جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سقط جنین درمانی نوعی از ختم بارداری است که جنبه درمانی دارد. اگرچه در اکثر نظام های حقوقی اقدام به سقط جنین، عملی ممنوع شمرده می شود. لکن، در مواردی استثنائا سقط جنین را مجاز می شمرند. از جمله مبانی تجویز آنها می توان به قاعده تزاحم اشاره نمود. با توجه به این قاعده، امکان اسقاط جنین به جهت ناهنجاری جنین و حفظ حیات مادر قبل از ولوج روح در جنین بر اساس ماده واحده سقط درمانی میسر می باشد، اما مطابق این ماده واحده اسقاط جنین بعد از ولوج روح امکان پذیر نیست. لکن مطابق تبصره ماده 718 ق.م.ا مصوب 1392 حتی بعد از ولوج روح برای حفظ حیات مادر می توان جنین را سقط نمود. فقها، سقط جنین را قبل از دمیده شدن روح در جنین در موارد درمانی تجویز نموده اند. عده ای از فقها اعتقاد دارند، بعد از دمیده شدن روح در جنین، زمانی که وجود جنین برای مادر خطر جانی دارد، می توان چنین جنینی را سقط درمانی نمود. به نظر می رسد، فقهایی که اعتقاد به سقط درمانی بعد از ولوج روح ندارند، چنانچه مبنای استدلال خویش را قاعده تزاحم اهم و مهم ـ قرار می دادند، نتیجه ای خلاف نظرشان می گرفتند. به عبارتی قاعده مذکور مورد اتفاق نظر هر دو دسته فقها می باشد و باید به دلالت قاعده عقلی دفع ضرر بیشتر، تئوری سقط درمانی بعد از ولوج روح را تقویت سپس، عینیت و حاکمیت بخشید.

مقاله حاضر تحت عنوان منابع استخراج قاعده «‌اهمّ و مهمّ» با هدف تبیین و تشریح مبانی فقهی قاعده «‌لزوم تقدیم اهمّ بر مهمّ»، از دیدگاه عقل و شرع، همراه با نقل آراء حضرت امام خمینی(ره) و دیگر فقهای شیعه است. زیرا که لازمه ساماندهی مباحث گسترده مرتبط با مصالح اهمّ در قالب «فقه المصلحه» با متدولوژی اصول فقه شیعه، اثبات قاعده «اهم و مهم» در احکام و لسان شارع است. بدین نحو که حکم اهم بر مهم هنگام تزاحم، مقدم می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که قاعده «اهمّ و مهمّ»، قاعد‌ه‌ای فقهی- عقلی است که در بعضی از ابواب فقهی مطرح شده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر، به روش توصیفی اسنادی و تحلیلی است.