جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از موضوعات قابل توجه که در آیات زیادی از قرآن مطرح گردیده موضوع ملک یا ملائکه می باشد. موضوعی که علاوه بر قرآن ، در منابع روایی شیعی و سنی بازتابی گسترده دارد. اما آنچه که در قرآن و روایات و منابع تفسیری با آن روبرو هستیم بیشتر درباره صفات و ویژگی ها و نیز اعمال و مقامات ملائکه است اما اینکه این فرشتگان ماهیتشان چیست بحث و گفتگویی جز مواردی نادر دیده نمی شود .که در این زمینه اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد. بخش قابل توجهی از دانشمندان اسلامی در حوزه کتب کلامی و تفسیری ، ملائکه را موجوداتی جسمانی ولیکن از نوع جسم لطیف میدانند. برخی ماده اولیه ی آنها را از جنس نور می دانند.در حالیکه برخی از فلاسفه اسلامی فرشتگان را دارای تجرد و به دیگر سخن مجرد از جسم و جسمانیات می دانند. به گفته علامه طباطبائی ، آنچه در روایات درباره مشاهده ملائکه در شکل ها و صورت های جسمانی آمده تمثل است. (یعنی چیزی برای کسی در صورت خاص پدید آید.) همچنین به گفته او اینکه مشهور شده که فرشته و جن اجسام لطیفی اند که به صورت ها و اشکال مختلف در می آیند ؛ دلیل معتبری ندارد. (المیزان ، ج17 ، ص13) همانگونه که گفته شد در قرآن و روایات ویژگی های متعددی برای چنین موجوداتی بیان شد از جمله : اینکه آنها عاقل و دارای شعورند و نیز سر به فرمان خدا دارند و هرگز نافرمانی نمی کنند ، مدبرات امر خدایند و دارای صنوف مختلف برای مأموریت های مختلف هستند و همواره تسبیح و حمد خدا میگویند البته در مواردی به صورت انسان بر انبیاء و یا انسان های شایسته و دارای قلبی پاک متمثل می‌شوند چنانچه طبق آیه10 سوره مبارکه مریم(س) فرشته روح بر حضرت مریم (س) به صورت بشری در نهایت زیبایی متمثل شد. و این تمثل برای بسیاری از انبیاء الهی در روایات گزارش شده است. لذا یکی از اهداف این پژوهش علاوه بر معرفت نسبت به چیستی و ماهیت فرشتگان آشنایی با حقیقت تمثل است از منظر علامه طباطبائی و بررسی تطبیقی آن با برخی از مفسران بزرگ و مطرح جهان اسلام و جواب به سوال هایی که در این خصوص مطرح است. به عنوان نمونه: آیا فرشتگان می توانند تغییر ماهیت دهند و مبدل به انسان شوند؟یا اینکه نه ، حقیقت تمثل چیز دیگری است و مربوط به ظرف ادراکی انسان میشود. ... بنابراین با توجه به اینکه قرآن یکی از شاخصه های مؤمن بودن را ایمان و باور به ملائکه خدا دانسته است (بقره/285) و کمال ایمان و بهره مندی هرچه بیشتر از این موجودات معصوم و مکرم منوط به شناخت و معرفت هرچه بیشتر نسبت به چیستی و حقیقت آنهاست این پژوهش در پی آن است که با تاکید بر تفسیر گرانسنگ المیزان و نگاهی به آراء برخی دیگر از فیلسوفان و عارفان مسلمان گامی در جهت معرفت افزایی نسبت به آنها بر دارد . مسئله شناخت موجودات غیر مادی و آسمانی همواره برای انسان مهم و جذاب بوده است. در جایی که تعالیم ناب آموزه های الهی مورد توجه قرار نگیرد ، بالتبع مباحث پیرامون دین هم به تحریف و خرافه و خیال پردازی کشیده می شود و همچنین در پرتو شناخت و معرفت است که انسان میتواند خوب رشد کند و حرکت کند ضرورت دارد که ما این موجودات را در حد توان خود بشناسیم. هدف از این نوشتار، آشنایی با نظر اسلام در مورد ماهیت ملائکه ، آشنایی با دیدگاه علامه طباطبائی در مورد حقیقت ملائکه و نیز آشنایی با حقیقت تمثل فرشته بر انبیاء و صالحان با تکیه بر تفسیر المیزان و آراء برخی از فیلسوفان و عارفان مسلمان می باشد.

پژوهش حاضر با توجه به اهمیت و تأثیر تحکیم ساختار شناختی در حوزه فعالیت‌های آموزشی سامان یافته است. طریقی که افراد اطلاعات و دانش را در ذهن خود سازمان می‌دهند، «ساختار شناختی»[1] می‌باشد.[2] یکی از نتیجه‌های مهم در جریان ایجاد و تحکیم ساختار شناختی، معنادار کردن یادگیری، یعنی پیوند زدن دانش جدید با مفاهیمی است که از پیش در ساختار شناختی فرد وجود دارد. هر قدر این ارتباط‌ها بیشتر باشد، ادراک عمیق‌تر می‌گردد. طبق آیه 9 سوره اسراء «إنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ...» بر این باوریم که قرآن کریم در راستای رسالت آموزش و هدایت اقوم، روش‌های خود را نیز معرفی می‌کند. از این روی این مقاله در پی آن است که با تأمل در قرآن و متون علم آموزش و پرورش با روش توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین جایگاه ویژۀ ساختار شناختی و تحکیم آن در فرایند آموزش، روش‌هایی را که قرآن برای این منظور به کار برده است، استخراج نماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ایجاد و تحکیم ساختار شناختی در قرآن دارای راهبردهایی است مشتمل بر: بیان مطلب در بستر اتفاقات زمانه، بسترسازی در خلال صحبت با دیگران، بسترسازی در خلال داستان، چندوجهی کردن روی سخن مستقیم با مخاطب، قلاب زدن پیوستۀ کلام به رکن‌های برجسته سخنان قبلی و وارد کردن عنصر عاطفی ـ احساسی، مانند تصویرسازی و آهنگ‌گونه کردن تکرارها، به بدنۀ هرم ساختار شناختی. [1]. Cognitive Structure. [2]. ساخت شناخت و ساختار شناخت هم ترجمه شده است.

با عنایت به حقیقت اتصال قرآن به خزانۀ علم الهی، در این مقاله تلاش شده تا با روش بررسی آرای مفسران، حقایق مسلم دینی و تطبیق و تحلیل آن­ها، به رمزگشایی از اشارات رازآلود قرآن به ظفرمندی بی‌بدیل ذوالقرنین در طراحی و تأسیس زیرساخت‌های یک تمدن شوکت‌مند و رهیافته در عرصۀ مدیریت و فناوری پرداخته شود. مدیریت منحصر به‌فرد ذوالقرنین در درنوردیدن شرق و غرب عالم، ظلم‌ستیزی و عدالت‌گستری، مهارت فناورانۀ او در احداث سد، تسلط بر دشمنان، ایجاد امنیت پایدار برای شهروندان و در نهایت پردازش نظام فرهنگی توحیدی؛ اهدافی که تماماً در آیات 84-98 سورۀ کهف به آن اشاره شده، همگی به‌شکل چشم­گیری به تبعیت او از حقیقتی به نام «سبب» قائم شده است. از دیدگاه قاطبۀ مفسران، برترین مصداق سبب، همان «علم و یا آنچه از مصادیق یا نتایج علم است»، محسوب می‌شود که این شخصیت اسرارآمیز، با تکیه بر آن توانست به آن همه توفیقات دست یابد. بر همین اساس، در این نوشتار با بررسی دقیق حکایت ذوالقرنین و برخی انبیای دیگر الهی که بر اساس آیات قرآن با تکیه بر علم، نقش برجسته‌ای در اعتلای تمدن‌های شکوهمند عصر خویش داشتند، نتیجه گرفته می‌شود که مسلمانان برای احیای شکوه مدنی اولیۀ اسلام و دست­یابی به تمدنی درخور فرهنگ مترقی اسلام، راهی جز جاری کردن انواع علوم و تولید دانش ندارند. با عنایت به مطالب پیش‌گفته و نیز آیات و روایات تصویرگر حکومت و تمدن مهدوی، می‌توان ادعا کرد تصویر شخصیت ذوابعاد ذوالقرنین، تارنمای شخصیت کامل، جامع و معصوم حضرت مهدی(عج) در آخرالزمان است.

موضوع پژوهش حاضر بررسی سیر تطور و تحول ساختاری و معنایی واژه نذر و مشتقات آن در زبان‌های عبری، عربی و سریانی با تمرکز بر گزارش قرآن و عهدین با روش تاریخی، تطبیقی – تحلیلی می‌باشد. مشتقات ریشه­ی «نَذْر» در قرآن کریم در دو معنای نذر­کردن و ترساندن آمده ­است. اما در زبان عبری و عهد عتیق و همچنین در زبان سریانی و عهد جدید فقط در معنای نذرکردن آمده، خبری از معنای ترساندن در این دو زبان و عهدین وجود ندارد. بررسی­ها نشان می­دهد که هر چه به عصر اسلام نزدیک می­شویم معنای دومی برای این ریشه شکل می‌گیرد و آن ترساندن است.

چکیده :دوران خلافت هر چند از نظر زمان کوتاه امام علی «علیه السلام » تجربه ای است عینی برای کسانی که بخواهند در راستای اجرای احکام الهی در سطح وسیع مدیریت اجتماعی فراگیر و تأسیس دولت با شمایل اسلامی توفیق داشته باشند. آنچه در آن زمان رخ نمود آفاتی چون«تحجّر»و«اشرافی گری» است که در دو نماد خوارج و دنیا گران افراطی به عنوان موانع اصلی تداوم حکومت حق روبه روی ایشان صف می کشند و اگر چه به ظاهر یکی آخرت گرا و مقدس مآب است و با دیگری که همه چیز را در کنز و تکاثر وتجمل دنیا می طلبد مخالف اند، اما برای قطع یک ریشه کار می کنند که دولت حق اسلامی است. در این تحقیق این دو جریان شناساییشده اند و راهکارهایی که از منظر امام علی «علیه السلام»در جلو گیری از این دو عنصر فساد در بطن جامعه اسلامی مطرح است استخراج و تحلیل شده است. روش مطالعه و تحقیق کتابخانه ای و تحلیلی است .واژگان کلیدی:امام علی «علیه السلام»،نهج البلاغه ،تحجّر ،اشرافی گری، راهکارها

چکیدهقرآن کریم درقرآن و نهج البلاغه و صحیفه سجادیهبا اوصاف گوناگون و در عین حال عمیق و پرمعنا توصیف شده و بدون شک بیان ویژگی های قرآن از زبان خود قرآن و نیز کسی که تربیت شده وحی بوده و در دامان قرآن و پیامبر پرورش یافته زیباترین و کاملترین بیان خواهد بود. قرآن از منظر قرآن و امیر المومنین -علیه السلام- در نهج البلاغه و امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه، تجلی خدا و آئینه خداشناسی، دریایی عمیق و بی پایان، همراه اهل بیت، نورمبین، هدایتگر، شفابخش، بصیرت دهنده، بهترین سخن،ناصح و امین،فزاینده هدایت و کاهنده گمراهی، شفیع ، مایه عزت و توانگری، فرقان و برطرف کننده شبهات ، حبل متین و عامل نجات ، مرجع و شاخص، زیبا، عمیق، شگفت انگیز، اساس اسلام و بنیان ماندگار، بهار دلها، تازه و سیراب کننده، اولین چیزی که باید به فرزندان آموخته شود کتابی هماهنگ و بدون اختلاف، باغ عدل، سرچشمه علم ومعدن ایمان، کتابی برای عمل، جاودانه و همیشگی و کتابی جامع می باشد.پروژه تحقیقاتی" اوصاف قرآن در بیان قرآن و روایات (نهج البلاغه و صحیفه سجادیه) " در پنج فصل نگارش یافته که به شرح ذیل می باشد : فصل اول: در این فصل قسمتهای زیر مورد توجه قرار گرفته است ؛ مقدمه،بیان مساله : که در این قسمت به انگیزه و اهمیتی که سبب پرداختن به این موضوع بوده اشاره شده است .هدف تحقیق :دراین قسمت به پرسشهای مربوط به موضوع پروژه ، که درطی سه فصل به تجزیه و تحلیل و پاسخ گویی به آنها پرداخته ایم ، مطرح شده است. تعریف مفاهیم و اصطلاحات : دراین قسمت نیز به تعریف و توضیح عمده ترین اصطلاحات و مفاهیمی که در پروژه به کاررفته اند پرداخته شده است .در ادامه فصل به سابقه پژوهش و معرفی ، نقد و بررسی کتب یا پژوهش هایی که در رابطه با موضوع مورد نگارش موجود می باشد پرداخته ، و نیز بیان روش اجرای تحقیق وجمع آوری اطلاعات ،به چگونگیتدوین پروژه و استفاده از منابع مورد بررسی ، پرداخته شده ایم.از فصل دوم تا چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده برای پاسخ به مطالب و پرسشهای مطرح شده اختصاص دارد و مطالب مندرج در آن به بررسی اوصاف قرآن دربعد شناخت (شناخت قرآن ، شناخت خدا و شناخت علمی ) ، بعد هدایت و بعد اجتماعی از منظر قرآن ، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه پرداخته شده است .و درفصل پنجم پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات، نتیجه گیری بدست آمده از پژوهش بیان شده است. و پس از آن، فهرست منابع مورد استفاده دراین پژوهش معرفی شده است .

چکیده:موضوع آفرینش و امهال ابلیس همواره با سوال ها و شبهات فراوانی در حوزه های فلسفی، کلامی و تفسیری روبرو بوده است رساله ی حاضر که در شش فصل سامان یافته است با تکیه بر تفاسیر و چشم اندازی به آراء حِکمی و عرفانی، در پی شناخت از چیستی و ماهیت ابلیس و نیز حکمت آفرینش و امهال آن از سوی خداوند متعال بوده سوالی که با پاسخ های متفاوت و متخالف حتی از سوی مفسران و اندیشمندان اسلامی همراه بوده است.در این راستا نخست در فصل دوم حقیقی یا مجازی بودن این داستان مورد پژوهش قرار گرفته و در این باره دیدگاه تمثیل با سابقه ای که در بین مفسران داشته در ترازوی نقد قرار گرفته و چنین نتیجه گیری شده که داستان مذکور از مقوله ی تمثیل است اما نه تمثیلی که اصل داستان تخیلی و مطابق خارجی نداشته باشد بلکه تمثیل به این معنا که حقیقتی معقول و معرفتی غیبی از یک جریان تکوینی به صورت محسوس و مشهود بازگو شده تا فهم آن برای همگان ممکن گردد.در فصل سوم دیدگاه های تأویلی از ابلیس به ویژه از سوی عارفان به دو قسم متعارض و غیر متعارض با ظواهر آیات تقسیم گردیده و علت مهم در بسیاری از تأویل های نوع اول حاکمیت تفکر جبری متأثر از اندیشه های اشعری شناخته شده است.فصل چهارم با طرح مبحث خیر و شر و اینکه از خداوند جز خیر صادر نمی شود و نیز حکمت آفرینش و امهال ابلیس از منظر فیلسوفان، با اعتقاد به اصل همبستگی و انداموارگی اجزاء جهان، و همچنین از نگاه عارفان با باور آنها به اصل وحدت وجود، و نیز از منظر مفسرانی که فلسفه ی وجود آن را ابتلاء و آزمایش دانسته اند، چنین نتیجه گیری شده، وجود شیطانی که آدمی را به شر و معصیت دعوت کند از ارکان نظام بشری است چنانکه اگر او نبود عالم انسانی هم نبود.در فصل پنجم با مقدمه قرار گرفتن بحث بطون و ژرفناکی قرآن و نیز گفتاری در حقیقت تأویل نتایج زیر به دست آمده است:1-

قرآن کریم در موارد متعدد انسان ها را بر اساس ویژگی های مختلف آنها تقسیم بندی و مورد بررسی قرار داده است. یکی از این تقسیم بندی ها که موضوع تحقیق حاضر می باشد، واکنش های انسان ها را در برابر آیات الهی در آیات 58 تا 60 سورهی مبارکهی مریم 3مطرح نموده است. این آیات انسان ها را در بروز واکنش ها به سه گروه نعمت یافتگان، اصحاب غی و توابین تقسیم بندی نموده است. محقق در این پایان نامه که به روش تحلیلی توصیفی انجام گرفته، با کمک گرفتن از قرآن کریم، روایات معصومین :و سخنان اندیشمندان بروز رفتارهای خاصی را برای هر گروه جستجو نموده است. همچنین با استفاده از منابع فوق مواردی را به عنوان عوامل بروز و تقویت این واکنش ها عنوان نموده که این عوامل بر خلاف نظر دانشمندان علوم طبیعی، بیشترین اهمیت را به جنبهی غیر مادی انسان می دهند. عوامل مورد نظر عبارتند از:1-فطرت که در بعضی جاها از آن به وجدان نیز یاد شده است؛ 2- وراثت یا به قول علمای علوم طبیعی و روانشناسان علم ژنتیک؛ 3- محیط که شامل انواع محیط طبیعی، خانواده و جامعه می شود؛ 4- الگو و اسوه ها؛ 5- اراده و اختیار که به عنوان علت تامهی رفتار و واکنش ها می باشد؛ 6- علم و آگاهی و 7- ایمان و عمل صالح کهاین عوامل بعضی منشأ بروز رفتار و واکنش ها، بعضی عامل تقویت واکنش ها و بعضی نیز هم عامل بروز واکنش ها هستند و هم باعث تقویت، تکرار و استمرار آنها می شوند. بروز و استمرار واکنش ها در برابر آیات الهی رابطه ای مستقیم با میزان شناخت و بهره گیری از این عوامل دارد. انسان ها می توانند با شناخت صحیح این عوامل و بهره گیری از آنها خود را به رشد و تعالی برسانند و از مهالک نجات دهند. در مقابل عدم شناخت و بی توجهی به آنها سقوط و نابودی فرد و جوامع را به همراه دارد.

همواره دو کلمه دوستی و دشمنی در تمامی فرهنگ ملل کنار یکدیگر مطرح است.موضوعی که تمامی روابط انسانها را تفسیرمی کند و جهت آدمی را در تصمیم سازی ها مشخص می سازد. قرآن کریم نیز که کتاب فطرت آدمی است، این دو موضوع را مورد توجه قرار داده است.به طور خلاصه باید گفت دیدگاه قرآن لزوم مرزبندی اعتقادی در دوستی ها و دشمنی هاست. نکته مهم آنست که چه در حیطه درون و جان آدمی و چه در حوزه بیرون و روابط متنوعش در جامعه، آشنائی و بصیرت به دشمنی ها و دشمنان بسیار آگاهی بخش است.چون از نظر قران کریم هم درون آدمی و هم بیرون دو جنبه اثر بخش و تاثیر گذار در یکدیگرند که باید از آن به قاعده «تاثیر باطن بر ظاهر» و «تاثیر ظاهر بر باطن» یاد کرد. شناسائی راههای دشمنی دشمنان عمده وظیفه در حوزه معرفت و پس از آن مقابله هوشمندانه با آنها در حوزه اقدام و عمل است که در این پایان نامه سعی شده با توجه به آیات قران کریم و روایات به آن پرداخته شود. آنچه برما فرض است پرداختن به دشمنان اعتقادی است تا ازین طریق به تصحیح بینش ها که زیر بنای هر حرکت و جهاد پسندیده از دیدگاه قرآن تلقی می شود و استواری ایمان که ثمره جاودانه و معنوی زندگی مومنانه است برقرار بماند.