جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه علوم قرآن در تفسیر نمونه استخراج و طی شش فصل با این عناوین به نگارش درآمده است. فصل اول، کلیات: پیشینه علوم قرآنی، زندگی نامه مکارم شیرازی؛ فصل دوم، تعاریف علوم قرآنی از نظر دانشمندان: آیت اللّه معرفت، صبحی صالح، سیوطی، زرقانی، حکیم، حبیب اللّه طاهری؛ فصل سوم، وحی: آیه 5 سوره شورا، طرق ارتباط پیامبران با خدا، نکاتی پیرامون وحی؛ فصل چهارم، نزول و جمع آوری قرآن؛ فصل پنجم، تقسیمات قرآنی: محکم و متشابه، مثل در قرآن؛ فصل ششم، خصوصیات قرآنی: اعجاز، عدم تحریف قرآن، نسخ.

نگارنده این پایان نامه، در مقام به تصویر کشیدن صحنه های متفاوت و مرحله به مرحله و مرتّب روز قیامت بر اساس آیات قرآن مجید و متون اسلامی است، و این که: در قرآن و متون اسلامی، از روز قیامت به چه نام هایی تعبیر شده است؟ زمان شروع قیامت چه وقت است؟ حوادث روز قیامت در چه مکان و یا مکان هایی صورت می گیرد؟ چه حوادثی در روز قیامت اتّفاق می افتد؟ و نهایت این که: پایان روز قیامت، چگونه است و مدّت آن چگونه محاسبه می شود؟ و بعد از این روز، چه می شود؟ آیا به جهنّم رفتن، پایان آن است، یا به بهشت رفتن؟ و... شناخت جزئیات واقعه قیامت که وجودش بر اساس موازین عقلی حتمی است، به وسیله کسی می تواند به ما تفهیم شود که با عالم غیب در ارتباط بوده، از آینده خبر داشته باشد و این امر، از قدرت افراد عادی بشر، خارج است و کسی را می طلبد که قدرت خارق العاده ای داشته باشد، و کسانی جز پیامبران و معصومان علیهم السلام که از این امتیاز بشری برخوردار نیستند. بنا بر این، جستجو و تعمّق در گفتار آنها، در مورد وقایع روز قیامت، تنها راه شناخت جزئیات این واقعه بزرگ است. البته علاوه بر کلام آنها و مقدّم بر آن، آیات قرآن مجید است که منبع همه کلام غیب است و یقین ما به صحیح بودن آنها حتمی است. این نوشته، از پنج فصل تشکیل شده است. مسائل مطرح شده در فصل اوّل عبارت اند از: تاریخچه مطالعاتی در زمینه قیامت، و اهداف، حدود و اهمّیت مطالعه در این بحث. نگارنده در فصل دوم، نوشتار خود را به تفسیر موضوعی در آیات قیامت اختصاص داده و با استفاده از کتب تفسیری در این زمینه، موضوع را شرح و بسط داده است. فصل سوم، درباره رهیافت تحقیق، طرح تحقیق، فن تحقیق و طرح تحلیلی موضوع است. در این تحقیق، دیدگاه روایی به عنوان مقیاس مطالعاتی انتخاب شده و روایات از کتبی که توسّط علمای برجسته شیعه و سنّی تألیف شده اند، اقتباس شده و این دیدگاه به عنوان ابزار مطالعاتی علمی و مبنای تحلیلی محقّق در این موضوع است. فصل چهارم، در پنج بخش تنظیم شده است در بخش اوّل آن، نگارنده به بررسی نام های روز قیامت در قرآن، و همچنین اهداف و اساس نامگذاری آن پرداخته و در بخش سوم، به بررسی شرایط و علایم آغاز روز قیامت در قرآن و احادیث پرداخته، که نشانه های این روز مهم را نیز به دسته های قریب، متوسط و بعید تقسیم بندی نموده است. در بخش سوم، به بررسی شکل گیری صحرای محشر و مکان وقوع روز قیامت، پرداخته شده و این که بر اثر نفخ صور، چه تغییراتی در جهان هستی انجام می شود. در بخش چهارم، حوادث روز قیامت به ترتیب واقع شدن آنها بیان شده، که 25 واقعه مهم ذکر شده است. این بخش، در واقع، اساسی ترین بخش پایان نامه و منظور نگارنده از تنظیم و تهیه آن است. در بخش پنجم به بررسی چگونگی پایان روز قیامت پرداخته شده که برای افراد مختلف است و هر کس با قرار گرفتن در بهشت یا جهنّم به پایان این روز می رسد. در فصل پنجم، نتایج بحث های مختلفِ مطرح شده در فصل قبل، بیان شده، که به صورت قسمت به قسمت و به همان ترتیب فصل قبل آمده است و پس از استدلال بر هر فصل، نتیجه گیری آن نیز آمده است. 57 . جایگاه اهل بیت علیهم السلام در تفاسیر اهل سنّت، عبداللَّه جوان ملکوتی، دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، استاد راهنما: دکتر سیّد محمّدباقر حجتی، استادان مشاور: دکتر علی مهدی زاده و دکتر علیرضا فیض، 1376، 365ص. بررسی ولایت اهل بیت در پرتو آیه شریف «إنّما ولیّکم اللَّه...» با استناد به آرا و دیدگاه های علمای اهل سنّت درباره آیه یاد شده، و اثبات این که اهل بیت علیهم السلام در تفاسیر مهم اهل سنّت با اذعان و اعتراف اکثر مفسّران و محدّثان اهل سنّت، جایگاهی بس رفیع و منزلتی بی بدیل داشته اند و همراه و قرین قرآن اند، موضوع مورد نظر محقّق در این پایان نامه است. مقام والای اهل بیت پیامبرصلی الله علیه وآله به گونه ای در قرآن کریم و در جامعه اسلامی توسط معرّفی های عملی و مکرّر پیامبر گرامی اسلام، بارز و آشکار ترسیم گردیده که دانشمندان اهل سنّت نیز در آثار و کتب معتبر خویش به آن اذعان و اعتراف نموده اند. هرچند آنان در عمل، اهل بیت علیهم السلام را از صحنه سیاست و مدیریت جامعه کنار زده و پذیرا نشدند؛ ولی از نظر قولی؛ ضرورت مودّت، محبّت و ولایت آنان را پذیرا بوده در آثار و کتب حدیثی و تفسیری خود، احادیث بی شماری در فضیلت علی علیه السلام و اهل بیت او ضبط و نگارش کرده اند. علما و محقّقان گذشته و حال اهل سنّت به جایگاه والای اهل بیت عصمت و طهارت معتقد بوده، به تواتر روایات فضایل علی علیه السلام و اهل بیت آن حضرت اذعان دارند. نگارنده، قبل از ورود به بحث، مفاهیم لغوی مفردات موضوع یا مفردات آیه مربوط (مانند مفاهیم: آل، اهل بیت، آل عبا، عصمت و رجس یا غیر آنها از کتب معتبر لغت و معاجم) را بیان نموده است. تعبیر اهل بیت و اهل البیت در قرآن کریم در سه مورد به کار رفته است. هر مورد، معنای خاصّی دارد. بنا بر این، معنای اهل بیت بر حَسَب موارد، تفاوت می کند که در جای خود با طرح نظریات علما بررسی شده است. وی سپس به بهانه هدف کلّی موضوع، یعنی جایگاه عصمت و طهارت اهل بیت علیهم السلام، مفهوم عمومی عصمت پیامبران را مطرح کرده و از دیدگاه های مختلف علمی، تفسیری و روایی بحث نموده است. مقام، جایگاه و عصمت اهل بیت علیهم السلام از دیدگاه تفاسیر مهم اهل سنّت با نقل بیست روایت از مفسّران آنان از رهگذر آیه تطهیر، سپس طرح آرا و نظریات مفسّران بزرگ از تفاسیر مهم اهل سنّت، مطالب دیگر مورد بحث نگارنده است. جایگاه اهل بیت علیهم السلام در روایات کتب حدیثی و معاجم اهل سنّت، به طور مستقیم یا با واسطه برخی از کتب شیعه، مانند کتاب غایةالمرام مرحوم بحرانی، از دیگر مباحث این پایان نامه است و مکمّل آن، بررسی آرا و اقوال و نظریات و احادیث تفسیری و احادیث کتب حدیثی با ذکر احادیث نمونه از فریقین است. همچنین، سرسختی بی دلیل دو طایفه از مخالفان اهل بیت علیهم السلام و بی توجّهی آنان نسبت به اعترافات همسران پیامبرصلی الله علیه وآله و تصریح آن حضرت، و نیز موقف خاصّ آیه تطهیر در میان آیات مربوط به همسران پیامبرصلی الله علیه وآله، استقلال یا وابسته بودن آیه تطهیر، دو تیره شدن خاندان وسیع پیامبرصلی الله علیه وآله: زنان پیامبرصلی الله علیه وآله و اهل البیت (اهل کسا)، مطالب مهم دیگری است که نگارنده در قسمت دیگر نوشته خود، به تشریح آنها پرداخته است. منظور از «اراده»، در آیات قرآنی، مثلاً در آیه «إنّما یرید اللَّه...»، تکوینی است یا تشریعی؟ نگارنده با مطرح کردن این بحث، به تعریف اراده تکوینی و تشریعی و ذکر نمونه هایی پرداخته است. سپس برای اثبات این که در آیه تطهیر، نوع اراده تکوینی و متعلّق اراده اِذهاب رِجس و دور نگه داشتن پلیدی و تطهیر اهل بیت است، می گوید که آل عبا و اهل کسا از عناوینی است که عنوان «مُشیر»، «عَلَم» و «قضیه خارجیه» را دارند و حدیث کسا و روایات آیه تطهیر نیز در حدّ تواتر است نه استفاضه. جایگاه اهل بیت علیهم السلام از رهگذر آیه مباهله با ذکر مفهوم لغوی مباهله و ذکر روایات و نظریات تفسیری مفسّران معروف اهل سنّت درباره جریان مباهله و نقل نظر دو تن از علمای شیعه (سیّد رضی و علامه طباطبایی) و نقل روایاتی در تفسیر آیه مباهله، و در نهایت، بررسی اشکالات صاحب تفسیر المنار و سیّد قطب در مورد عدم شمول آیه نسبت به اهل بیت علیهم السلام ، در این قسمت از پایان نامه تبیین شده است. آخرین بحث، درباره ولایت اهل بیت در پرتو آیه «إنّما ولیّکم اللَّه...» با ذکر مفهوم لغوی ولایت و نقل روایات و نظریات تفسیری مهم اهل سنّت است و با نقد و بررسی، نادرستی سخن علمای اهل سنّت درباره ولایت ثابت شده است. سپس انواع ولایت ها در قرآن، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و آن گاه، ولایت اهل بیت با الهام از حبّ متقابل خدا و رسول در آیه شریف «و من یرتد منکم عن دینه...» با نقد و بررسی آرا و دیدگاه های علمای اهل سنّت درباره آیه یاد شده مطرح شده است. نگارنده، در پایان به این نتیجه رسیده است که اهل بیت علیهم السلام در تفاسیر مهم اهل سنّت با اذعان و اعتراف اکثر مفسّران و محدّثان سنّی جایگاهی بس رفیع و منزلتی بی بدیل دارند و همراه و قرین قرآن اند.

مباحث اصلی این پژوهش در پنج بخش با این موضوعات تنظیم و نگارش یافته است: بخش اول، موقعیت جوانان از دیدگاه قرآن و عترت و روان شناسان: فرصت های جوانی در روایات و قرآن و ارزش جوانی در کلام اولیای گرامی اسلام، بلوغ و نقش آن در جوانان از نظر احادیث و روان شناسان؛ بخش دوم، روان شناسی جوانان بر اساس قرآن و روایات و نظر روان شناسان در زمینه ی فطرت، عقل، اندیشه، عواطف و احساسات، غرائز و شهوات،...؛ بخش سوم، نیازهای جوانان از دیدگاه قرآن و اولیای گرامی اسلام: نیازهای عقیدتی، فرهنگی، عاطفی و اقتصادی؛ بخش چهارم، ویژگی های جوانان از منظر قرآن و عترت و روانشناسی: احساس مذهبی جوان، تشخص طلبی و تفوّق خواهی، جوان و استقلال طلبی، جوان و عزت نفس؛ بخش پنجم، تعلیم و تربیت جوانان با تکیه بر قرآن و احادیث و گفتار دانشمندان: انواع تربیت، شیوه های تربیت در قرآن و حدیث

این تحقیق در نظر دارد که با بررسی زمینه های پیشرفت امّت اسلامی در زمان پیامبر اسلام و در قرون اوّلیه و تطبیق آن با علل عقب ماندگی ملل مسلمان در قرون اخیر، با استفاده از قرآن کریم، نهج البلاغة و احادیث شریف، میزان تأثیر این عوامل را در سیادت و عزّت مسلمانان و یا انحطاط آنان، تا حدّ امکان، مشخّص نماید. فصل های پنجگانه این پایان نامه، بیانگر این مطالب است. موضوع مورد نظر در این تحقیق، بررسی علل و عواملی است که موجب انحطاط و عقب ماندگی مسلمانان شده و همین طور، عواملی که باعث پیشرفت و عزّت و عظمت آنان در ابتدای دعوت اسلامی شد. طبیعی است که در پرتو واقف شدن به چنین شناختی در نحوه تنظیم ارتباط در معاشرت فردی و جمعی و نهایتاً ارتباط با ملل غیر مسلمان - که امروزه برخی از آنان خود را قیّم جهان می دانند - تغییراتی حاصل خواهدشد و حتّی زندگی روزمرّه انسان های آن جامعه، دچار تغییر و تحوّل اساسی شده، افراد نسبت به سرنوشت سایر همنوعان و جامعه خویش، احساس تعهّد و مسئولیت پذیری بیشتری می نمایند. همچنین شناسایی راه های عقب افتادگی می تواند به مثابه مشعلی فروزان، فرا روی انسان های به استضعاف کشیده شده، نورافشانی کند و آنان را به سرچشمه های کرامت، عزّت و فضیلت، رهنمون شود. در واقع، این اشاره به گذشته افتخارآمیز در مدّتی خاص در گذشته، توأم با انحطاط در زمانی دیگر، نظاره ای به آینده روشن نیز خواهد بود. در فصل اوّل که با یک مقدّمه آغاز شده، نگارنده به بیان نکاتی از قبیل تاریخچه بحث، بیان مسئله، پرسش های تحقیقاتی، اهداف بحث، حدود و اهمّیت بحث و تعریف اصطلاحات پرداخته است. در فصل دوم نیز نگارنده با ذکر منابع مورد استفاده در تحقیق، سیر مطالعات خود را نشان می دهد. در فصل سوم، روش، رهیافت ، طرح و فن تحقیق، توضیح داده شده است. فصل چهارم که دارای چهار بخش است، به ارائه و تجزیه و تحلیل اطّلاعات پرداخته است و نخست، در بخش اوّل، ضرورت بحث از موضوع، سیادت از دیدگاه قرآن کریم، اختصاص عزّت و کبریا به ذات حق، و طلب عزّت از غیر خدا بررسی شده است. در بخش دوم پایان نامه نیز مباحثی از قبیل وضعیت امّت پیامبرصلی الله علیه وآله قبل از اسلام و عوامل پیشرفت مسلمانان، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش سوم، عوامل انحطاط مسلمانان شمرده شده که در بین عوامل، به چهارده عامل عمده اشاره شده است. در بخش چهارم نیز زوال و انهدام تمدّن ها از دیدگاه های مختلف، بیان شده است در این زمینه، دیدگاه قرآن، نهج البلاغة و سپس جامعه شناسان، مدّ نظر نگارنده قرار گرفته است. فصل پنجم، استنتاجات و پیشنهادهای مربوط به عوامل پیشرفت و پسرفت مسلمانان مطرح شده و یک نتیجه کلّی از بحث های فصل قبل بیان شده است.

موضوع این پایان نامه بازگشت برخی از انسانها ازعالم برزخ به دنیا و حیات مجدد ایشان در این عالم است. مباحث آن عبارتند از: سیر تاریخی بحث رجعت،رجعت در آیینه روایات و ادعیه و زیارات معصومین(ع)، نشانه های زمان رجعت، رجعت پیامبران پیشین،رجعت حضرت اسماعیل بن حزقیل، رجعت صلحای پیشین، رجعت صحابه پیامبر (ص)، رجعت ائمه معصومین (ع) و سرانجام پاسخ به شبهات منکرین رجعت.

پژوهش حاضر شامل دو بخش با این مباحث است: بخش اول، کلیات: طرح تحقیق، مقدمه، گستره ی عنوان موضوع (بیان مسئله، روش تحقیق، پیشینه ی تحقیق، قلمرو تحقیق،...)، مفهوم شناسی، واژگان مترادف عقل (لُب، قلب، حلم، حجر) ، واژگان متضاد با عقل (جهل، سفاهت)، معنای اصطلاحی عقل، عقل در روایات، عقل در نزد اهل سنت، اقسام عقل (عقل نظری و عملی، عقل معاش و عقل معاد، عقل غریزی و عقل اکتسابی)، حکمت در قرآن (تشابه معنوی عقل و حکمت، همراهی کتاب و حکمت در قرآن)، حسن و قبح عقلی در قرآن، کاربردهای حسن و قبح عقلی از دیدگاه متکلّمین (کمال و نقص، سازگاری و ناسازگاری با طبع، موافقت و مخالفت با مصلحت، ستایش و نکوهش)، ملاک های حسن و قبح عقلی، دلایل حسن و قبح عقلی، دلائل نقلی حسن و قبح عقلی، عقل فلسفی و عقل قرآنی، پیشینه ی مناظرات عقلی در اسلام، کاربرد عقل در علوم مختلف (کاربرد عقل در علوم تجربی و آزمایشگاهی، کاربرد عقل در علوم نظری، کاربرد عقل در علم فقه و حقوق، کاربرد عقل در علم عرفان)، دین و عقل، دین مطلوب، ناتوانی عقل، نارسایی علم بشر، عوامل تعارض علم و دین در غرب، عقل و دین در اسلام، تعارض بین عقل و نقل یا بین علم و دین، شناخت شناسی (تاریخچه ی شناخت، تعریف شناخت شناسی، تعریف شناخت، تفاوت علم و معرفت، اقسام شناخت های انسان، امکان شناخت از دیدگاه قرآن، اعتبار شناخت های سه گانه ی حسی، عقلی و قلبی از دیدگاه قرآن، محدودیت مراکز شناخت از دیدگاه قرآن، ارتباط عقل و حواس از دیدگاه قرآن، منابع شناخت از دیدگاه قرآن، موانع شناخت از دیدگاه قرآن)، وظایف عقل در قرآن: کارهای عقل در قرآن، آیاتی که در آنها واژه های عقل، تفکر، تدبّر، تبصّر، تذکر، تفقّه، عبرت، نظر و مشتقات آنها، و واژگان مترادف عقل به کار رفته است، براهین عقلی در قرآن (ویژگی دلایل عقلی قرآن، براهین عقلی قرآن از دیدگاه برخی از مفسّرین، صورت های استدلال در قرآن)، اصول عقاید و دلایل عقلی قرآن (دلائل عقلی قرآن بر خداشناسی، دلایل عقلی قرآن بر توحید، دلایل عقلی قرآن بر معاد)، تشبیهات و استعارات قرآنی، ارزش و فواید مثل (مثال مسایل عقلی را حسی می کند، مثال باعث بی نیازی از دلایل مختلف و طولانی می شود، مثال مسائل را همگانی می سازد، مثال درجه ی اطمینان را بالا می برد، مثال لجوجان را خاموش می کند، امثال قرآن از دیدگاه احادیث)، کنایات، تأثیر عقل ورزی در رفتار، ن

یکی از روش های تفسیر قرآن، که در سده اخیر بیش تر بدان توجّه شده، تفسیر موضوعی قرآن است; امّا با وجود نگاشته هایی ارجمند در این باب، هنوز مبانی و ماهیت این نوع تفسیر به صورت جامع تنقیح نشده است. در این پایان نامه، برخی از مبانی و جوانب تفسیر موضوعی را بررسی کرده ایم: تعریف «تفسیر» و «تفسیر موضوعی»، بررسی اقسام سه گانه تفسیر موضوعی و تفاوت آن با تفسیر ترتیبی و قرآن به قرآن در فصل اوّل; تقسیم تفسیر به تفسیر مفردات، تفسیر آیات، و تفسیر موضوعی و توضیح هر یک از آن ها طیّ روند تکاملی دانش تفسیر در فصل دوم; ذکر تاریخچه تفسیر موضوعی، عوامل روی آوردن به این نوع تفسیر و اهمّیت و مبانی نظری آن در فصل های سوم تا ششم; بررسی روش تفسیر موضوعی در فصل هفتم، و ذکر ادلّه عقلی و نقلی درباب جواز تفسیر موضوعی و پاسخ به شبهات مطرح شده درباره این نوع تفسیر، در دو فصل اخیر پایان نامه مطرح و بررسی شده است.

مباحث اصلی این پژوهش در چهار بخش با این مباحث تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، کلیات: قرآن کامل است، تحدی قرآن به زبان قرآن، چگونگی تفاوت در تحدی قرآن؛ بخش دوم، تحدی قرآن کریم به اسلوب کلام و محتوای خود: تحدی قرآن از نظر هماهنگی، تحدی قرآن در قانونگذاری، تحدی قرآن کریم به اسرار علمی، تحدی قرآن کریم به اخبار غیبی؛ بخش سوم، عقلی و برهانی بودن مهمترین جنبه قرآن کریم: تحدی قرآن در فصاحت و بلاغت، تحدی قرآن کریم در استدلال عقلی؛ بخش چهارم، منحصر نبودن تحدی قرآن کریم به زمان خاص.

مطالب اصلی این پایان نامه در شش مبحث آمده است: مبحث اول، مفهوم و جایگاه دشمن شناسی؛ مبحث دوم، انواع دشمنان با تکیه بر آیات قرآن؛ مبحث سوم، کفار و مشرکین در قرآن؛ مبحث چهارم، منافقین در قرآن؛ مبحث پنجم، ابلیس و شیطان در قرآن؛ مبحث ششم، اهل کتاب و یهود در قرآن

موضوع بحث در این پایان نامه، تحقیق در موضوع بردباری (حلم) در قرآن و روایات است و اثبات این امر که این خصلت مهم اخلاقی، بیشتر مورد توجّه قرار گیرد و مردم بیش از پیش با آن آشنا شوند. در این پژوهش، عمده تحقیق درباره آیات در باره بردباری و سپس سیره عملی پیامبرصلی الله علیه وآله و ائمه اطهارعلیهم السلام و سخنان آن بزرگواران است و پس از آن، لزوم اُسوه گیری از آنها. همچنین عالمانی که این معصومان را الگوی رفتاری خود قرار داده اند، مورد اشاره قرار گرفته اند تا خوانندگان با حقایقی در این زمینه آشنا شوند و در نهایت، به نتیجه ای معقول و منطقی برسند. تحقیق، در صدد بررسی تمام آیات قرآن نیست؛ بلکه صرفاً آیاتی را که در زمینه موضوع مورد بررسی باشند، مورد تحقیق قرار می دهد. سعی محقّق بر آن است آیاتی را که ارتباط نزدیک و ملموس تری با موضوع دارند، مورد بررسی قرار دهد؛ همچنین روایات و سیره ائمه اطهارعلیهم السلام را در ارتباط با موضوع ، بررسی کرده است. از آن جا که «حِلم»، یک واژه اخلاقی است، به تفاوت بین اخلاق و کارهای اخلاقی، اشاره شده است. اخلاق، مربوط به حالات درونی انسان است. بنا بر این، کارهای خوب و بدی که از انسان صادر می شوند، از مقوله اخلاق نیستند، بلکه ناشی از اخلاق اند و کارهای خوب را فعلِ خوب و کارهای بعد را فعلِ بد اخلاقی می نامند. مثلاً سخاوت، یک خُلق و حالت درونی است و آثار آن، که بذل و بخشش و احسان است، کار اخلاقی است، نه خودِ اخلاق. از طرف دیگر، مهم ترین ابزار جامعه و معلّمان بشر، بردباری است. همان طور که پیامبرصلی الله علیه وآله و ائمه معصوم علیهم السلام متصّف به صفت بردباری بودند و این بردباری، بهترین راه برای جذب کفّار و معاندان بود. بهترین عبارتی را که می توان در مورد بردباری به کار برد، «معجزه اخلاق» است؛ زیرا این خصلت ارزنده، قلب های همچون سنگ را نیز رام و اسیر خود می گرداند. این پایان نامه از پنج فصل تشکیل یافته است. در فصل اوّل، پس از ذکر مقدّمه، چند منبع مورد بررسی قرار گرفته و در قسمت بعد، ضرورت تحقیق بیان می شود. سپس پرسش های تحقیقاتی و اهداف و اهمّیت مطالعات روشن می گردد و در پایان این فصل، نگارنده اصطلاحات مورد بحث را تعریف کرده است. در فصل دوم، چهار منبع در سیر مطالعاتی مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. در فصل سوم، رهیافت تحقیق و فن آن مشخّص شده و سپس در قسمت تحلیلی بحث، اصول و موازین تحقیق، روشن گردیده است. فصل چهارم، به ارائه و تجزیه و تحلیل اطّلاعات در باب پنج پرسش تحقیقاتی مطرح شده، اختصاص یافته که در آن، پنج بخش وجود دارد که عبارت اند از: معنای حلم، حلم خداوند متعال، بردباری انبیا و ائمه علیهم السلام، حلم مردم، اهمّیت و آثار حلم در روایات، آثار و نقش حلم در سلامت جامعه و فرد. سپس در مورد هر یک، مباحثی با ذکر مثال هایی از آیات و روایات و نظر اندیشمندان، آمده است. فصل پنجم به استنتاج از مباحث فصل چهارم و ارائه توصیه ها اختصاص یافته است. 63 . درآمدی بر مکتب حدیثی علّامه طباطبایی در تفسیر، سیّد سعید میری، کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکده اصول دین قم، استاد راهنما: دکتر محمّدکاظم شاکر، استاد مشاور: آیةاللَّه محمّدهادی معرفت، 1378، 109 ص. موضوع این پایان نامه، روش شناسی است. نگاه بیرونی علّامه طباطبایی به حدیث، رابطه قرآن و حدیث، جایگاه روایت در تفسیر قرآن به قرآن، عموماً، و تفسیر المیزان، خصوصاً، نظریه استقلال قرآن و شیوه برخورد علّامه با حدیث به صورت عملی، بررسی معیارها و ملاک های مورد استفاده ایشان در گزینش و ردّ و قبول احادیث، و موضوعات مورد ابتلا در مواجهه با احادیث از قبیل اسرائیلیات، جَریْ و تطبیق، حجّیت خبر، نقل به معنا، روایات اسباب نزول، برخورد با احادیث متعارض، انواع حدیث از حدیث، نوع بیان و خلاصه جرح و تعدیل روایات، از مباحث پژوهیده شده در این مختصر است. نگارنده، با تتبّع آثار حدیثی علّامه و مقالات و نوشته های موجود درباره ایشان و سَبک برخورد وی با حدیث، کوشیده است تا با بررسی، تحقیق و احیاناً نقد آرا و نظریات وی، گام جدیدی در زمینه حدیث بردارد. در مجموع، کاوش های انجام شده در این پژوهش، به برخی از پرسش و پاسخ ها و محورها در زمینه شیوه برخورد صاحب المیزان با حدیث، ویژگی های کلّی مکتب حدیثی علّامه، نظریات روایی علّامه و مبنای وی در آنها، نگاه بیرونی علّامه به حدیث با نگاه درونی ایشان و تناسب و تناسق این دو نگاه، و به عبارتی میزان پایبندی صاحب المیزان در عمل به نظریات حدیثی خویش، رابطه قرآن و حدیث از نگاه ایشان، و جایگاه حدیث در تفسیر قرآن از نظر ایشان پرداخته شده است. این پژوهش در دو فصلْ فراهم آمده است: در فصل نخست، رابطه قرآن و حدیث از نگاه قرآن، مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل، ضمن تبیین روش تفسیر قرآن به قرآن در تفسیر علّامه طباطبایی، نظریه استقلال قرآن در تفهیم مقاصد که از سوی ایشان مطرح شده، مورد توجّه قرار گرفته است. نویسنده با تأکید بر این نکته که علّامه در سراسر تفسیر خود، مباحث روایی را با عنوان «بحث روایی» آورده - که یک ششم المیزان را تشکیل می دهد - به نقد دیدگاه ایشان پرداخته است. فصل دوم، به بررسی تفصیلی چگونگی برخورد علّامه با حدیثْ اختصاص یافته است. مؤلّف در این فصل، اثبات می کند که مرحوم علّامه، به سند و متن روایاتْ توجّه داشته و با عرضه روایات بر معیارهایی همچون:قرآن، سنّت متواتر و عقل، به نقد آنها پرداخته است. توجّه به اصول لفظی و ملاک های طرد حدیث، همچون: مخالفت با کتاب و سنّت، مجهول بودن (مجموعاً یازده ملاک)، اقسام حدیث از حیث نوعِ بیان (روایات تفسیری، روایات تطبیقی، روایات بطنی)، بررسی ارزش روایات صحابیان و تابعیان، اسرائیلیات و موضع علّامه در برخورد با آنها، از جمله مباحث مطرح شده در فصل دوم است. گفتنی است که صبغه حاکم بر این پایان نامه تا حدّی انتقادی است.