جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابی شامل 11 مقاله از 11 پژوهشگر است که فرهاد دفتری آنها را ویراستاری کرده است. "تحول و دگرگونی یافتن اسلام از یک دین، به صورت یک تمدن بزرگ جهانی، در دهه‌های اخیر موضوع بررسی‌های بسیار قرار گرفته است .اسلام همین که از زادگاه خود، شبه جزیره عربستان، به بیرون انتشار یافت رهاوردهای فکری جمع کثیری از افراد، جماعات و فرهنگ‌های مناطقی که در نهایت، جهان اسلام را به وجود آوردند، آن را غنی ساخت .در حقیقت، تا قرن چهارم / دهم، تمدن اسلامی را تنوع و تکثر سنت‌های ادبی و عقلانی در زمینه‌های مختلف علم و دانش مانند کلام، فقه، فلسفه، ادبیات، تصوف، هنر و صنعت و علوم طبیعی مشخص می‌ساخت ."برای بحث درباره اهمیت این موضوع‌ها و بررسی درباره این تحولات و دگرگونی‌ها در تاریخ و تمدن اسلامی و چگونگی گردش و گسترش آن و فلسفه اسلامی، موسسه "تحقیقات اسماعیلی "در سال 1994سمیناری تحت عنوان "سنت‌های عقلانی در اسلام "در ملورسنتر، کالج چرچیل، دانشگاه کیمبریج برگزار نمود .مقالات عرضه شده در این سمینار در مجموعه حاضر به چاپ رسیده‌اند . عناوین مقالات و نویسندگان آنها عبارت‌اند از" :زندگی عقلانی در چهار سده نخستین اسلام/ هیو کندی"، "پژوهش علمی و فلسفی :دستاوردها و واکنش‌ها در تاریخ اسلام/ الیور لیمن"، "سنت عقلانی در اسلام/ محسن مهدی"، "حدود درست کیشی در اسلام/ نرمان کالدر"، "زندگی عقلانی در میان اسماعیلیان :یک چشم‌انداز کلی/ فرهاد دفتری"، "ناصر خسرو :متفکر فاطمی/ الیس سی.هانسبرگر"، "عقل و تجربه عرفانی در تصوف/ انماری شیمل"، "ملاحظاتی چند درباره محیط عقلانی دینی ایران در عصر صفویه/ جان کوپر"و "زن نصف مرد؟ بحران معرفت‌شناسی مذکر در فقه اسلامی/ عبدالعزیز ساچدینا "و "اسلام امروز میان سنت و جهانی‌گری/ محمد ارکون ."گفتنی است کتاب با پیش گفتار تنظیم کننده اثر دکتر فرهاد دفتری و شرح حال کوتاهی از نویسندگان مقالات، همچنین دیباچه‌ای به قلم "دکتر عزیز اسماعیل "که مقاله افتتاحیه او در سمینار یاد شده است، آغاز می‌گردد و با کتاب نامه و نمایه اسامی به پایان می‌رسد .

کتاب «خوانش نواندیشان مسلمان»، شرح کتاب «اسلام المجددین»، اثر «محمد حمزه»، نویسنده تونسی است. نویسنده در این کتاب به دنبال نشان دادن مدرنیته فکری و فلسفی است که در قرن 19 به وقوع پیوسته و در قرن 21 متبلور شده و وضعیت فلسفی، وجودی و تاریخی جدید است. خوانش نواندیشان مسلمان از اسلام براساس نگاه محمد حمزه، نتیجه تعامل میان اسلام و دیگر فلسفه‌ها و رهیافت‌های علمی و روش‌شناختی است.

محمد ارکون، یکی از اندیشمندان معاصر عرب است که سهمی ویژه در تحول فهم و برداشت از تاریخ در مطالعات معاصر دارد. در این نوشتار که ویژه بازخوانی روش او برای فهم تاریخ اسلام است، ابتدا مفهوم روش‌شناسی تاریخی بیان شده و پس از مرور روش‌های پژوهشی عامّ ارکون، روش نقد تاریخی او مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. وی که این روش را برای بررسی یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ اسلام، یعنی عصر امویان و عباسیان به ‌کار بسته است، با هجرت از فقه‌اللغه و نقد شیوه‌های مطالعاتی مستشرقان و اندیشمندان مسلمان، روشی نو را در مطالعه تاریخ اسلام به ‌کار برده که تحلیل‌های عقلی و نقد منابع تاریخی، از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های آن به‌ شمار می‌رود

ساخت‌گشایی (شالوده‌شکنی، واسازی) رویکردی فلسفی است که در هر امر ثابتی تردید می‌کند. به تعبیر دریدا، مبدع فلسفه ساخت‌گشایی، این رویکرد یک زلزله عظیم است؛ لرزشی فراگیر که هیچ‌چیز نمی‌تواند آرامَش کند. ساخت‌گشایی به هر جایی سرک می‌کشد و قلمرو حضور خود را به فلسفه محدود نکرده است. همان‌قدر که در فلسفه حضور دارد در حوزه ادبیات، نقد ادبی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی و دین نیز ورود می‌کند و هر آنچه به ظاهر صلب و ثابت و نامتغیر است را به چالش می‌کشد. ساخت گشایی در برابر تقابل های دوگانه و ایدئولوژیک در هر متنی می ایستد و آن را تخریب می کند تا بنایی تازه بسازد و خوانشی نودراندازد. متن نیز در اندیشه ساخت گشایان مفهومی بسیار عام دارد و هر پدیده فرهنگی را در بر می گیرد. فلسفه ساخت گشایی خیلی زود و پیش از آنکه دریدا از دنیا برود در نقاط مختلف دنیا پیگیری والبته با کمی تأخیر وارد فرهنگ اسلامی شد. این کتاب به بررسی و تحلیل دو طرح ساخت گشایانه در سنت عقلانی اسلامی پرداخته است؛ طرح نقد عقل(عقلانیت) عربی از محمد عابد الجابری و نقد عقل(عقلانیت) اسلامی از محمد ارکون.

این مختصر، گزارشی است از کتاب«الفکر الاسلامي قرائة علمیة» که توسط محمد ارکون، فیلسوف و روشنفکر دینی الجزائری نگاشته شده و توسط هاشم صالح از فرانسه به عربی ترجمه شده است. مبنای ما در این گزارش، چاپ دوم ترجمه این کتاب است که توسط انتشارت مرکز الاِنماء القومي بیروت، در سال 1996 منتشر شده است.

دستاوردهای روزگار مدرن را نمی‌توان انکار کرد اما باید دقت نمود و پیرامون ماهیت و نتایج آن با جدیت اندیشید. یک نوع تفکر در این عرصه، در بستر معنویت و دین شکل می‌گیرد، و انسان‌ و جهان متجدد را مورد بازکاوی و داوری قرار می‌دهد. در حقیقت آدمی به رغم دستیابی به امکانات بی‌سابقه، تنها و بی‌پناه به نظر می‌رسد، لوازم آسایش مهیاست، اما مجال آرامش نه. در این کتاب، با شالوده‌ای سنت‌گرایانه، برخی از مسایل معنوی و دینی بر بستر نیازهای مدرن و در پاسخ به موضوعاتی که نسل جدید را به واکنش واداشته، در هشت فصل سنت، سنت‌گرایی و سنت‌گرایان؛ مطالعات دینی؛ عرفان و تصوف؛ حکمت؛ هنر دینی؛ پیام‌آوران معنا؛ علم و دین و معنویت و مسایل عصر مدرن مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.