دینی چه تکالیف و وظایفی در قبال مردم دارد و مردم چه حقوقی بر حکومت دینی دارند تا معلوم شود ایشان به مردم‌‌‌‌‌سالاری دینی باور دارند، نه به استبداد دینی. برای پژوهش در مسأله اصلی این مقاله، ناچاریم به بررسی مسائل فرعی‌ای مثل «معنای حکومت دینی»، «معنای حق حاکمیت»، «تلازم حق و تکلیف» و... بپردازیم. روش تحقیق این مقاله هم روش استدلالی تحلیلی است.

یکی از مسائلی که از دیرزمان در منطق مطرح بوده، زمانی در معرفت‌شناسی مسئله شده و امروزه در فلسفه علم مطرح است، این مسئله است که چه ارتباطی بین مشاهدات پژوهشگران و قانون کلی تجربی وجود دارد. البته در هریک از این سه علم، به این مسئله از زاویه‌ای خاص نگاه شده و این مسئله با بیانی متفاوت ارائه شده است. در فلسفه علم، در پاسخ به این مسئله سه دیدگاه مطرح شده: یکی دیدگاه اثبات‌گرایی، دیگری ابطال‌گرایی و سومین دیدگاه، تأییدگرایی است. ما در این مقاله، ابتدا دو دیدگاه اثبات‌گرایی و ابطال‌گرایی را مروری می‌کنیم، آن‎گاه دیدگاه تأییدگرایی را به طور مفصل‌تر مطرح کرده، سپس پارادوکسی را که از این دیدگاه پدید آمده، بررسی می‌کنیم و در پایان نیز به چند راه‌حل برای رهایی از پارادوکس تأیید خواهیم پرداخت؛ چراکه اگر این پارادوکس حل نشود، مسئله ارتباط مشاهدات با کشف قانون علمی که براساس دو دیدگاه مقدم بر تأییدگرایی پاسخ پیدا نکرده بود، طبق دیدگاه تأییدگرایی هم بی‌پاسخ باقی می‌ماند.

کتاب چرا و چگونه وقف کنیم به اهتمام آقایان دانش‌پرور و ریاحی سامانی در سال‌ 1388 در 304 صفحه و دو بخش و سیزده زیر عنوان به چاپ رسید این کتاب که در نوع خود بدیع و بی‌نظیر است،حکایت از تلاش نویسندگان آن دارد و دارای نکات‌ و نواقصی بوده که می‌توان آن را در چهار عنوان برداشت‌های شخصی،مطالب‌ نامربوط با موضوع،استناد غیر صحیح به منابع و عدم تناسب مباحث با موضوع کتاب‌ مطرح نمود.

مشهور است که شیخ شهاب الدین سهرودی، در زمینه منطق ارسطویی نقدها و نوآوری هایی دارد. از جمله اینکه ایشان قاعده مشاییان در باب تعریف را نقض و نقدهای اساسی بر آن وارد کرد. همچنین ایشان همه قضایای موجهه را به قضیه ضروریه و نیز همه قضایای محصوره سالبه را به موجبه برمی گرداند. سهروردی نشان داد که میان سالبه محصله با موجبه معدوله تفاوتی نیست و تمامی ضروب انتاجی قیاسی را به ضرب اول از شکل اول ارجاع داد. وی همچنین نظر خاصی در مورد حدسیات دارد. در این مقاله برآنیم تا با مراجعه به بخش منطق کتاب حکمهْْ الاشراق سهرودی، این نقدها و نوآوری ها را بازخوانی کنیم تا روشن شود که آیا آن نقدها و نوآوری ها به واقع درست و ابتکاری اند؟