جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

دیدگاه یوری روبین درباره تفسیر آیه اول سورۀ علق؛ بررسی و نقد

نویسنده:

علی قانعی اردکانی، معصومه غفاری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

مراجع نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

سوره علق , 096- سوره علق , 096- سورة العلق

چکیده :

یوری روبین، از اسلام شناسان غربی، کتاب ها و مقاله های متعددی پیرامون اسلام آغازین با تاکید بر قرآن، تفسیر قرآن و سیره و حدیث در مدخل دائره المعارف قرآن لایدن به چاپ رسانده است. یکی از مقاله های ایشان «نکاتی در تفسیر نخستین آیات سوره علق »ست. روبین در این مقاله نوشته است، آیه اول سوره علق به معنای تشویق پیامبر به خواندن قرآن، رواج پیدا کرده است و همین امر باعث شده تا تفسیر ابو عبیده، مفسر قدیمی تر که معتقد است این آیه پیامبر را تشویق به ستایش خداوند کرده است؛ به فراموشی سپرده شود. وی برای اثبات ادعای، به آیات و روایاتی در مورد این آیه، به تفاسیر متقدمین استناد کرده است. نگارنده در این مقاله با روش تحلیلی انتقادی در ضمن گزارش دیدگاه روبین، به نقد آن پرداخته و مقاله وی را از جهت محتوایی، منبعی و روشی نقد کرده و بر صحت نداشتن آنها اقامه دلیل کرده است و تفسیر رایج را مناسب ترین تفسیر یافته است.

صفحات :

از صفحه 87 تا 107

مشخصات اثر

عنوان :

ارتباط معنایی سوره علق و تأویل آن با مبانی سبک زندگی اسلامی در اندیشه آیت الله خامنه ای

نویسنده:

نرگس سلطانی، محمد فراهانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

سوره علق , 096- سوره علق , 096- سورة العلق

چکیده :

خداوند رهیافتی از سبک زندگی اسلامی را در عرصه عمل به آیات قرآن به زندگی سعادتمندانه بشری نشان می‌دهد. این نگارش با توجه به اهمیت والایی که سوره علق در مفاهیم بنیادین دینی ازجمله علم، کرامت، توحید، معاد، اراده واختیار و عدل که در معانی آیاتش دارد و همچنین با بررسی دیدگاه آیت الله خامنه ای که بر اساس مبانی سبک زندگی موحدانه برسه پایه معرفت شناسی، انسان شناسی و هستی شناسی در طی سالهای اخیر بیان نموده اند، به ارتباط معنایی وتأویلی واژگان مرتبط از سوره علق با مبانی ایشان به شیوه توصیفی-تحلیلی وتطبیقی می‌پردازد وبه این منجر می‌شود که در مبانی معرفت شناسی ایشان به منابع معرفت وحی و عقل، در مبانی انسان شناسی به کرامت انسان، اراده ، اختیار، خردورزی وبرخورداری از اندیشه و میل به فجور انسان ، در مبانی هستی شناسی به مبدأ ومدیریت هستی (توحید) وهدفمندی هستی (معاد) اشاره می-نمایند و ارتباط آنها با واژگان سوره مشخص می‌شود.

صفحات :

از صفحه 32 تا 53

مشخصات اثر

عنوان :

حیرت ‌‌ممدوح با تأکید بر آیات ابتدایی سوره علق

نویسنده:

محمد شریفی , فاطمه پورمهدی امیری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

سوره علق , 096- سوره علق , 096- سورة العلق

چکیده :

اولین آیاتی که بر رسول اکرم(ص) به‌عنوان آخرین رسول الاهی نازل شد، پنج آیه اول سوره علق بود که با حیرت ممدوح برای غیر رسول خدا(ص) همراه بود. برخی صاحب‎نظران، باتوجه به بعثت حضرت رسول اکرم(ص) که با نزول اولین آیات سوره علق بوده و موجب حیرت آن‌حضرت(ص) گردید، اصلی‌‌ترین لایه‌‌های دین و دین‌‌ورزی را حیرانی می‌دانند. در اصطلاح و عرف، حیرت با عناصری چون شک و دودلی، ضلالت و سرگردانی پیوند خورده است که در قاموس دین به‌عنوان یک ضد ارزش، مطرود شمرده شده است. در عرفان اسلامی، حیرت، یکی از مقامات عالیه است. عارف در اکتشافات عالیه خود به حقایقی از معرفت ذات باری تعالی می‌رسد که وقتی آن‌ها را بر عقل فلسفی عرضه می‌کند، او را در حیرانی و سرگردانی می‌گذارد. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی نگاشته شده و در صدد پاسخ به این سوال است که منظور از ضلالت و حیرت ‎ممدوح با تأکید بر آیات ابتدایی سوره علق چیست؟ اهم نتایج، بیان‌گر این است که عقل از ادراك ذات باري تعالي، عاجز است و هرچه عجز عقل در اين وادي بيشتر باشد، حيرت او افزونتر است. طلب حيرت، طلب زيادت معرفت قلبي انسان كامل و توالي تجلي‌های مختلفه است و همه انسان‌‌ها، حتی پیامبران اولوالعزم(عل) نیز دچار حیرت ممدوح شده‌اند. ولی با توجه به آیات اولیه سوره علق، حضرت رسول اعظم(ص) با آن همه شرح صدر و قدرت دریافتش از آیات قرآن، به مرتبه‎ای از حیرت رسید که همه وجودش خدایی شد.

صفحات :

از صفحه 11 تا 30

مشخصات اثر

عنوان :

جُستاری در کاربست روش نظام‌واره‌ای تنزیلی در استخراج علوم انسانی قرآن‌بنیان (مطالعۀ موردی سوره‌های علق و بقره)

نویسنده:

مجید چهری ، مسعود اقبالی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

مراجع

کلیدواژه‌های اصلی :

سوره بقره , سوره علق , 002- سوره بقره , 096- سوره علق , 002- سورة البقرة , 096- سورة العلق

چکیده :

قرآن کریم یک نظام‌وارۀ معرفتی بی‌همتاست؛ بدین‌معنا که تمام بخش‌ها و اجزای آن با هم مرتبط است و در سیر نزول سوره‌ها به ترتیبی خاص و پی‌درپی نازل شده است و گام‌به‌گام انسان‌ها را در تمام عرصه‌های موردنیاز، تربیت و هدایت می‌کند. امروزه هرگونه تفسیر و پژوهش در قرآن کریم به ترتیب نزول، «روش تنزیلی» نامیده می‌شود. آنچه با نظر به تحولات اجتماعی و نیازهای انسان‌ها در عصر حاضر ضروری به نظر می‌رسد، لزوم استخراج علوم انسانی قرآن‌بنیان است که در به‌کارگیری روش‌ها با موانعی روبه‌رو بوده است. مسئلۀ اصلی در پژوهش حاضر پی‌جویی نوآوری در ترسیم روش‌ها با جُستاری در شناخت جایگاه و کاربست روش نظام‌واره‌ای تنزیلی در استخراج علوم انسانی قرآن‌بنیان است. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی، دو سورۀ علق و بقره را به‌عنوان نخستین سورۀ مکی و نخستین سورۀ مدنی بررسی کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، کاربست نگاه نظام‌واره‌ایِ تنزیلی می‌تواند به‌عنوان روش و تحولی نو در استخراج علوم انسانی قرآن‌بنیان به شمار آید. در این رویکرد، سورۀ علق، به‌عنوان نخستین سورۀ نازل‌شده، معارفی چون راهکارهایی نو در دعوت و تبلیغ دینی، مراحل تربیت دینی، ابتنای قرآن کریم بر معرفت‌بخشی و ابهام‌زدایی را ارائه کرده است؛ همچنان‌که از سورۀ بقره، به‌عنوان نخستین سورۀ مدنی، معارفی مانند انسجام‌بخشی به جامعۀ نبوی، راهبری ترقی‌ساز جامعۀ نبوی، شناخت دقیق جامعۀ نوپای دینی و پیشگیری از فعال شدن گسست‌های اجتماعی قابل استخراج است.

مشخصات اثر

عنوان :

مختصر الميزان في تفسير القرآن المجلد 6 (الحجرات - الناس)

نویسنده:

محمدحسین طباطبایی؛ خلاصه کننده: الياس كلانتري

نوع منبع :

کتاب , خلاصه اثر , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب

وضعیت نشر :

تهران: دار الاسوة,

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , کتب تفسیر شیعه امامیه , 114- سورة الناس , 113- سورة الفلق , 112- سورة الاخلاص , 111- سورة المسد , 110- سورة النصر , 109- سورة الکافرون , 049- سورة الحجرات , 050- سورة ق , 051- سورة الذاریات , 052- سورة الطور , 053- سورة النجم , 054- سورة القمر , 055- سورة الرحمن , 056- سورة الواقعة , 057- سورة الحدید , 058- سورة المجادلة , 059- سورة الحشر , 060- سورة الممتحنة , 061- سورة الصف , 062- سورة الجمعة , 063- سورة المنافقون , 064- سورة التغابن , 065- سورة الطلاق , 066- سورة التحریم , 067- سورة الملک , 068- سورة القلم , 069- سورة الحاقة , 070- سورة المعارج , 071- سورة نوح , 072- سورة الجن , 073- سورة المزمل , 074- سورة المدثر , 075- سورة القیامة , 076- سورة الانسان , 077- سورة المرسلات , 078- سورة النبأ , 079- سورة النازعات , 080- سورة عبس , 081- سورة التکویر , 082- سورة الانفطار , 083- سورة المطففین , 084- سورة الانشقاق , 085- سورة البروج , 086- سورة الطارق , 087- سورة الاعلی , 088- سورة الغاشیة , 089- سورة الفجر , 090- سورة البلد , 091- سورة الشمس , 092- سورة اللیل , 093- سورة الضحی , 094- سورة الشرح , 095- سورة التین , 096- سورة العلق , 097- سورة القدر , 098- سورة البینة , 099- سورة الزلزلة , 100- سورة العادیات , 101- سورة القارعة , 102- سورة التکاثر , 103- سورة العصر , 104- سورة الهمزة , 105- سورة الفیل , 106- سورة قریش , 107- سورة الماعون , 108- سورة الکوثر

کلیدواژه‌های فرعی :

سوره اخلاص , سوره تبّت , سوره تکاثر , سوره تین , سوره جمعه , سوره حاقه , سوره زلزال , سوره صف , سوره طارق , سوره طلاق , سوره قلم , سوره قمر , سوره قیامت , سوره مجادله , سوره نبأ , سوره نجم , سوره نصر , سوره واقعه , سوره همزه , سوره اَعلی , سوره ناس , سوره الرحمن , سوره انشقاق , سوره بروج , سوره بینه , سوره حدید , سوره حشر , سوره ذاریات , سوره طور , سوره عادیات , سوره عصر , سوره علق , سوره غاشیه , سوره فجر , سوره قارعه , سوره مدّثّر , سوره مرسلات , سوره ممتحنه , سوره منافقون , تفسیر امامیه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

مختصر الميزان في تفسير القرآن، خلاصه تفسير الميزان في تفسير القرآن نوشته علامه طباطبايى(ره) است كه توسط الياس كلانترى در شش مجلد به زبان عربى به انجام رسيده است. الياس كلانترى درباره چگونگى تدوين اين كتاب با اجازه علامه طباطبايى(ره) چنين مى‌نويسد: «در ضمن بررسى و مطالعه كتاب الميزان، با توجه به ارزش و كارايى مباحث تفسيرى آن، خصوصاً مباحث مستقل از تفسير معمولى آيات، تصميم گرفته شد كه يك كتاب راهنما و فهرست موضوعات و همچنين يك دوره مختصر از الميزان تهيه و تنظيم شود، تا راه استفاده از مباحث آن به‌طور تفصيلى و منظم و دسته‌بندى شده، براى محققان علوم قرآنى هموارتر گردد و همچنين استفاده از اين كتاب براى كسانى هم كه فقط فرصت و امكان آشنايى اجمالى با معانى آيات قرآن را دارند، به‌راحتى مقدور شود. در ابتدا به تنظيم كتاب ر اهنما و فهرست اقدام شد و موضوع كتاب با مؤلف الميزان حضرت علامه طباطبايى(ره) در ميان گذاشته شد كه با اقبال ايشان مواجه گرديد. اين كتاب هم براى متن اصلى (عربى) كتاب تحت عنوان «دليل الميزان في تفسير القرآن» و هم براى ترجمه فارسى آن تحت عنوان: «راهنما و فهرست ترجمه‌ى الميزان في تفسير القرآن» تنظيم و منتشر گرديد و از استقبال پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم قرآنى برخوردار شد. در ضمن بررسى دقيق الميزان، براى نوشتن كتاب راهنما و فهرست موضوعات، طرح تنظيم كتاب «مختصر الميزان» نيز ريخته شد و بعداً با روشى كه در اين مقاله روشن خواهد شد، اين كتاب تنظيم و آماده گرديد». وى در مقدمه كتاب جهت روشن شدن كار در تلخيص كتاب الميزان، توجه به بعضى از جهات روش به‌كاررفته در تفسير الميزان را ضرورى مى‌داند: * مؤلف كتاب الميزان غالباً بعد از نوشتن يك يا چند آيه، ابتدا به بحث لغوى درباره مفردات آيات پرداخته است. * بعد از بحث لغوى، مؤلف غالباً نظر خود را درباره معانى آيه مورد بحث نوشته است. * بعد از بيان نظر خود، اگر مفسران ديگر درباره آن آيه نظرات قابل توجهى داشته‌اند، غالباً آن‌ها را نوشته و بررسى كرده است؛ به‌گونه‌اى كه گاهى براى آن نظرات وجهى قائل شده و گاهى آن‌ها را مردود شمرده و گاهى فقط به ذكر آن نظرات پرداخته است. * در مواردى بعد از بحث در تفسير تعدادى از آيات، مباحث مهم و مفصّل قرآنى، علمى، كلامى، فلسفى، اجتماعى، تاريخى، روايى و... كه ممكن است ارتباطى با مباحث آيات پيدا كند، به‌صورت مستقل و مجزا از بحث تفسيرى معمولى در يك يا چند فصل نوشته شده است. كلانترى با توجه به روش تفسير الميزان، جهات عمده و اساسى روش كار خود در تلخيص «الميزان في تفسير القرآن» را اين‌گونه تبيين مى‌كند: * در اين تلخيص حتى كلمه‌اى به نوشته‌هاى مؤلف اضافه نشده و تغييرى در اصل نوشته‌هاى مؤلف پديد نيامده است. * عمدتاًً نظرات خود مؤلف الميزان در معانى آيات قرآن انتخاب شده، مگر در مواردى كه مؤلف، مطلبى را از ديگران نقل كرده و آن را پذيرفته است كه در حقيقت نظر خودش مطابق نظر آن مفسر يا مبتنى بر آن بوده است. * مقدمه تفسير الميزان كه مبين روش تفسيرى مرحوم علامه طباطبايى است، عيناً و بدون حذف قسمتى از آن در اين كتاب آمده است. * قسمت‌هاى حذف‌شده عمدتاًً عبارتند از: مباحث مستقل علمى، كلامى، فلسفى، تاريخى، روايى و... كه بعد از تفسير لفظى و معمولى بعضى از آيات نوشته شده است. * در جاهايى كه روشن شدن معانى آيات، متوقف به بحث روايى بوده، آن بحث روايى انتخاب شده و در اين كتاب آمده است. * در جاهايى كه مؤلف درباره آيه‌اى نظر خودش را به‌صورت مجزا بيان كرده و بعد از آن نظرات ساير مفسران را نقل و بررسى كرده، قسمت اول (نظرات خود مؤلف) انتخاب شده و نقل و بررسى نظر مفسران ديگر حذف گرديده است، اما در جاهايى كه بحث تفسيرى آميخته‌اى از نقل نظرات ساير مفسران بوده، همه آن قسمت انتخاب شده است. * در جاهايى كه مؤلف بعد از تفسير آيه، نظرات و تفاسيرى نيز از ساير مفسران آورده و براى آن نظرات وجهى قايل شده و يا حداقل آن را نقل كرده و ردّ و ابطال نكرده است، اين قبيل جاها نيز غالباً انتخاب شده، مگر در جاهايى كه ضرورتى در انتخاب آن‌ها احساس نشده است. * اگر در جاهايى، روشن شدن كامل معانى يك يا چند آيه، متوقف به مجموع بحث تفسيرى بوده، تمام آن بحث انتخاب شده و چيزى از آن حذف نگشته است. * تفسير سوره حمد به‌گونه كامل و بدون حذف قسمتى از آن براى آشنايى با روش تفسيرى مرحوم علامه طباطبايى(ره) به‌عنوان نمونه انتخاب شده است. * عناوين اصلى و موضوعات مهم قسمت‌هاى حذف‌شده، به‌صورت تيترهايى در پاورقى كتاب «مختصر الميزان» نوشته شده، به‌ويژه در جاهايى كه بحث روايى، حاوى احاديثى بوده كه در متن تفسير آيات اثرى از آن به‌صورت مختلط با بحث تفسيرى لفظى نيست و مؤلف، آن موضوعات احاديث را مستقلاً در بحث روايى طرح و بررسى كرده است. از جمله ايرادات وارد بر اين كتاب، عدم تدوين فهارس حتى فهرست مطالب براى هر جلد است كه خواننده را در دستيابى به آيات دچار مشكل مى‌كند. همچنين پاورقى در كتاب مشاهده نشد. در جلد ششم سوره های حجرات، ق، ذاریات، طور، نجم، قمر، رحمن، واقعه، حدید، مجادله، حشر، ممتحنه، صف، جمعه، منافقون، تغابن، طلاق، تحریم، ملک، قلم، حاقه، معراج، نوح، جن، مزمل، مدثر، قیامت، انسان، مرسلات، نبأ، نازعات، عبس، تکویر، انفطار، مطففین، انشقاق، بروج، طارق، اعلی، غاشیه، فجر، بلد، شمس، لیل، ضحی، انشراح، تین، علق، قدر، بینه، زلزله، عادیات، قارعه، تکاثر، عصر، همزه، فیل، قریش، ماعون، کوثر، کافرون، نصر، تبت، إخلاص، فلق و ناس تفسیر شده است.

مشخصات اثر

عنوان :

تأويلات القرآن - الجزء السابع عشر (النبأ - الناس)

نویسنده:

أبو منصور محمد بن محمد الماتریدی السمرقندی؛ تحقيق: خلیل ابراهیم قچار؛ مراجعة: بكر طوبال أوغلى

نوع منبع :

کتاب , آثار مرجع , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید