جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تأملی در آفرینش موجودات زنده و نظریه تکامل از دیدگاه قرآن است. نویسنده معتقد است موضوع نظریه تکامل، وسیع تر از چیزی است که معمولاً در محافل مذهبی مورد بحث قرار می گیرد و یادآور می شود که برخی این موضوع را با عنوان خلقت انسان معرفی می کنند و برخی دیگر «نظریه تطور» می نامند، اما از ابتدا، آیاتِ مربوط به خلقت حضرت آدم(ع) را مطرح می کنند، و نکته دیگر این که نظریه تطور با نام داروین گره خورده است. نویسنده برخی از نظرات مختلف دانشمندان را آورده، سپس نقد کرده است. وی معتقد است مهم ترین مسئله ای که بین دانشمندان زیست شناس مورد اختلاف است، علت بروز تغییرات است و گرنه آنان وجود تأثیرات متقابل بین طبیعت و جانداران و بین جانداران و سایر عوامل، در تنظیم جمعیت و بقای جمعیت یا نوع یا صنف سازگارتر را مسئله ای قطعی می دانند. نویسنده در ادامه اشکالات وارد شده بر نظریه تکامل را در قالب شش ایراد بیان کرده است. در بخش پایانی از آیات قرآن چنین نتیجه گرفته شده که تحولات طبیعت، در زمان های گذشته به صورت ناگهانی بوده است.

کتاب "نقد فلسفة دارون" اثر " آیت الله العظمی شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی معروف به ابوالمجد" می باشد او در این اثر دو بخشی، به تصریح خودش، نخست نظریة تکامل را از جهت دینی و سپس از جهت علمی نقد کرده و در مرحلة بعد با ذکر دلایل ایجابی و اثباتی درباره وجود باری، به رد شبهات منکران خدا و به ویژه پیروان ماتریالیسم دیالکتیک پرداخته است. بر مبنای چنین اندیشه‌هایی است که مسجدشاهی به مطرح کردن نظریة تکامل و نقد آن همت می‌گمارد. او می‌گوید نظریة تکامل به فرض صحت الزاماً با اعتقاد به صانع منافات ندارد و اگر مشکل و اختلافی هست صرفاً در کیفیت خلقت، بویژه کیفیت خلق انسان، است اندیشة داروین ــ بر خلاف آنچه بعضی پیروان و شاگردان او گفته‌اند ــ مستلزم انکار خالق و ماوراءالطبیعه نیست و مهمترین عالمان و قائلان به نظریة تکامل به منافات نداشتن نظریة تکامل با وجود خدا اشاره کرده اند. او در این زمینه از لامارک، والاس، تامس هاکسلی، هربرت اسپنسر و خود داروین نام می‌برد. به نظر می‌رسد که عمده ‌ترین منبع مسجدشاهی در بحث از نظریة تکامل، فلسفة النشوء و الارتقاء اثر لودویگ بوخنر به ترجمة شبلی شُمَیِّل بوده که به آن استنادات دقیقی دارد اما او چنان‌که خود تصریح می‌کند از ترجمة اثر اصلی داروین نیز استفاده کرده است او بر مبنای این آثار با طرح آرای داروین، به رد تبار مشترک انسان و حیوان پرداخته است. توجه او در نقد نظریة تکامل از نظر دینی، بویژه به نظریات ارنست هکل معطوف است. وی می کوشد با دو روش اعتبار و قطعیت نظریه را نقد کند: یکی نشان دادن تعارض در آرای نظریه پردازان تکامل، و دیگری بر شمردن شواهد تجربی مغایر با شواهد ذکر شده در نظریة تکامل. در بخش دوم به دفاع از دینداری به نحو عام، و نه دینی خاص پرداخته شده است. نخست درباره وجود صانع، که آن را بدیهی و بی نیاز از برهان می‌داند او با ذکر کشفیات و اختراعات گالیله و نیوتن و ادیسون و هاروی و مارکونی ، از صناعات و اکتشافات جدید علمی و صنعتی دفاع می‌کند و آن‌ها را مغایر با دین نمی‌داند و می‌گوید دین منافی آزادی افکار در کشف قوانین طبیعت واختراع صنایع مفید نیست

کتاب "نظرية الإرتقاء والتطور في القرآن الكريم" به قلم استاد "رضوان كمال دباجة" می باشد در این کتاب نظریه تکامل و گسترش خلقت و چگونگی مطابقت آن با دین اسلام از طریق آیات و شواهد قرآنی و برخی احادیث بررسی شده است. این محقق تلاش کرده است تا آیات قرآن را به روشی متفاوت از آنچه مفسران ذکر کرده اند و در تفسیرهای خود توضیح داده اند، توضیح دهد. اهم مطالب کتاب عبارتند از: آفرینش حضرت آدم وجود زمین قبل از خلقت بشر دلایل قرآنی تکامل انسان

طرح اجمالی فرضيه تكامل زيستی موجودات زنده گرچه به لحاظ تاريخی در آثار برخی از فيلسوفان يونان باستان به چشم می خورد، اما طرح و ترويج مستند و فراگير آن به عنوان يك نظريه علمی توسط طبيعيدان شهير انگليسی، چارلز رابرت داروين در حدود دو قرن پيش زمينه ساز چالشی بزرگ ميان زيست شناسی جديد و الهيات مسيحی شده است. اين چالش به سرعت به حوزه الهيات اسلامی نيز سرايت كرد و واكنش علمی انديشمندان اسلامی را در پی داشت. از آنجاكه طرح نظريه تكامل به صورت طبيعی به تداعی نوعی تعارض ميان نظريه مذكور و آيات آفرينش در قرآن كريم انجاميده، به همين جهت تلاش قرآن پژوهان برای حل اين تعارض ظاهری چشمگيرتر به نظر می رسد. نگارنده در اين نوشتار با روش اسنادی- تحليلی ابتدا به اختصار به تبيين نظريه مذكور پرداخته و پس از آن با دسته بندی آيات آفرينش، موضع اصلی تعارض را نشان داده و در گام سوم به تبيين آرای قرآن پژوهان در حل اين تعارض اقدام نموده است. در ميان نظریه های چهارگانه ای كه اصلی ترين ديدگاه ها در اين عرصه به شمار می آيند، نظریه های اول، دوم و سوم روشمند و مبتنی بر اصول و مبانی تفسير می باشند و می توان گفت در حلّ تعارض مذكور موفق بوده اند؛ اما نظريه چهارم از اين جهت با مشكل جدی روبروست و به همين سبب نه فقط از اقبال چندانی برخوردار نگرديده كه واكنش منفی بسياری از قرآن پژوهان را نيز در پی داشته است.