جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

غرور یعنی تمایل به چیزی که با هوای نفس موافق است و طبع انسان به آن تمایل دارد و تکبر یعنی خود بزرگ بینی. یعنی این که من خودم را بزرگ پنداشته و از دیگران بالاتر بدانم. ضد صفت غرور و تکبر تواضع و فروتنی است. تواضع یعنی اظهار نقصان مقدار خود از مقدار دیگران. تواضع دارای مراحلی است از جمله تواضع در برابر خدا، تواضع در برابر پیامبران، تواضع در برابر قانون تشریعی و تواضع در برابر قوانین تکوینی پروردگار و تواضع در برابر بندگان خدا. غرور و تکبر باعث از خودبیگانگی و جهل نسبت به خویشتن و دیگران است. غرور انسان را از خدا دور می کند و به شیطان نزدیک می سازد. غرور و تکبر سرچشمه صفات رذیله دیگری مانند عجب، کینه و حسد نسبت به دیگران و تحقیر آن ها می باشد. و غرور و تکبر نوعی تورم شخصیت و از القائات شیطانی است. فرد متکبر موجود ذلیل است، که چون ذلت را در نفس خود ادراک می کند، می کوشد تا در سایه تکبر این نقص خود را بپوشاند و امام صادق ( علیه السلام) می فرمایند: سرچشمه تکبر چیزی جز عقده حقارت نیست. تکبر با عزت نفس متفاوت است، هم در مبادی و هم در غایات و هم در ثمرات، تکبر مبدأش خودبینی و خودخواهی و جهل است و غایتش نفس و خودنمایی و نتیجه اش سرکشی و طغیان است ولی عزت نفس، مبدأش توکل علی الله و اعتماد بر حق تعالی و غایتش خدا است و ثمره اش ترک غیر است. اسباب و علل غرور و تکبر یا امور دینی است یا دنیوی بدین شرح، غرور و تکبر نسبت به علم و دانش، غرور و تکبر به حسب و نسب و شرفت خانواده، غرور و تکبر به داشتن مال و جمال و زیبایی و غرور و تکبر به قدرت و شهوات دنیوی و غرور و تکبر به لطف و کرم خداوند و به عمل و عبادت. نشانه های غرور و تکبر گاهی بسیار آشکار است به گونه ای که انسان در نخستین برخورد به آن پی می برد و می فهمد که فلان شخص گرفتار غرور است و گاهی حالت غرور و تکبر مخفی است و به این سادگی خود را نشان نمی دهد بلکه با دقت می توان به وجود چنین صفتی در خویشتن یا دیگران پی برد. غرور و تکبر دارای اقسامی است یکی تکبر نسبت به خداوند و دیگری تکبر نسبت به خلق که این قسم خود بر دو نوع است، یکی تکبر بر انبیاء و رسل و ائمه و دیگری تکبر بر سایر مردم. کبر، تکبر، استکبار از درجات غرور و تکبر می باشند که در معنی به هم نزدیکند. کبر یعنی خود بزرگ بینی و صفتی است که به مرحله عمل نرسیده و تنها در ذهن فرد وجود دارد و آثارش از عمل او مشخص نمی شود. تکبر زمانی است که اثر کبر در ظاهر انسان نمایان شود و به مرحله عمل برسد و استکبار یعنی طلب بزرگی کردن که شخص از دیگران طلب می کند که او را بزرگ بدانند. غرور و تکبر برای انسان متکبر آثاری در زندگی دنیوی و اخروی اش دارد که از جمله آثار دنیوی می توان به کفر و بی ایمانی، مهر خوردن بر قلب، بازماندن از توبه، پذیرش شکست و آشکار شدن رذایل و ... نام برد. و از آثار اخروی هم می توان به ورود به جهنم، دوری از پیامبر، تحقیر و طرد شدن و جای گرفتن در جایگاه مخصوص متکبرین اشاره نمود. همان طور که می دانیم انسان مبتلا به بیماری برای درمان خود به پزشک مراجعه و بیماری خود را مداوا می کند. فردی هم که مبتلا به بیماری غرور و تکبر می باشد باید به راه های درمان غرور و تکبر مراجعه نماید. راه های درمان غرور و تکبر عبارتند از درمان علمی، درمان عملی، درمان تفصیلی و آزمایش های درمانی. بزرگان علم اخلاق در برخورد با بیماری خطرناک غرور و تکبر پیشنهاد کرده اند که انسان برای اطمینان از درمان کامل غرور و تکبر و اطمینان از ریشه کن شدن آن، خود را در معرض آزمایش قرار دهد تا از ریشه کن شدن بیماری مطمئن گردد.

غیبت سخن گفتن در غیاب شخص را گویند منتهی سخنی که عیبی از عیوب او را فاش سازد خواه این عیب جسمانی باشد، یا اخلاقی، در اعمال او باشد یا در سخن او. قرآن هم در رابطه با غیبت صراحتاً می فرماید: بعضی از گمانها گناه است. سوء ظن زمینه تجسّس و تجسّس زمینه غیبت و غیبت مهمترین عامل برای از هم گسستن محبتها، پیوند ها و اعتمادهاست. در روایات اسلامی هم از غیبت به عنوان: خوردن گوشت مرده، نوعی خیانت بدتر از زنا، بدتر از ربا خواری، بزرگترین عیب، عذری بدتر از گناه، خوراک اهل جهنم و سگان دوزخ، بدترین بهتان آمده است. از غیبت کننده در روایات به عنوان منافق، نماد بی عقلی، تلاش عاجز، مبغوض ترین بندگان، محروم از رحمت الهی، بدترین مردم، محروم از بهشت، نام برده شده است. ترک غیبت دارای فضائلی از جمله بهتر از هزار رکعت نماز مستحبی، عبادت، همنشینی پیامبر در بهشت، محبوبترین بندگان نزد خدا و بهره مند در دنیا و آخرت است. شرایط غیبت عبارتند از، جنبه کشف اسرار داشته باشد، عیب مذکور دروغ نباشد، انگیزه عیبجویی در میان باشد، شخص مورد غیبت مشخص باشد و متجاهر به فسق نباشد. موضوع غیبت: ذکر و یادآوری عیوب می باشد. و انواع غیبت بر حسب تعدد موضوع: غیبت بدنی، نسبی، اخلاقی، مربوط به کارهای دنیوی، در معاملات، مذهبی و در اموری که راجع به فرد است می باشد و سرچشمه غیبت، سوء ظن که به آن غیبت قلبی گویند. علل و اسباب فردی غیبت: همراهی و موافقت با دوستان، تبرئه نفس، شوخی و بذله گویی، مسخره و استهزاء، تعجب از فحشاء و منکر، رحمت و شفقت، غضب به خاطر خدا، کینه و عداوت، تصدیق بدون تحقیق، حسادت و پرحرفی. علل و اسباب اجتماعی: عرفی شدن غیبت، بیرون کردن رقیب از صحنه اجتماعی. آثار اخروی غیبت: محشور شدن با حلال کنندگان حرام الهی، کندن صورت، غذایی دردآور، آزار دادن جهنم، جداشدن از خوبان، تأخیر در ورود به بهشت، و تقدّم در ورود به جهنم، سنگین شدن بار گناه انسان در قیامت، و صورت ملکوتی غیبت کننده. آثار فردی غیبت، آثار تکلیفی عبارتند از: بر باد رفتن ایمان، حبط و از بین رفتن اعمال نیک، خارج شدن از ولایت خدا به ولایت شیطان، از بین رفتن اجر روزه، قبول نشدن نماز و روزه تا چهل روز، مبطل روزه و وضو، مانع قبولی اعمال، اولین مرتبه کفر و پذیرفته نشدن توبه است. آثار فردی جسمی روحی: بی رغبتی به عبادات و مشکلات، افسردگی ها و ناراحتی های روحی، پایمال گشتن ارزش وجودی و شخصیت معنوی. آثار فردی انتقالی: انتقال اعمال خوب به دیگران. آثار فردی وضعی: فاش شدن اسرار و رسوایی، بی اثر شدن سخن، غفلت از عیب های خود، تغییر هویت و سلب اطمینان و افتادن از چشم مردم. آثار خانوادگی: تأثیر افراد خانواده از غیبت، گناه مضاعف والدین. آثار اجتماعی: اختلال در همبستگی اجتماعی، بی سازمانی اجتماعی، بی نظمی اجتماعی، کاهش روحیه جمعی و بهره وری در محیط سازمان، تزلزل موقعیّت و منزلت اجتماعی افراد، واگیری اجتماعی، ایجاد کینه و دشمنی . پشتوانه و ضمانت اجرایی که قبل از درمان غیبت مورد توجه است: پشتوانه اعتقادی و ایمان، یاد خدا، خودآگاهی و انتقاد پذیری یا انتقاد از خود. درمان شناسی غیبت: راه کارهای درمان: 1)آگاهی بیمار از وجود بیماری 2) آگاهی از منشأ بیماری و تشخیص راه کار درمان 3) تصمیم و اراده بیمار بر درمان بیماری 4) به کارگیری همه برنامه ها و راه کارهای درمان. راهکارهای عملی فردی رفع غیبت: دقّت در آیات و روایات، توجه به آثار غیبت، توسّل به اهل بیت، ذکر خدا، خوش بینی ، امر بر عیب پوشی مسلمین، استفاده از روش صندلی خالی، مراقبت از زبان، توجه به عیوب خود، تأمل در حال غیبت شونده، برخی ایرادها، عیب جویی از خداست، محبوبیّت ترک غیبت نزد خداوند، توجه به علل و عوامل غیبت، پرهیز از شبهه غیبت و اشتغال به کار مثبت. راه کارهای عملی اجتماعی رفع غیبت: نظارت و کنترل اجتماعی، روش یادآوری و تذکّر، تشویق صالحان و تنبیه غافلان، مسؤولیت اجتماعی برای حفظ حقوق دیگران.

موضوع پایان نامه عزت و کرامت نفس درآیات و روایات می باشد، عزت نفس احساس تصوری است که فرد به مرور زمان نسبت به خودش به دست می آورد، که اگر عزت نفس کاهش یابد، احساس ضعف و ناتوانی در فرد به وجود می آورد و اگر افزایش یابد احساس توانمندی و ارزشمندی در فرد احیا می شود و با عث افزایش پیشرفت تحصیلی افزایش تلاش برای کسب موفقیت، اعتماد به نفس، بلند همت بودن، تمایل به داشتن سلامت بیشتر، لذت بردن از روابط با دیگران و پیش بینی مثبت نسبت به موفقیت های بعدی در او پدیدار می شود. هدف از نگارش تحقیق بالا بردن اعتماد به نفس و عزت و کرامت افراد است و زمانی که انسان با احترام و تکریم شخصیت ارضاء شود، شخص احساس اعتماد به نفس، ارزشمندی، توانایی، قابلیت و کفایت می کند و وجود خود را د ردنیا مفید و لازم می یابد، اما عقیم ماندن و بی توجهی به این نیازها، موجب احساس حقارت،ضعف و نومیدی می گردد و گرایشات جبرانی و روان نژادانه ایجاد می شود، به خاطر توجه بیشتر به نیاز ها و احترام به خود به بررسی اسباب و موجبات عزت نفس در آیات و روایات پرداخته شده که عبارتند از: انصاف، قناعت، توکل، کسب و کار، تواضع، شجاعت، حفظ زبان از حرام، انتخاب نام نیکو، تغافل و چشم پوشی و عفو و گذشت می باشد، که هریک از موارد با بیان آیات و روایات ثابت شده است، نحوه شکل گیری عزت نفس در دوران نوجوانی و راه های تقویت عزت نفس از دیدگاه روانشناسان بیان شده ، که فرد باید باورهای خود را بپذیرد و یأس و ناامیدی را از وجودش خارج کند و مثبت گرایی را تقویت و اضطراب را از خود دور کند و به ذهن و جسم خود آرامش دهد و احساس خوب از خود و زندگی داشته باشد تا بتواند تصمیم بگیرد. راه های ایجاد و پرورش عزت نفس بیان شد که باید از سرزنش و به رخ کشیدن دیگران و توبیخ با جملات توهین آمیز پرهیز شود و به موقع از کارها و رفتارهای فرد تشویق و قدردانی شود. موانع شکوفایی عزت نفس بیان شده: نفس انسان به راحتی به پستی ها و حقارت ها میل می کند و همین پستی ها و حقارت ها، ناهنجاری های رفتاری را ایجاد می کنند و مانع شکوفایی گوهر عزت نفس در وجود انسان می شود، از جمله، تملق و چاپلوسی، گناه ، افراط در شوخی و بذله گویی، ضعف و سستی نفس، اتکا به غیر، جهل و غفلت، طغیان و سرکشی و...، هریک از ما انسان ها باید بتوانیم این موانع را پشت سر بگذاریم تا به گوهر اصلی که عزت و کرامت نفسانی و انسانی است دست یابیم. عملکرد و پیامدهایی که عزت نفس دارد، آثار و پیامدهای دنیوی و تربیتی می باشد، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی می باشد، و آثار فردی چون بیشتر مورد توجه واقع می شود متذکر می شویم: 1-مسئولیت پذیری 2- وقار و اطمینان نفس 3- ساده زیستی 4- نفی انانیت و خودخواهی 5- تقویت قدرت تصمیم گیری 6- حق شناسی و حق گرایی.

عفو خصیصه ای است که جز در دلهای پاک یافت نمی شود و از ملکات فاضله ای است که فقط پاکان به آن آراسته هستند. گذشت از صفات و لوازم انسانیت است، هرچه انسانیت کامل شود گذشت بیشتر می شود. در اسلام عفو و گذشت یکی از اصول اساسی در برخورد با لغزش افراد با ایمان است و یکی از ثمرات شرح صدر است که درجذب نیروها موثر است. این خوی پسندیده پرتوی از صورت واقعی و موجی از احساسات انسان دوستانه را در دلها ایجاد می کند و کینه ها را می زداید و موجب می شود خصم از خصومت دست برداشته طرح دوستی و محبت بریزد. در قرآن و روایات هم ازعفو و گذشت بسیار یاد شده و مردم را به آن دعوت می کند.عفو یک روش تربیتی است و در صورتی که به موقع انجام گیرد دو اثر مهم دارد: یکی اینکه در قلب او اثر می گذارد و نسبت به اغماض کننده علاقه پیدا می کند و دیگر اینکه فطرت اخلاقی خطا کار را بیدار می سازد و از کرده خود پشیمان می کند. تغافل و خود را به فراموشی زدن هم مرحله ای بالاتر از عفو و گذشت در خانواده است که باعث مصونیت بیشتر خانواده می گردد. عفو در جایی بهتر است که موجب گستاخی فرد نشود، اینکه انسان حقی داشته باشد تا ازآن چشم پوشی کند، از روی عجز و ناتوانی نباشد، بلکه از موضع قدرت باشد، در مسائل شخصی باشد نه در مسائل عمومی و حقوق الهی، زمانی مصداق پیدا می کند که انسان قدرت انتقام داشته باشد در غیر این صورت سکوت انسان از مصادیق کظم غیظ خواهد بود. فلسفه عفو هم این است که انسان خاطی متنبه شده و خود را اصلاح نماید و دشمنی او به دوستی تبدیل گردد. از شرایط عفو هم می توان به نکاتی اشاره کرد، اینکه از جمله مواردی باشد که با جامعه ارتباط دارد احتیاج کسانی که از آنها بدی صادر شده به یاری کسانی که این بدی در حق آنها انجام گرفته است. برمبانی استوار ساختن پایه های اساسی جامعه و جدیت درعدم گسیختگی بنیادهای آن باشد، عدم تفریط حق در مسائل جامعه و امت . در سیره معصومین هم از پیامبر خاتم گرفته تا حضرت علی علیه السلام و امام حسین و امام حسن ( علیهما السلام) و بقیه خاندان اهل بیت که همه درمسائل زندگی خود عفو و گذشت را رعایت می کردند. ضد عفو هم انتقام است و آن این است که بدی کسی را با بدی جواب دادن و مثلاً فحش را با فحش و غیبت را با غیبت و بهتان را با بهتان پاسخ دادن. عوامل پیدایش عفو : بلند نظری و کمال روحی، عاطفه و نوع دوستی، ایمان به پاداش های الهی و توجه به آثار عفو می تواند باشد. عفو از همه اشخاص نیکوست ولی از رهبران و مبلغان نیکوتر است و خداوند در قرآن خطاب به پیامبر می فرمایند: عفو جمیل داشته باش یعنی عفوی که خالی از مواخذه و سرزنش باشد و عفوی سازنده است که قدرت بر انتقام داشته باشد که هم برای مظلوم که به اوصفای دل می بخشد و هم برای ظالم که او را وادار به اصلاح خویش می کند سودمند است. و اینکه بخشش فقط مربوط به گناه و لغزش نیست بلکه بخشش مال را هم شامل می شود و ازجمله آیین بخشش اینکه بدون منت و اسراف باشد. در مورد ارزش اخلاقی عفو هم در روایات و قرآن به آن توجه شده است اینکه عفو از صفات پروردگار و از صفات پرهیزکاران است. اجر عفو کننده برخداست و اینکه عفو کننده محبوب خداست. و از آثار مثبت دنیوی و اخروی عفو و بخشش مشمول عفو الهی و آمرزش گناه، از بین رفتن کینه ها، دوام حکومت و طول عمر، بدون حساب وارد بهشت می شود و عزت دنیا و آخرت را برای فرد به ارمغان می آورد. آثار منفی عدم گذشت هم این است که بدترین و خبیث ترین مردم است و نشانه بیماری و عیب باطن است.

تعریف شکر : شکر ثناگویی در مقابل نعمت است که در مقابل آن کلمه کفر است که به معنی نیستان و پوشاندن نعمت است یعنی نوعی تعظیم و احترام بین افراد با خدای پوش یا با بندگان خدا است که هم به صورت فردی و هم اجتماعی واقع می شود. شکر دارای آثار و پیامدهای فراوانی است که در آیات و روایات و احادیثی که به ما رسیده اگر توجه کنیم می بینیم که به آن چقدر اهمیت داده اند. زنده کردن حس شکرگزاری و قدردانی در مردم در برابر نعمت های خدا تنها برای این است که طبق فرمان فطرت در برابر بخشنده نعمت، خضوع کننده او را بشناسد و فرمانش را به جان و دل پذیرند و به به این وسیله هدایت و تربیت شوند نه اینکه شکرگزاری کمترین اثری در مقام با عظمت پروردگار داشته باشد بلکه اثر آن همانند آثار همه عبادتها و فرمانهای خداوند به انسان داده که انسانها از شمارش آن عاجزند نعمت سلامتی، وطن، پدر و مادر آسمان و زمین… که ما انسانها به این چیزها دقت نکردیم و به شکر خدای تعالی نپرداخته ایم. اولین اثر شکر نعمت آن است که هر شکر باعث فزونی نعمت می شود که خداوند خود در قرآن به این مورد اشاره کرده است. اثر دیگر شکر اعتراف به خداوند است که معرفت و شناخت نسبت به خداوند در انسانها ایجاد می شود و کاملترین مرتبه شکر الحمدالله رب العالمین است. و عبرت گرفتن از گذشتگان که مرتبه شکر را در حق خدای تعالی بوجود نیاوردند.

شفاعت در لغت به معنی ضمیمه کردن چیزی به چیزی به عنوان کمک و یاری و در اصطلاح : شخص نزد خداوند برای دیگری طلب مغفرت نماید. مدارکی که بر شفاعت دلالت می آید آیات قرآن و روایات زیادی است. آیاتی که شفاعت را منحصر به خدا می کند، آیاتی که شفاعت را مشروط به اذن خدا می داند و آیاتی که شفاعت را نفی می کند. اهل سنت و شیعه معتقد به شفاعت هستند. بین شفاعت و طهارت ذاتی شافع رابطه متقابل وجود دارد به این معنی که شافعین کسانی هستند که خداوند از ذات و فعل آن ها راضی است و نقص و خطایی وجود ندارد. و این که شفاعت بعد از اذن خدا به شفاعت کننده تعلق می گیرد. فلسفه ی شفاعت : الف : حکمت شفاعت، که شامل : روزنه امید، تشویق به انجام وظایف و شفاعت پاداش صالحان می شود. ب : حکمت وساطت اولیا خدا : که شامل بزرگداشت اولیای الهی، اثر سازنده در هدایت مردم و تجلی رابطه دنیوی می شود. انواع شفاعت : شفاعت تکوینی، تشریعی – شفاعت رهبری یا شفلعت عمل، شفاعت مغفرت یا شفاعت فضل، شفاعت توحیدی، شفاعت شرک و باطل. شافعین قیامت در قرآن و روایات، خداوند تعالی، پیامبر اکرم(ص)، حضرت علی(ع)، انبیاء، ملائکه، مومنین، خویشاوندانو توبه. قرآن مجید، تقوا و جهاد، علما و فقها. اثر شفاعت : شفاعت در جامعه مایه از بیبن رفتن بیماری یأس است، راهی برای جبران خطاها و اشتباهات گذشته است، عامل توجه مردم به سوی اسوه های هدایت و تقوا و طهارت دل است. و تأثیر معنوی آن هم در زدودن گناه است و هم در پیشرفت و تکامل معنوی و افزایش پاداش و ثواب مؤثر است. شرایط شفاعت : ایمان، اذن الهی، رضایت خدا نسبت به شفیع، رضایت خدا نسبت به فرد مورد شفاعت، ارتباط معنوی میان شفاعت کننده و شفاعت شونده، عمل به دستورات دینی. ویژگی شفاعت شوندگان : خضوع در مقابل خدا، انفاق در راه خدا، اعراض از دنیا به جهت یاد خدا، یاد و قبول داشتن قیامت. محرومان از شفاعت : کس که نماز را سبک شمارد، بی توجهی به ظبقه محروم جامعه، و نپرداختن زکات، سرگرم کارهای باطل شدن، نپذیرفتن معاد و لجاجت کردن در مورد آن مشرکان و ستمگران، منکران شفاعت، فرد ناصبی، و کسی که ذراری رسول اکرم ( ص) را اذیت کند. و در آخر هم به شبهاتی در مورد شفاعت و رفع آن پرداخته شده است.

خداوند انسان را ملزم کرده که سه اصل اخلاقی که موجب اخوت و برادری دینی می شود رعایت کند که آنها عبارت است از:1- بدگمانی نسبت به دیگران ممنوع است 2- کنجکاوی در امور مردم ممنوع است 3- غیبت چه زبانی و چه قلبی حرام است. سوءظن مرکب از دو کلمه سوء و ظن می باشد، سوء به معنی بدی و زشتی و ظن به معنای گمان و حدس می باشد. سوءظن به معنای اصطلاحی بدبینی و بدگمانی نسبت به دیگران می باشد. در دین مقدس اسلام، سوءظن که منشأ بیماری های قلبی و عقیدتی است شرعا ممنوع است به طوری که پیامبر اکرم ( ص) حرمت سوءظن را در کنار حرمت خون ریزی بیان می کند. سوءظن یک امر اختیاری نیست که بتوان از آن خودداری کرد برای رفع این اشکال سه راه بیان شده: سوءظن به خودی خود ممنوع نیست، مراد از تحریم سوءظن عدم ترتیب اثر قلبی است، سوءظن اگر چه در بدو امر غالبا جنبه اختیاری ندارد ولی ادامه آن اختیاری است توضیح برای رفع ابهامات که: بی تردید نمی توان مطلق، ظن را بدون قید و شرط گناه و حرام دانست، ترتیب اثر دو گونه است: الف: ترتیب اثر قلبی، ب: ترتیب اثر عملی اقسام سوءظن: سوءظن به خود، که این نوع سوءظن مورد ستایش است و انسان را به کمال و ترقی می رساند، سوءظن به دیگران: که باعث می شود انسان به دیگران با عینک بدبینی بنگرد، سوءظن به روزگار: به خاطر حوادث و مشکلات و امتحانات و بلاهای روزگار، روز و شب زمامداران حاکم بر روزگار، سوءظن به خداوند: بدترین نوع از اقسام سوءظن است که موجب می شود انسان در عذاب فکر و روحی به سر می برد. علل عواملی که انسان به خداوند سوءظن می برد: توقع استجابت فوری دعا. توفیق بی جا برای نیل به مقامات عالی. عدم اطمینان به وعده های خداوند، انتظار خوشی و رفاه کامل. مراتب سوءظن: سوءظن به دیگران در اعتقادات است، سوءظن به دیگران را امور اخلاقی است، سوءظن به دیگران در امور عبادی و شرعی، سوءظن به دیگران در امور عادی و عرفی است. منشأ و موجبات سوءظن: ترس و ضعف نفس، حس انتقام و کینه توزی و حسد، دیانت و پستی، مسائل حکومتی، خودمحوری، گروه گرایی، محیط تربیتی، شتاب در داوری، تکبر و خودخواهی، القای شیطان، همنشینی با افراد ناصالح و بدان. زیان های فردی سوءظن: موجب افسردگی انسان می شود، قلب را تیره و ضمیر را فاسد می کند، آفت دین و ایمان است، آفت عبادت است، عدم تکامل و رشد فکری انسان می شود، نوعی اختلال در طرز تفکر به وجود می آورد، از درک صحیح واقعیات باز می دارد. زیان های اجتماعی سوءظن: انسان را وادار به تجسس و عیبجویی می کند، انسان را وادار به خیانت می کند، بازار شایعات و شایعه سازان را داغ و پررونق می کند، موجب غیبت و هتک آبروی دیگران می شود، موجب وحشت دیگران می شود، دوستی و وحدت با یکدیگر را از بین می برد، سرچشمه عداوت ها و جنگ هاست، سوءظن به دیگران منتهی به سوءظن به خالق می گردد. زیان های اخروی سوءظن: بار گناهان را سنگین می کند، انسان را هلاک می کند بدترین و فجیع ترین ظلم است. راه های درمان و علاج سوءظن: خداوند را مهربان بدانیم، خودمان را اصلاح کنیم، توجه به مفاسد سوءظن، داشتن ایمان و تقوا، دوری از مواضع تهمت، دیگرا را بر خود برتر و مقدم انگاریم، پاک سازی محیط زندگی، اعتقاد نکردن به خیالات و اوهام، ریشه کن کردن رذایل اخلاقی، وظیفه مؤمن در برابر آن چه که از جانب دیگران موجب سوءظن می گردد، خودسازی و تزکیه نفس، حمل بر صحت کردن اعمال مؤمنان، دقت و مراقبت در دوستی و معاشرت، استاد و مربی خوب، خودداری از تجسس و تحقیق، درمان عملی.

موضوع این پاین نامه دوستی و محبت اهل بیت(ع) در قرآن و سنت می باشد، محبت میل درونی آدمی است به چیزی که آن را نیکو می پندارد و اولین شرط آن شناخت و آگاهی است و دومین آن در رابطه روحی میان محب و محبوب است. اهل بیت ( ع) همان کسانی هستند که آیه تطهیر و آیه مودت و سوره هل اتی ... درباره آن ها نازل شده است. دو راه وجود دارد برای رسیدن به مقام دوستی با اهل بیت ( ع) 1- راه نظری 2- راه عملی. اهل بیت پیامبر ( ص) صراط مستقیم هدایت و پایه های سعادت مسلمانان به شمار می روند، در عظمت آنان همین بس که خدای تعالی در قرآنش از ایشان یاد کرده و بر آنان سلام می فرستد. و پذیرش ولایت و امامت و عشق و محبت آنان را بر همه مؤمنان راستین فریضه و واجب کرده است، در روایات نیز اهمیت زیادی به دوستی و محبت اهل بیت ( ع) داده شده. ابو هریره از پیامبر خدا(ص) روایت کرده که ایشان فرمود : « بهترین امت شما کسی است که بهترین رابطه دوستی را با اهل بیت ( ع) من داشته باشد.» علاقه داشتن به یک چیزی و محبت داشتن به آن علائم و نشانه هایی دارد از جمله نشانه های محبت و دوستی اهل بیت ( ع) که می توان به آن ها اشاره کرد : محبت توأم با عمل و تقوا، ایمان، مودت، عشق به دوستان اهل بیت، برائت از دشمنان اهل بیت، پیروی از خاندان وحی، آمادگی برای بلا و رنج، می باشد. از جمله راه هایی که می توان جوانان و نوجوانان را محب آل محمد و دوستدار اهل بیت(ع) بارآورد : دوران پیش از کودکی، پیوند با آب فرات و کربلا، استفاده از علاقه به محبوبیت، توجه به عنایات اهل بیت نسبت به شیعیان، بیان فضیلت دوستی آل پیامبر(ص)، بیان نیازمندی و بهره مندی از این محبت، پرهیز از عوامل محبت زا، و تشکیل هیئت های مذهبی در محله، می باشد. البته محبت به اهل بیت(ع) آفات و موانعی نیز دارد که باید از آن ها پرهیز کرد و یکی از آفات آن غلوه و زیاده روی در عقیده و اظهار دوستی نسبت به اهل بیت(ع) است. افراط در ستایش و رساندن پیامبر و ائمه به مقام الوهیت و خدایی، « غلو» است. و کسی که از حرام متولد شده باشد ودارای صفات زشت و غیر اخلاقی باشد مانع دارد برای اینکه به دوستی اهل بیت دست پیدا کند. عشق و دوستی عترت پیامبر(ص) به عنوان یک صفت ارزشمند موجب برکات و درجات و منزلت افراد است از جمله آثار دنیوی که می توان به آن ها اشاره کرد : خشنودی پروردگار، هدایت و راهیابی، آرامش و ایمان، کمال ایمان و عمل، پذیرش اعمال، استجابت دعا، آمرزش گناهان، آرامش دل. و از آثار اخروی می توان به رهایی از آتش، حشر با اهل بیت، حشر با صدیقان و شهیدان، شادی به هنگام مرگ، نوشیدن از کوثر و دیدن جایگاه بهشتی، ایمنی در عقبه های هفتگانه، دادرسی در سخت ترین لحظات، چهره درخشان در قیامت، شفاعت در قیامت، ایمنی روز قیامت، گذرنامه عبور از صراط، وصول به زیباترین نیکی ها، و رسیدن به مقام شهید، اشاره کرد. این پژوهش در محدوده آیات و روایات می باشد، و طبعا منابع مورد استفاده نیز قرآن و کتب معتبر روایی بوده است. در نهایت خواننده عزیز با مطالعه علاوه بر آشنایی مختصر با عترت پیامبر(ص) با آثار و برکات دوستی با اهل بیت و ... آشنا می شودو با بکارگیری راهکارهای ارائه شده در این پژوهش عشق ورزیدن بیش از پیش به آل الله را در خود تقویت کرده و از طریق این دوستی به سوی رشد و تعالی گام بر می دارد.

موضوع تحقیق مقام مادر در قرآن و سنت است ، مادر، در دین مبین اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است این توجه اسلام سبب شده که برخی از دین اسلام به عنوان دین حامی زن نام ببرند. ارزش و مقام مادر از زمان خلقت حضرت آدم – علیه السلام- وجود دارد و در زمانی که پیامبر مبعوث شدند به مقام زن و مادر ارج نهاده شد. مادر وظایفی در برابر فرزندان خود دارد که انجام صحیح این وظایف می تواند آینده فرزندان را بیمه و سعادت دنیا و آخرت شامل حال آنان نماید. اسلام اشاره به این مطلب داشته که تربیت فرزندان باید بیست سال قبل از تولد فرزند باشد و پدر را در انتخاب همسری خوب و مناسب که در آینده مادر فرزندان او است تاکید می کند . انحطاط فکری و اخلاقی مادر، آینده فرزند را به خطر انداخته و مادر نمی تواند از عهده مسئولیت مادر بودن به خوبی برآید. وظیفه مادران در هنگام بارداری : تغذیه جسمانی، تغذیه روحانی است و مادران در انتخاب همسر ، سعادت و شقاوت فرزندان و تحصیل علم نقش مهمی دارند . تاکید روایات براهمیت حق پدر و مادر بسیار زیاداست تا حدی که احترام به پدر و مادر سالمند و نیکی به پدر و مادر بعد از دوران حیات ایشان در روایات زیادی اشاره شده است . پیشنهاد می شود که دختران در خانواده باید بر اساس ضوابط و دستورات دین اسلام تربیت شوند تا بتوانند در آینده در نقش مادری به خوبی عمل کنند و سخنرانان و روحانیون در بحث ها و سخنرانی ها جایگاه ویژه ای برای موضوع مادر قائل باشند . نتیجه اینکه مادر سفارش شده خداوند است و نمونه ترین الگوی مادری حضرت فاطمه زهرا_سلام الله علیها- است . مادر به عنوان پایه و اساس خانواده نه تنها مورد توجه دین اسلام بوده بلکه سایر ادیان آسمانی نیز بدان توجه داشته اند .

موضوع این پژوهش ( مفهوم « اسراف و تبذیر» در قرآن و سنت، عوامل ایجاد آن، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن) است. واژة اسراف به معنی زیاده روی در هر کار یا چیزی است و تبذیر به معنی زیاده روی در مصارف مالی است. بنابراین رابطة منطقی عموم و خصوص مطلق بین آن دو برقرار است. حکم این عمل با توجه به ادلة اربعه، حرمت یا کراهت است که به مصادیق و محدوده های شرعی و عرفی هر یک بستگی دارد که در قرآن کریم، روایات و فقه به آنها اشاره شده است. گرایش به اسراف و تبذیر در افراد، تحت تأثیر عوامل اخلاقی ای چون « پیروی از نفس سرکش، ضعف ایمان، اتصاف به رذایل اخلاقی» و عوامل روانی ای چون « خودنمایی، تجمل گرایی، وسواس» قرار می گیرد. تربیت ناشایست فرزندان در محیط خانه و القاء اندیشه های اسراف گرانه، تقلیدهای کورکورانه، پیشرفت صنعت و تکنولوژی، ضعف مدیریت و… از جمله عوامل خانوادگی و اجتماعی اسراف است. ضعف اعتقادی، محرومیت از حب و هدایت الهی، برآورده نشده دعا تنهایی در هنگام نیاز و… از پیامدهای فردی اسراف است. هم چنین فراهم نمودن موجبات گمراهی دیگران، از بین رفتن برکت و سلب نعمت، افزایش طلاق، ایجاد مفاسد گوناگون حقوقی، اخلاقی، اقتصادی و… از جمله پیامدهای اجتماعی آن می باشد. اسراف در زندگی اخروی افراد نیز تأثیرات منفی از جمله محرومیت از شفاعت، خواری و رسوایی در قیامت و گرفتاری در عذاب سوزان جهنم را بر جای می گذارد. از توجه به این پیامدها به فلسفة تحریم اسراف پی می بریم. آگاهی از فلسفه احکام برای ایجاد ثبات قدم بیشتر در اطاعت از فرامین الهی مناسب می باشد. بهترین راهکارهای ریشه کن کردن اسراف و تبذیر آموزه های قرآن و سنت است، که عبارتند از: تقویت بینش توحیدی، تقوا و خداترسی، پیدا نمودن دید واقع بینانه و یاری گرفتن از خداوند متعال و… . والدین نیز با مدیریت شایسته، تربیت صحیح فرزندان و ترویج محسنات اخلاقی می توانند با آموزش قناعت و صرفه جویی، جلوی زیاده روی های فرزندانشان را بگیرند. راهکارهای اجتماعی نیز در این امر مؤثر است چون: مراکز تبلیغاتی با ارائة الگوهای صحیح مصرف و آموزش آن به افراد، با معرفی الگوهای ساده زیستی، هشدار دادن به بی اعتباری دنیا، بیان عواقب تلخ زندگی اسراف گران گذشته، جلوگیری از استفادة کالاهای تجملی، برخورد قاطعانه با خیانت کاران و رسیدگی به جرائم و مجازات افراد می توانند گام برجسته ای در برقراری عدالت و ریشه کن کردن تجاوزگری ها بردارند. آموزش و پرورش با تربیت و گزینش معلمین متعهد، تفکیک دروس آموزشی پسران و دختران و دادن آموزش های تخصصی در ارتباط با مسئولیت و نقش بعدی هر دسته، فراهم نمودن موقعیت های شغلی و… می تواند مانع هدر رفتن عمر با ارزش افراد و اتلاف اموال عظیم بیت المال شود. دولت نیز می تواند با نظارت دقیق بر بازار کار و توزبع مناسب ثروت و نظارت بر ساخت و احداث پروژه ها گام بزرگی در این راستا بردارد. در این تحقیق تلاش کردیم مطالب فوق را در طی بخش هایی با عنوان: تعاریف لغوی و اصطلاحی اسراف و تبذیر و واژگان نزدیک به آن، عوامل فردی و اجتماعی ایجاد اسراف، پیامدهای فردی و اجتماعی اسراف و راهکارهای جلوگیری از اسراف به طور مبسوط مورد توصیف و تحلیل قرار دهیم و در پایان پیشنهاداتی را برای اجرای راهکارها ارائه کنیم. لذا با استفاده از روش های « کتابخانه ای، کاربردی، تحلیلی، توصیفی، بنیادی» مطالب سودمندی را که غالباً در کتب درجه اولی چون تفاسیر، مجامع روایی، فقهی، لغت نامه و دیگر کتب اختصاصی، متفرقه و مقالات علمی بود جمع آوری نمودم تا به اهدافم نائل آیم.