جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جامعه ای در مسیر توسعه حرکت می کند که سازماندهی درونی اش به درجه ای از تکامل رسیده و یا مجموعه تحولات، سیاست ها و برنامه ریزی ها، آن را در پروسه ای سازمان یافته قرار داده باشد. تا هنگامی که زمینه های اولیه انسجام فکری، رعایت تقدم و تأخر و اولیت بندی مسائل فراهم نشود، مصادیق اولیه و ثانویه که خود تقویت کننده انسجام عملی حادث شده خواهد بود، به دست نخواهد آمد. پراکندگی فکری در میان عموم مردم، در واقع بازتاب پراکندگی فکری در سطح بالاتر سیستم اجتماعی و به طور دقیق تر در رأس سیستم سیاسی جامعه است.

ایران در هنگام رویارویی با مدرنیسم، یعنی اوایل دوران قاجاریه، کشوری است با سیستم سیاسی سلطنتی استبدادی و دارای نظام اقتصاد معیشتی سنتی. طبیعی است که از این دو بعد (سیاست و اقتصاد) در مقابل مدرنیسم، شدیدا آسیب‌پذیر است . اما از نظر فکری - فرهنگی، علیرغم وجود لایه‌هایی از تحجر و جمود و خرافه که هر گونه تحرک و پویندگی را مانع می‌شوند، وضعیت به گونه دیگری است . زیرا فرهنگ ایران آن روز آمیزه‌ای از دو فرهنگ ایرانی و اسلامی - شیعی است . بعد ایرانی فرهنگ ایران، مشحون از درخشندگی تمدن و فتوحات و افتخارات است . بعد اسلامی - شیعی آن از لحاظ خود را متکی به وحی الهی، تعلیمات پیامبر و ائمه‌اطهار دانسته و فهرست طویلی از فقها، فلاسفه و اندیشمندان را در تاریخ خود مشاهده می‌کند. از لحاظ عملی نیز خود را وارث جنبشها، مقاومتها و مبارزات بسیار، از جنگهای صلیبی گرفته تا مبارزه با حکام اموی و عباسی و حتی سلاطین ایران می‌داند. این پشتوانه‌های نظری و عملی مذهبی در یک تلفیق مناسب با فرهنگ غنی ایرانی، در برخی از اندیشمندان ایرانی این باور را ایجاد نمود که عناصر و ابزار فکری - فرهنگی و جامعه‌شناختی مورد نیاز مدرنیسم و مدرنیزاسیون را دارا بوده و نیازمند به دیگران نیستیم. متقابلا برخی دیگر معتقد بودند که جامعه و فرهنگ ایران فاقد ابزار لازم برای مدرنیزم می‌باشد. گروه سوم اصولا، ضرورت مدرنیسم را منکر بودند. بر این مبنا تئوریهای "بازگشت به خویش " و "پذیرش مشروط مدرنیسم" "پذیرش مطلق" و یا حتی "نفی مطلق" آن در جامعه ما مطرح گشتند. در چنین فضایی است که ایران نه به مثابه یک کشور فاقد "هویت " به سهولت به استقلال مدرنیسم می‌رود و نه موفق به سازگاری کامل با آن می‌گردد. بدین ترتیب ، فرآیند تعامل آن با مدرنیسم فراز و فرودهای بسیار داشته است . از آنجا که وجه غالب و مسلط این چالشها، وجه فکری - فرهنگی است . بنابراین ضرورت بررسی و تحلیل این موضوع از بعد فکری - فرهنگی محرز می‌گردد. با توجه به ترکیب فرهنگی جامعه ایران و آمیختگی آن با فرهنگ دینی، بررسی سازگاری یا ناسازگاری چارچوب فکری و رفتاری دینی با مدرنیسم از اهمیت خاصی برخودار می‌شود.

چکیده ندارد.

پژوهش حاضر در پی یافتن مبانی نظری روابط و سیاسی خارجی دولت اسلامی است. فرضیه های پژوهش، هدف اساسی پیامبر(ص) را تبلیغ وحی و تبیین عملی آن، با شیوة همزیستی مسالمت آمیز و مدارا و نیز تصمیم سازی های منطقی ایشان را با رعایت مصالح همه ملل و نسل های آینده می داند. فصل نخست؛ به بیان مفاهیم اساسی پژوهش مانند دولت اسلامی مشروعیت دینی و عملکرد آن از آیات می پردازد. ولایت را با استناد به آیات، تعهد دوستانه و یاری متقابل می داند، حکومت با این وصف می تواند مصداق ولایت باشد و خروج از این تعریف صرف امارات می باشد. مشروعیت دینی چنین حکومتی در ایفای دو نقش برپایی نماز و پرداخت زکات که نمادهای رفع نیاز مادی و معنوی انسان اند، می باشد. در این دولت، روابط خارجی، با اصل، هدف و مصالح ملی توصیف می شوند. فصل دوم؛ اهداف برون مرزی دولت اسلامی را که ناشی از تعهدات عرفی در برابر جامعه و انجام مسئولیت های دینی است بیان می کند در اینجا هدف اصلی پیامبر(ص)را به عنوان الگوی دولت اسلامی می پذیرد. فصل سوم؛اصول روابط خارجی دولت اسلامی را مورد توجه قرار داده و اصل همزیستی را به طور گسترده با دسته بندی آیات قرآن و استناد به آنها با اشاره به سیره رسول خدا بررسی می کند و سپس به نتایج عمدة ذیل می رسد: 1 نخستین نیاز پیامبر جهت انجام رسالت، امنیت بود، از این رهگذر سیرة آن حضرت بر همزیستی مسالمت آمیز با همه مردم مبتنی است و منازعات و جنگ های ایشان جز واکنشی به دشمنان متجاوز، پیمان شکن و فتنه گر نبوده است. 2 اسلام مکتبی عقل گرا است و آرمان های آن نیز با توجه به واقعیات تغییر پذیر می شود بنابراین رسمیت ادیان الهی و تکثر آنها، عدم اختصاص رستگاری به مسلمانان،(تحت شرایط ویژة خود) ایمان اهل کتاب، رابطه و رقابت با آنان در انجام نیکی ها نتیجه این دیدگاه خواهد بود. 3 اراده تکوینی خداوند نه به ایمان همگی بشر و نه به امت واحد بودن آنان تعلق گرفته، بلکه او ایمان را ثمره عقل و اندیشه بشر قرار داده است و از این جهت به جای اکراه و اجبار، انتخاب را بر انسان پسندید. هیچ کس را بیش از توان فکری و بدنی او مکلف نفر مود بنابراین پیامد سوء مکافات جز به تقصیر تعلق نمی گیرد. 4 ثمرة انتخاب با ویژگی های متفاوت مادی و معنوی بشر، اختلاف همیشگی آن است که ریشه در جهل، نیندیشیدن، دنیا گرایی و زیاده طلبی و چشم پوشی از علم و روشنگری ها دارد. این اختلافات، زمانی پنهان و زمانی دیگر به خاطر بعثت انبیاء و اصلاح طلبی مصلحان و یا شرارت و طغیان مفسدان آشکار می شود. 5 قرآن جهت رفع تنش و کاهش پیامدهای منفی اختلاف، راهکارهای مفیدی ارائه نموده تا بقاء و تکامل جامعة بشری تضمین شود. از جمله در رابطه با غیر مسلمانان عدم توهین به مقدسات آنان و گفتگو با بهترین شیوه را مطرح کرده و در روابط مسلمانان با همدیگر که امنی واحد و برادراند میانجیگری و حمایت از مظلوم را پیشنهاد کرده است. 6 با توجه به مبانی نظری فوق روابط دولت اسلامی با ملل دیگر و دولت های غیر دینی آسان خواهد شد. دیگر اصول مورد بحث در این پژوهش عبارتند از: عهد و پیمان، مصونیت سیاسی، استقلال ملل، نفی ولایت و مودت غیر مسلمانان، مدارای سیاسی و تحکیم قدرت، این فصل با بررسی تزاحم اصول با یکدیگر و اصول با اهداف پایان می پذیرد. در فصل چهارم مصالح ملی معیار روابط خارجی دولت اسلامی معرفی می شود که با پیگیری اهداف در چارچوب اصول با انتخاب استراتژی مناسب تحقق می یابد. و تصمیم سازی ها و رفتارها نیز بر این مبنا شکل می گیرد.

این گفتار تاملی است تحلیلی - نظری بر کیفیت رابطه بین باورمندی به مقوله اعتقادی قضا و قدر، و مولفه فرهنگ توسعه در دین اسلام. به عبارتی اهم این تحقیق آن است که دریابد، اصل اعتقادی قضا و قدر، به عنوان یک باور دینی اسلام، چگونه رابطه‌ای با پدیده فرهنگ توسعه، به عنوان شرط متقدم و عامل پویای فرایند توسعه برقرار می‌کند. پردازش دو مفهوم "قضا و قدر" و "فرهنگ توسعه" از منظر مفهومی و نظری در جایگاه و ردیف علمی هر کدام، سیری در فرآیند انباشت فکری - فرهنگی این دو در گذر تطور فرهنگ و تمدن اسلامی، بررسی کیفیت کنونی دو مقوله مزبور در جهان اسلام، بیان ضرورتهای گذرا به آینده مطلوب ، ارائه راهبردهای اصلاحی در زمینه چگونگی ایجاد شرایط خوش‌سببی عقیده تقدیر در تکوین و استمرار فرهنگ توسعه در میان مسلمین، و استنتاج نهایی پژوهش ، دربرگیرنده مباحث و محتویات این نوشتار است .