جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مهمترین مباحث این تحقیق به این قرار است: بررسی مصطلحات معروف در علم قرائات، مصطلحات عام در علم قرائات، مصطلحات فنی در علم قرائات، نحوه قرائت در عهد رسول خدا(ص)، پیدایش علم قرائت و علل پیدایش قرائات اولیه و نتایج آن، خلاصه نظر علمای شیعی درباره مصحفها و علل واحدکردن مصاحف، خلاصه نظر دانشمندان شیعی و سنّی درباره جمع آوری قرآن، از جمله انگیزه جمع آوری قرآن در زمان عثمان، علل اصلی ایجاد اختلاف در قرائات، معرفی مختصری از قرّاء قرن اوّل تا سوم هجری و تحوّلات و علل تغییرات در قرائات آنها، بررسی تطبیقی ادله مفسّرین و علمای شیعه و سنّی درباره قرائات هفتگانه یا دهگانه و اختلاف قرّاء، علل پیدایش قرائات شاذّ، معرفی اجمالی قرّاء سبعه و عشره و اربعة عشر و راویان آنها از دیدگاههای مختلف، قرّاء شیعه، ادلّه مخالفین و موافقین از علمای شیعی و سنّی درباره تواتر و عدم تواتر قرائات، بررسی تطبیقی حجّیت و سندیت قرائات، فوائد اختلاف قرائات و تنوّع آن از نظر سیوطی، نقد نظریه قرائات سبعه از دیدگاه نقل و وحدت در قرائت قرآن، ضوابط قرائات صحیح و تحلیل و بررسی آن، بهترین قرائات از نظر شیعه، نظر علمای شیعه و سنّی درباره قرائت عاصم ابن ابی النجود کوفی، حدیث «سبعة احرف» و ادلّه مفسّرین و علمای شیعی و سنّی و نظر ارجح، نمونه ای از فرش الحروف قرائات قرّاء معروف.

نگارنده بر این باور که اساس ارتباط آدمی با زندگی، شناخت است و شناخت، دستاورد تفکّر و تدبّر است وی تفکّر و تدبّر را در وجود آدمی با استفاده از آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام و با استفاده از نظر مفسّران و علمای برگزیده، مورد بررسی قرار داده است و در این زمینه، ابتدا آیات قرآن مجید را درباره تفکّر و تدبّر، سپس کلام معصومان را در این زمینه، و بعد از آن، ارتباط بین تفکّر و تدبّر را در قرآن و احادیث معصومان، و نیز نظر مفسّران و علمای بزرگ را در مورد آیات و احادیث تفکّر و تدبر، و در آخر، آثار و نتایج بد روحی جهل (نقطه مقابل علم) در وجود آدمی را بررسی کرده است. هدف نگارنده در دو نکته خلاصه می شود: 1 . ردّ نظریه و طرز تفکّرگرای محض که هیچ محدودیتی برای آن قائل نیستند و می خواهند تمام نیازهای جامعه بشر را توسط تفکّر و تعقّل تأمین نمایند که به «عقلیون» معروف اند؛ 2 . ردّ نظریه گروهی که در مقابل گروه یاد شده هستند و هرگونه دخالتی را در مسائل اساسی جامعه بشر برای عقل، ممنوع می دانند که به «ظاهریه» یا «اهل حدیث» مشهورند. این پایان نامه از پنج فصل تشکیل شده است: فصل اوّل، درباره تاریخچه مطالعاتی بحث است. در تاریخچه، منابع و تألیفاتی مهمّی که به بحث درباره این موضوع پرداخته اند، به طور خلاصه معرّفی شده است. این فصل، دارای بخش هایی است. در «بیان مسئله»، علّت تألیف پایان نامه شرح داده است. در «فرضیات تحقیق»، پرسش های تحقیقاتی ای که باید مورد بررسی قرار گیرند، آمده است. در «اهداف مطالعاتی»، درباره موضوع گزینش شده، مطالبی آمده است. در «حدود مطالعاتی»، مواردی که این جستار، آنها را مورد شناسایی قرار می دهد تا هنگام تجزیه و تحلیل مطالب، به بررسی جایگاه خاص تحقیق، پرداخته شود، آمده است. همچنین واژه های کلیدی ای که در طی بحث مطرح می شوند، تعریف شده است. در فصل دوم، نگارنده به عنوان «مرور متون مطالعاتی»، بعضی از تألیفات درباره موضوع بحث را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده و نکات ضعف و قوّت آنها را بیان نموده است. نگارنده در فصل سوم، به بررسی رهیافت، طرح، فن و روش تحقیق پرداخته و آن گاه، رهیافت گذشته ای و طرح تحقیق را مبنای کار قرار داده، و از طرح تکمیلی توصیفی و موردی استفاده نموده است. فن تحقیق کتاب خانه ای و طرح تحلیلی پایان نامه، نظری و مبتنی بر روش استنباطی است. در فصل چهارم، به تجزیه و تحلیل داده های تحقیق پرداخته شده که چند بحث کلّی و هر کدام با چند عنوان در این فصل، مطرح گردیده است. نگارنده، در فصل پنجم، به چگونگی استنتاج و نیز این که چگونه بر مبنای رهیافت و فن تحقیق به بررسی پرداخته و به نتیجه رسیده است ، اشاراتی دارد. سپس، نتایج تحقیق را بیان می کند و بعد، مشکلات موجود در سر راه تحقیق و پیشنهادهایی برای محقّقان بعدی مطرح می نماید. در پایان نیز با عنوان «کتاب نامه»، فهرست منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند، می آورد.

این پایان نامه با موضوع «بررسی تطبیقی دیدگاه های سیاسی در تفسیر نمونه و تفهیم القرآن» در هفت فصل تنظیم شده است: فصل اول با عنوان «کلیات» نخست به موضوع، زندگی نامه حضرت آیت الله مکارم شیرازی و مولانا ابوالاعلی مودودی و معرفی تفاسیر آن ها و سپس به مفاهیم سیاسی از جمله: نظام سیاسی اسلام، حکومت، خلافت، امامت، شورا و بیعت از نظر لغت و اصطلاح پرداخته است. در فصل دوم، رابطه دین با سیاست، قلمرو و میزان دخالت دین در حوزه سیاست، نظریه سیاسی اسلام، ضرورت، اهمیت و انواع حکومت از دیدگاه آیت الله مکارم شیرازی و مولانا ابوالاعلی مودودی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم به حاکمیت و مشروعیت در اسلام اختصاص دارد. در فصل چهارم، اهداف و وظایف حکومت اسلامی از دیدگاه این دو مفسر مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل پنجم، شرایط و صفات حاکمان و زمامداران حکومت اسلامی بیان شده است. در فصل ششم، ماهیت حکومت اسلامی از نظر این دو مفسر بررسی شده است. در فصل هفتم به موضوعاتی همچون: دستور مشورت، اهمیت مشاوره در اسلام، مشورت در آینه روایات، اصل شورا، فوائد و اصل مشورت پرداخته شده است

در این پایان نامه شماری از نظریات نجومی برآیاتی از قرآن تطبیق داده شده و ادعا شده که قرآن این نظریات را چهارده قرن پیش ارائه کرده است؛ عناوین مباحث عبارتند از: جهان در آغاز توده ای گاز بوده است،آفرینش جهان در شش دوره شکل گرفته است، جهان در حال گسترش است، زمین حرکت می کند، در کرات دیگر حیات وجود دارد، میان کرات قانون جاذبه عمومی حکمفرماست، منظومه شمسی در حال حرکت است و خورشید از خود نور دارد؛ لکن ماه از خود نوری ندارد.

مباحث اصلی این تحقیق در هشت بخش با این عناوین آمده است: بخش اول، قرب به خدا؛ بخش دوم، ایمان و عمل صالح؛ بخش سوم، خودسازی یا تزکیه و تهذیب نفس؛ بخش چهارم، توبه؛ بخش پنجم، عمل به واجبات؛ بخش ششم، تمسک به قرآن؛ بخش هفتم، کسب فضایل؛ بخش هشتم، اجتناب از رذایل.

پژوهشی در بیان مباحث اصلی در باب اسراف و راه های درمان اسراف از نگاه آیات و روایات است. نویسنده ضمن بیان واژگان مرتبط با اسراف همچون، اتراف، تعدی، فساد، ظلم، تبذیر و تحقیر و ذکر رابطة آن ها با اسراف، به بررسی اسراف در قرآن و حدیث پرداخته است. وی یادآور شده که اسلام به میانه روی، اقتصاد، اعتدال، دوری از افراط و تفریط و پرهیز از اسراف و زیاده روی تأکید و توصیه نموده است و از امور خلاف موارد فوق نهی کرده و با اسراف کاری مبارزه می کند. نویسنده در بخش دیگری مباحث اخلاقی و حقوقی بحث کرده و از اسراف در غیر مال همچون اسراف در قتل، نفس و امور جنسی سخن گفته است. در ادامه به عوامل و ریشه های اسراف و آثار آن نیز اشاره کرده است و در پایان نتیجه گرفته که اسلام دین عدالت، امانت و حق است، اسراف کاری و صرف مال در راه بیهوده و ناحق به هر اندازه و از هر کسی، در تمام شرایط زمانی و مکانی و در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، ممنوع و حرام، زشت، ظلم و خیانت است. و شدیداً نهی و جلوگیری شده است.

پژوهشی است پیرامون احسان به معنای نیکی و نیکوکاری با بهره گیری از آیات و روایات. نویسنده ابتدا به کلمات مرتبط با احسان و مصادیق احسان اشاره کرده و در ادامه از حقیقت، ملاک، شرایط، مراتب و جایگاه احسان سخن گفته است، وی با تبیین مراتب احسان، ضمن بررسی تفصیلی آیات و روایات، احسان به پدر و مادر را بالاترین مرتبه احسان دانسته است؛ و در ادامه به احسان به خویشاوندان که مشتمل بر بحث صله رحم است، اشاره می کند. نویسنده ایمان کامل به خدا و روز قیامت و اخلاص را از شرایط احسان به شمار آورده است. معرفی و بیان اوصاف نیکوکاران فصل دیگری از این پژوهش را به خود اختصاص داده است و در فصل پایانی پاداش نیکوکاران در دنیا و آخرت و نیز احسان پیامبران و پاداش آن ها مورد بحث قرار گرفته است.