جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گرایش به دین‌داری، عاملیت و پایبندی دینی، سدی محکم در برابر انواع آسیب‌های اجتماعی و ناملایمات زندگی است. این پژوهش با هدف بررسی پایبندی دینی و گرایش به رفتارهای پرخطر در بین شهروندان کاشانی انجام شده است. روش تحقیق به‌کاررفته در پژوهش حاضر پیمایشی بوده و نمونۀ آماری پژوهش، تعداد 552 نفر بر اساس فرمول کوکران و با درنظرگرفتن دیدگاه استاد راهنما، به روش نمونه‌گیری احتمالی متناسب با حجم به‌عنوان نمونۀ نهایی انتخاب شدند. پایایی پرسش‌نامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ و اعتبار آن بر اساس نظرات افراد متخصص دانشگاهی صورت گرفته است. برای تحلیل استنباطی و سنجش ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته، از آزمون های آماری همبستگی پیرسون و آزمون‌های T مقایسۀ زوجی با استفاده از نرم افزارهایSPSS 25 استفاده شده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون حاکی از این است که همبستگی بین متغیرهای دین‌داری با ابعاد سه‌گانۀ آن (اعتقادی، مناسکی و پیامدی) و متغیر وابستۀ پژوهش یعنی رفتارهای پرخطر، علاوه بر وجود رابطۀ معنادار، منفی و معکوس بوده است.

هر تمدنی در مسیر شکل­ گیری و استمرار ممکن است با آسیب­‌ها و چالش‌­هایی مواجه شود که آن را از مسیر مستقیم منحرف سازد. در این میان، آسیب­‌های فرهنگی و نرم، نقش ویژه­ای را در افول تمدن و نابودی آن ایفا می­‌کنند. پژوهش حاضر در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، مؤلفه‌­های آسیب­‌زای فرهنگی جامعه و تمدن اسلامی را از دیدگاه امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج‌­البلاغه استخراج نماید تا کوششی جهت شناخت این آسیب­‌ها و پرهیز از آن­ها باشد. بررسی­‌ها نشان می‌­دهد بر اساس آموزه‌­های نهج‌­البلاغه، مؤلفه‌­هایی همچون نفوذ فرهنگی، انحراف خواص، فتنه، بدعت، تحّجر و جمودگرایی، قدرت طلبی و غفلت، از عوامل آسیب­‌زایی هستند که سلامت جامعه اسلامی را تهدید می­‌کنند. در نامه 53 نهج‌­البلاغه که عهدنامه امیرالمؤمنین علیه السلام به مالک اشتر است نیز برخی از این مؤلفه­‌ها از جمله آشکار کردن عیوب مردم، پشیمانی از گذشت و شادی بر کیفر، بدگویی از زمامداران گذشته و خلف وعده مورد تأکید قرار گرفته است.

پرسش اساسی مقاله حاضر، این است که آیا دینداری ذاتاً منجر به نامداراگری می‌شود؟ با مرور ادبیات موجود، دیدگاه روابط میان گروهی و دیدگاه تفاوت‌های فردی درباره رابطه بین دینداری و (نا)مداراگری اجتماعی بیان گردید. استراتژی تحقیق از نوع قیاسی، طرح تحقیق از نوع همبستگی و ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه‌های استاندارد و محقق‌ساخته می‌باشد. جامعه آماری، شهروندان 18 سال به بالای شهرستان کاشان و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 531 نفر می‌باشد که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شده است. به منظور تضمین اعتبار سنجه‌های تحقیق، از روش اعتبار محتوا استفاده گردید و به منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد بین دینداری و مداراگری یک رابطه منفی و معنادار وجود دارد. با این‌حال، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد با ملاحظه اثر تعاملی متغیر اقتدارگرایی، رابطه منفی مشاهده شده در تحلیل دو متغیره به یک رابطه مثبت تبدیل می‌گردد. نتیجه‌گیری نهایی این است، در مورد رابطه دینداری و نامداراگری، دین و دینداری فی‌نفسه مسئله نیست؛ بلکه، مشکل با شیوه‌ای است که برخی از افراد دیندار هستند. بنابراین، دینداری، ذاتاً منجر به نامداراگری نخواهد شد.

پژوهش‌‌های زیادی درباره مدارای اجتماعی انجام شده است. یکی از مهم‌‌ترین متغیرهای مرتبط با مدارای اجتماعی، اعتماد اجتماعی است. جهت ترکیب، تجزیه و تحلیل نظام‌‌مند نتایج پژوهش‌‌های انجام‌شده درباره اعتماد اجتماعی و مدارای اجتماعی از روش فراتحلیل استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را همه مقالات و پایان‌‌نامه‌‌های کارشناسی‌‌ارشد در ایران در زمینه بررسی رابطه بین اعتماد اجتماعی و مدارای اجتماعی از سال 1387 تا پایان سال 1397 تشکیل داده است. درکل تعداد 15 پژوهش یافت شد که برای نمونه‌‌گیری، 7 پژوهش که شرایط و ملاک‌‌های انتخاب مانند داشتن ضریب همبستگی رابطه بین دو متغیر مذکور، سطح معناداری و مشخص‌بودن حجم نمونه را داشتند، به‌عنوان انتخاب نهایی برگزیده شدند. ابتدا عدم سوگیری انتشار و ناهمگنی اندازه اثر تأیید شد؛ سپس حساسیت اندازه اثر و ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل‌‌گری جامعه آماری با به‌کارگیری نرم‌‌افزار CMA بررسی شد. یافته‌‌ها حکایت از ضریب تأثیر 296/. اعتماد اجتماعی بر مدارای اجتماعی دارد. همچنین با درنظرگرفتن متغیر تعدیل‌‌گر جامعه آماری، این ضریب بین جوانانی که در رده سنی 15 تا 29 سال قرار دارند، 155/. و بین افرادی که در رِنج سنی 18 ساله تا 70ساله قرار دارند، 348/. است که در هردو گروه معنادار است؛ یعنی اعتماد اجتماعی گروه‌‌های با رِنج سنی 18 تا 70ساله بیشتر از گروه‌‌های سنی 15 تا 29 ساله بر مدارای اجتماعی تأثیر می‌‌گذارد. درکل نتایج نشان می‌‌دهند اعتماد اجتماعی به‌عنوان متغیر مستقل بر مدارای اجتماعی به‌عنوان متغیر وابسته تأثیر متوسطی دارد؛ هرچند بین افرادی که در رِنج سنی 18 تا 70ساله قرار دارند، بیشتر است.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف استفاده از روش آماری فراتحلیل در راستای تحلیل نتایج پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه رابطه میان میزان دین‌داری و احساس امنیت اجتماعی طراحی شده است. روش­ شناسی: به‌منظور انجام فراتحلیل، 31 پژوهش انجام‌شده در رابطه با این موضوع بررسی شدند و از این میان 17 پژوهش انجام‌شده بین سال‌های 94-1390 در زمینه رابطه میزان دین‌داری و سرمایه اجتماعی که در فصلنامه‌های معتبر علمی به چاپ رسیده‌اند، انتخاب شدند. پژوهش‌های مذکور با استفاده از روش پیمایشی در جوامع آماری متفاوت و مبتنی بر سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌اند. یافته ­ها: در گام نخست ارزیابی پژوهش‌های منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافته‌ها حکایت از ناهمگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با به‌کارگیری نسخه دوم نرم‌افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتیجه­ گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر میزان دین‌داری بر احساس امنیت اجتماعی معادل 193/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حد پایینی ارزیابی می‌شود. درمجموع نتایج پژوهش نشان داده است که میزان دین‌داری تأثیری ضعیفی بر احساس امنیت اجتماعی دارد.

هدف از پژوهش‌ حاضر، به‌ کارگیری روش فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت ‌گرفته پیرامون ارتباط میان دینداری و سرمایه ‌اجتماعی می‌باشد. بدین‌ منظور 20پژوهش انجام شده در بین سالهای 94-1384 در زمینه ارزیابی ارتباط میان دینداری و سرمایه اجتماعی که در فصلنامه ‌های معتبر علمی به چاپ رسیده ‌اند، جهت بررسی انتخاب شدند. پژوهش‌‌های منتخب به روش پیمایشی و با به‌ کارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و برحسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌‌اند. در گام نخست ارزیابی پژوهشهای منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافته‌ ها حکایت از ناهمگنی اندازه‌ اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با به‌ کارگیری نسخه دوم نرم افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر دینداری بر سرمایه اجتماعی معادل ‌388/. می باشد که بر حسب نظام تفسیری کوهن، در حد متوسط ارزیابی می‌‌شود. همچنین نتایج نشان می‌دهد متغیرهای گروه‌های نمونه‌ای و میدان مطالعه می‌توانند در رابطه بین دینداری و سرمایه اجتماعی نقش تعدیل کنندگی را ایفا نمایند. در واقع می‌توان گفت سرمایه اجتماعی در بین کارمندان و دانشجویان بیشتر از شهروندان و نیز در بین مراکز استان و شهرستان بیشتر از تهران متأثر از دینداری است.

یکی از عواملی که نقش تعیین­کننده در نگرش‌ها، گزینش­ها، اعمال و سبک زندگی افراد جامعه دارد، دین و هویت دینی آنان است که در سال­های اخیر پیشینه نظری و تجربی غنی از این ارتباط شکل گرفته است. بر این اساس، هدف از پژوهش‌ حاضر، به‌ کارگیری روش فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت ‌گرفته پیرامون ارتباط میان دینداری و سبک زندگی می‌باشد. بدین‌ منظور 14 پژوهش انجام شده در بین سال­های 95-1390 در زمینه ارزیابی ارتباط میان دینداری و سبک زندگی که در فصلنامه‌های معتبر علمی به چاپ رسیده ‌اند، جهت بررسی انتخاب شدند. پژوهش­‌های منتخب به روش پیمایشی و با به‌ کارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و برحسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌ اند. در گام نخست ارزیابی پژوهش‌های منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافته‌­ها حکایت از نا‌همگنی اندازه‌ اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل‌کنندگی متغیر جنسیت، نوع جامعه و سطح تحصیلات با به‌ کارگیری نسخه دوم نرم افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر دینداری بر سبک زندگی معادل 314/0 است که بر حسب نظام تفسیری کوهن، در حد متوسطی ارزیابی می­شود. همچنین دینداری زنان نسبت به مردان، افراد جوان نسبت به افراد بزرگسال و افراد با تحصیلات فوق‌دیپلم و بالاتر نسبت به افراد با تحصیلات دیپلم و پایین‌تر، تأثیر بیشتری بر سبک زندگی آنان دارد.

امروزه مفهوم امنیت اجتماعی به عنوان یکی از مهم ترین مؤلفه های نظم و ثبات نظام اجتماعی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. احساس امنیت، به ویژه برای زنان که نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می دهند، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این میان، دین به عنوان مظهر همبستگی اجتماعی نقش اساسی در ارتقای احساس امنیت اجتماعی ایفا می کند. بر این مبنا، هدف اساسی این مطالعه، بررسی رابطه بین میزان دین داری و احساس امنیت اجتماعی زنان در جامعه مورد مطالعه می باشد. این مطالعه از نوع پیمایش اجتماعی بوده و برای جمع آوری داده های پژوهش از تکنیک پرسش نامه همراه با مصاحبه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان واقع در سنین فعالیت ساکن در مناطق شمال و جنوب شهر تهران می باشد. یافته های تحقیق رابطه بین میزان دین داری و احساس امنیت را نشان می دهد. یافته ها حکایت از رابطه معنی دار بین میزان دین داری و احساس امنیت در بین زنان مناطق شمال و جنوب تهران دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شیوه های تحقیق تلفیقی را جنبش سوم روش شناختی نامیده اند. این بدان معناست که اکنون برای ارتقای روش شناختی تحقیق، که با رویکردهای کمی و سپس کیفی آغاز شده است، لازم است رویکردهای تحقیق تلفیقی در تحقیقات اجتماعی دنبال شوند.رویکردهای عمده در تحقیقات انسانی - اجتماعی در طی جنبش های متعدد روش شناختی مسیر پیشرفت روش های تحقیق را پیموده اند. موج اول روش شناسی با کمیت گرایی و تجربه گرایی آغاز گردید. پس از یک دوره غلبه کمی گرایی، نقص روش های کمی در نشان دادن افکار و نیات مردم درباره فعالیت ها و وقایع خاص و پیچیده مشخص گردید. موج دوم روش شناختی تحت عنوان تحقیق کیفی در دهه های 80-1970 میلادی با تاکید بر ادراک فرآیندهایی که به نتایج مورد مطالعه منجر می شوند، گسترش یافت. در دهه اخیر، محدودیت های روش های کیفی در تعمیم یافته ها، درهم آمیزی یافته های تحقیق با ارزش های خاص محقق و مشکلات اعتبار و پایایی داده ها به عنوان چالش های مهم فراروی تحقیقات کیفی معرفی شده اند. از این رو، توجه به رویکرد تلفیقی به عنوان جنبش سوم روش شناختی از اهمیتی خاص برخوردار است.ایده اصلی روش تلفیقی که از آن به رویکرد چندخصلتی، چندروشی یا شیوه آمیخته نیز یاد می شود، این است که ترکیب رویکردهای کمی و کیفی درک مناسب تر و جامع تری از موضوعات تحقیق به دست می دهد. در این رویکرد، ضعف ها و محدودیت های هریک از تحقیقات کمی و کیفی جبران می شود. همچنین، این شیوه شواهد و مدارک جامع تری را برای پژوهش موضوع تحقیق ارائه می دهد و به محقق کمک می کند تا به سوالاتی پاسخ دهد که رویکردهای کمی یا کیفی به تنهایی نمی توانند پاسخگوی آن ها باشند.هدف اصلی این مطالعه بررسی تطبیقی روش شناسی کمی و کیفی و شناسایی محدودیت های روش شناختی هر یک از این دو رویکرد و ارائه مدل تلفیقی به عنوان راهکار اساسی روش شناختی در مطالعات انسانی - اجتماعی است.