جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فینبرگ ازجمله فیلسوفان تکنولوژی است که می کوشد در قالب «تئوری انتقادی تکنولوژی» دو ویژگی مکانیسم ارزش باری و چگونگی انتقادپذیری تکنولوژی را تبیین کند. اندیشة انتقادی و ظرفیت های موجود در فلسفة تکنولوژی او، موجب شد تا نظریة وی از منظر حکمت اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. در تعقیب این هدف، نخست نظریة ابزارسازی وی با روش اسنادی ـ کتابخانه ای تشریح و در قالب نموداری صورت بندی شده، آن گاه با روش تحلیلی عقلی، مواضع تعامل و تقابل آن با مبانی حکمت اسلامی با تأکید بر آثار شهید مطهری بررسی گردیده است. توجه به ارزش باری و انتقادپذیری تکنولوژی و اجتناب از نگرش ابزاری، ذات انگاری و برساخت گرایی اجتماعی، برخی از یافته ها در موضع تعامل است. اختلاف در الگوی تصرف مطلوب در طبیعت به عنوان مهم ترین منبع تغذیة تکنولوژی و اختلاف در منشأ ارزش های بارگذاری شده در مرحلة طراحی سامانه های تکنیکی، پاره ای از یافته های این تحقیق در موضع تقابل است. این تقابل، پاره ای از نقدهای پیامدی چون بازگشت به قفس آهنین در سایة بر ساختی بودن مطلق ارزش ها، قداست زدایی از ارزش ها و فروکاستن آنها به ارزش های زیست محیطی و مهندسی را به دنبال دارد.

در دهه های اخیر، عقلانیت به یکی از موضوعات مهم و بحث انگیز حوز ه های فکری مبدل شده است. فلاسفة متعددی هستند که شأن عقل و عقلانیت انسانی را کم اعتبار کرده و می کنند. پوپر ازجملة کسانی است که به عقل آدمی باور دارند. او برای نشان دادن توانایی عقل، اثبات گرایی و رویکردهای توجیهی را به کلی رد و با طراحی فلسفة علم ابطال گرا، عقلانیت انتقادی را مورد تأیید و تأکید قرار داد. در این مقاله نخست عقلانیت پوپر به همراه عناصر مهم و سازندة آن استخراج و بازسازی می شود و سپس میزان موفقیت و سازگاری مواضع پوپر مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد. نتیجة اصلی مقاله این است که گریز کامل از رویکرد اثباتی و توجیهی و ارائة یک معرفت شناسی مطلقاً نفی گرا و انتقادی میسر و مقدور نیست.

ترجمه ماشینی: تلاش من در این صفحات این است که ویژگی‌های اصلی روش فلسفی را توضیح دهم که ما حلقه وین از آن استفاده می‌کنیم و با استفاده از آن تلاش می‌کنیم بیشتر توسعه دهیم. این روش تجزیه و تحلیل منطقی علم، یا به طور دقیق تر، تحلیل نحوی زبان علمی است... هدف کتاب - از زمان سخنرانی ها - ارائه اولین برداشت از روش و روش ما است. جهت سوالات و تحقیقات ما به کسانی که هنوز با آنها آشنا نیستند. -- از پیشگفتار

ساختار انقلاب‌های علمی شناخته‌شده‌ترین کتاب توماس کوهن است که در آن به ارائه معیارهایی برای تشخیص انقلاب علمی می‌پردازد. این کتاب سه بار به فارسی ترجمه شده‌است. این کتاب یکی از پر استنادترین کتب‌های آکادمیک است. ترجمه‌های فارسی: 1-«ساختار انقلاب‌های علمی»، توماس اس کوهن، عباس طاهری (مترجم)، شهرام اقبال زاده (ویراستار)، تهران: قصه 2-«ساختار انقلابهای علمی»، تامس کوهن، سعید زیباکلام (مترجم)، چاپ اول ، ۱۳۸۹ 3-کوهن، تامس (۱۳۶۹)، ساختار انقلابهای علمی، ترجمه احمد آرام، تهران: انتشارات سروش اندیشه: در کتاب ساختار، هدف اصلی کوهن به نقد دیدگاه رایج، که پوزیتیویست‌های منطقی در مورد نحوه شکل گیری و اعتبار سنجی علم می پردازد و نظریه ایشان مبنی بر اینکه انباشت معرفت علمی در طول زمان و افزایش مستمر و پیوسته آنرا نقد می کند و معتقد است که پارادایمهای علمی همانند انقلابات، ناگهانی سر بلند می کنند. دیدگاه کوهن در این کتاب به نوعی بیان می کند که الگو های علمی در دوره های زمانی مختلف بدون پیوستگی تغییر می کنند.

این کتاب را از تاثیرگذارترین کتاب های نوشته شده پس از جنگ جهانی دوم دانسته اند و این ارزیابی گزاف نیست. داعیه ی اصلی تامس س. کیون در کتاب ساختار انقلاب های علمی کنار گذاشته شده و پارادیوم جدیدی به جای آن می نشیند. چنین تغییری موجب تحولی عمیق در سرشت جست و جو و تحقیق علمی می شود. نگاه نگارنده ی کتاب عمیقا متاثر از مکتب (فلسفه ی تحلیلی) است. وضوح و شفافیت اصطلاحات و گذاره ها، و اجتناب از مغلق گویی و حیرت افکنی ویژگی این رویه ی بیان فلسفی است. البته این معنا مانع از باریک اندیشی و ژرف نگری های فرکی نبوده و خواننده ی دقیق کتاب خود شاهد خواهد بود کبرای رسیدن به پاره ای از استنتاجات تا چه میزان بادیه های درشتناک خرد فرسا و هزارتوهای اندیشگی طی شده است. حاصل این همه، معرفی الگویی برای حصول و پیشرفت دانش علمی است که با الگوی مورد پذیرش زمان خود از بیخ و بن متفاوت بوده و امروزه مورد پذیرش اغلب متخصصان مطالعات علم است.

مبانی هستی‌شناسی مکانیک کوانتومی دیوید بوهم در قالب مـفاهیمی مخالف با رویکرد فلسفی رایج در مکانیک کوانتومی (تعبیر کپنهاگی) مورد توجه فیلسوفان علم بوده است. این پژوهش می‎کوشد با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، بـا ملاحظۀ محدودیت‎های مترتب بر تبیین‎های پوزیتیویستی و با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه صدرایی، چشم‌انداز جدیدی را‌ برای فهم و تکمیل مبانی فلسفی علوم جدید ارائه دهـد. در واقع مسأله اصلی، این پرسش است که حکمت متعالیه چگونه و چه مقدار در تکمیل مبانی هستی‌شناسانه رویکرد بوهمی نقش دارد و آیا امکان دارد دریچه جدیدی برای مقارنه فلسفه اسلامی و فلسفه علم غربی گشود؟ فرضیه بنیادی این پژوهش این گزاره است که نظریه بوهم در مکانیک کوانتومی اولاً رویکرد جدیدی در نگاه به جهان را پیش روی ما قرار می‌دهد و ثانیاً، هرچند از حیث مواجهه با مسائل وجودی در فلسفه فیزیک نگرش متفاوتی را عرضه می‌کند؛ اما به دلیل تکیه بر روی ساختارهای اثبات‌گرایانه، دچار ضعف جدی است که باید طی یک روند تکاملی اصلاح گردد. نتایج حاصل از این پژوهش مشخص می‎کند که علی‎رغم خاستگاه متفاوت مبانی فلسفی دیدگاه‌های بوهم و ملاصدرا، می‎توان مفاهیم هستی‎شناسانه‎ای‎ نظیر؛ کل تجزیه‎ناپذیر و بهم‎پیوسته بوهم و اصالت وجود ملاصدرا، جهان هولوگرافیک و نظم مستتر و نامستتر بوهم با مراتب تشکیکی وجود صدرا، کل تمام جنبش بوهم و حرکت جوهری ملاصدرا و عنصر اطلاعات و شعور در نظر بوهم با زنده بودن جهان هستی از دید ملاصدرا را تطبیق داده و شاخصه‎های قرابت و همسویی را مشخص کرد.