جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "نقد فلسفة دارون" اثر " آیت الله العظمی شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی معروف به ابوالمجد" می باشد او در این اثر دو بخشی، به تصریح خودش، نخست نظریة تکامل را از جهت دینی و سپس از جهت علمی نقد کرده و در مرحلة بعد با ذکر دلایل ایجابی و اثباتی درباره وجود باری، به رد شبهات منکران خدا و به ویژه پیروان ماتریالیسم دیالکتیک پرداخته است. بر مبنای چنین اندیشه‌هایی است که مسجدشاهی به مطرح کردن نظریة تکامل و نقد آن همت می‌گمارد. او می‌گوید نظریة تکامل به فرض صحت الزاماً با اعتقاد به صانع منافات ندارد و اگر مشکل و اختلافی هست صرفاً در کیفیت خلقت، بویژه کیفیت خلق انسان، است اندیشة داروین ــ بر خلاف آنچه بعضی پیروان و شاگردان او گفته‌اند ــ مستلزم انکار خالق و ماوراءالطبیعه نیست و مهمترین عالمان و قائلان به نظریة تکامل به منافات نداشتن نظریة تکامل با وجود خدا اشاره کرده اند. او در این زمینه از لامارک، والاس، تامس هاکسلی، هربرت اسپنسر و خود داروین نام می‌برد. به نظر می‌رسد که عمده ‌ترین منبع مسجدشاهی در بحث از نظریة تکامل، فلسفة النشوء و الارتقاء اثر لودویگ بوخنر به ترجمة شبلی شُمَیِّل بوده که به آن استنادات دقیقی دارد اما او چنان‌که خود تصریح می‌کند از ترجمة اثر اصلی داروین نیز استفاده کرده است او بر مبنای این آثار با طرح آرای داروین، به رد تبار مشترک انسان و حیوان پرداخته است. توجه او در نقد نظریة تکامل از نظر دینی، بویژه به نظریات ارنست هکل معطوف است. وی می کوشد با دو روش اعتبار و قطعیت نظریه را نقد کند: یکی نشان دادن تعارض در آرای نظریه پردازان تکامل، و دیگری بر شمردن شواهد تجربی مغایر با شواهد ذکر شده در نظریة تکامل. در بخش دوم به دفاع از دینداری به نحو عام، و نه دینی خاص پرداخته شده است. نخست درباره وجود صانع، که آن را بدیهی و بی نیاز از برهان می‌داند او با ذکر کشفیات و اختراعات گالیله و نیوتن و ادیسون و هاروی و مارکونی ، از صناعات و اکتشافات جدید علمی و صنعتی دفاع می‌کند و آن‌ها را مغایر با دین نمی‌داند و می‌گوید دین منافی آزادی افکار در کشف قوانین طبیعت واختراع صنایع مفید نیست

کتابی که پیش روی خوانندگان عزیز قرار دارد، ترجمه دو جزء نقد فلسفة دارون اثر آیت الله العظمی شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی معروف به ابوالمجد است. وی این کتاب را ـ چنان که از عنوانش پیداست ـ در نقد فلسفه داروین نگاشته است. او از پیشگامان نقد داروین در جهان اسلام است. با هجوم اندیشه‌های مادی غرب به حدود و ثغور اسلامی، دانشمندان مسلمان به دفاع از ارزش‌های اسلامی پرداختند. اندیشه‌های داروین، مدتی رایج بود و باعث واکنش‌هایی شد. از جمله نقدهایی که به اندیشه فلسفی داروین وارد شد، از شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی معروف به ابوالمجد بود. کتاب به عربی تألیف شد و همان زمان بخشی از آن به فارسی ترجمه شد، چهار سال پیش اصل عربی و اکنون ترجمه کامل آن خدمت دانش‌دوستان ارائه شده است. در مقدمه کتاب آمده است: کتابی که پیش روی خوانندگان عزیز قرار دارد، ترجمه دو جزء نقد فلسفة دارون اثر آیت الله العظمی شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی معروف به ابوالمجد است. وی این کتاب را ـ چنان که از عنوانش پیداست ـ در نقد فلسفه داروین نگاشته است. او از پیشگامان نقد داروین در جهان اسلام است. و اما کتابی که حاوی نظرات داروین بوده، و مرحوم ابوالمجد بر اساس آن به نقد فلسفه داروین دست زده، شرحی است که پزشک و فیلسوف ماتریالیست آلمانی لودویگ بخنر بر کتاب منشأ انواع داروین نوشته است و شبلی شمیل ـ از نخستین سکولارهای جهان عرب ـ آن را با عنوان فلسفة النشوء و الارتقاء ترجمه کرده، به سال 1884 م/ 1262 ش/ 1301 ق در مصر به چاپ رساند. مرحوم ابوالمجد نقد خویش را در دو جزء سامان داده است: در جزء اول نظریه تکامل انواع داروین را نقد و بررسی و در جزء دوم، در قالب مناظره‌ای خیالی مباحث توحید را مطرح و به شبهات طرح شده در این باره در کتاب فلسفة النشوء و الارتقاء پاسخ گفته است. این کتاب نخستین بار به سال 1331ق/ 1292ش در مطبعة الولایة در بغداد به چاپ رسید، اما چاپی مغلوط و کم کیفیت، که دیگر تکرار نشد. (ص 13) این کتاب در سال 1389 به دست آیت الله شیخ هادی نجفی بار دیگر چاپ شد. ترجمه کتاب نیز در همان سال‌های نخست چاپ توسط فرزند مؤلف، شیخ مجدالدین نجفی معروف به «مجد العلماء» جد آیت الله شیخ هادی نجفی انجام شد. پس از فوت مؤلف، مترجم نیز دنباله کار را رها کرد. این بخش توسط مصحح، احیا و ویرایش شده است. جزء دوم آن نیز توسط آیت الله شیخ حسن صافی اصفهانی ترجمه شده که ضمیمه جزء اول شده و برای نخستین بار، ترجمه این کتاب به صورت کامل منتشر می‌شود. کارهای متعددی در این ترجمه شده است، از جمله مشکلات و مبهمات اصل عربی، برطرف شده، همچنین مقدمه عربی از دکتر حامد ناجی اصفهانی، به فارسی ترجمه شده و فهارس مختلفی برای این کتاب تدارک دیده شده است.

این کتاب بعد از کتاب نقد فلسفه داروین نوشته شده است و موضوع آن رد نقدهایی است که توسط ادیب و فیلسوف جمیل صدقی زهاوی کردی، ایراد شده است. توضیح: آیت الله محمدرضا نجفی اصفهانی کتابی در نقد فلسفه داروین می نویسد؛ صدقی زهاوی کردی که از حامیان نظریه تکامل انواع داروین است، آن کتاب را نقد می کند و آیت الله محمدرضا نجفی اصفهانی کتاب حاضر را در پاسخ به نقدهای وی به نگارش در می آورد. درحقیقت این کتاب نقدِ نقد است.