جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیقی که پیش روداریدتحت عنوان تاریخ پیدایش تشیع می باشدکه متشکل ازسه بخش است. باتوجه به اینکه مطرح شدن شیعه به عنوان یک مذهب خاص بعدازامامت علی بن ابیطالب ? می باشددربخش اول سعی شده تااصول ومبانی اعتقادی شیعه موردبررسی کامل قرارگیرد.دراین بخش ابتداتعاریفی درمورداسلام،دین،شیعه،رافضی مطرح شده است.سپس منابعی افطاروعقایدشان راازآنهامی گیرندبیان شده است.درفصل سوم این بخش درموردوحدت عقیده،عقل گرایی،استکبارشیعیان واینکه همیشه آنان درتأسیس علوم اسلامی مقدم بوده اندتوضیحاتی ارائه شده است. دربخش دوم ابتدانظرات مختلف درموردتاریخ پیدایش تشیع بیان شده است.درهمین راستابعضی قائلندکه شیعه بعدازواقعه سقیفه بنی ساعده بوجودآمده است،عده ای معتقدندکه شیعه بعدازشهادت امام حسین?بوجودآمده است وقبل ازآن فرقه ای به نام شیعه وجودنداشته است.برخی ازنویسندگان هم معتقدندکه نظریه شیعه برگرفته ازافکارایرانیان است.آنان معتقدندکه نظرشیعیان درموردجایگاه امامت مشابه عقایدایرانیان درموردحاکمان است واعتقادشیعیان وایرانیان درموردآسمانی بودن حق رهبران خودیکسان است واینهادلیل برآن است که تشیع برگرفته ازایرانیان است بعضی دیگرنیزشیعه راازبدعتهای شخصی به نام عبدالله بن سبأمی دانند.درفصل دوم این بخش درموردساختارسیاسی اجتماعی نظام قبیله ای واین که این ساختارعامل بروزاختلافات درآن زمان می شده توضیحاتی ارائه شده است.درفصل سوم درموردشخصیتهای مطرح آن زمان مطالبی بیان شده است. دربخش سوم فرضیه هایی که درارتباط تاریخ پیدایش تشیع مطرح شده بودموردنقدقرارگرفته است.دراین بخش بیان شده که سقیفه بنی ساعده ،قتل عثمان،جنگ جمل وجنگ صفین وشهادت حسین بن علی?هیچکدام درپیدایش شیعه نقش نداشته اندوفقط باعث شده اندکه شیعه به عنوان یک مذهب خاص درجهان مطرح شود.درادامه نقدفرضیه هابه اثبات رسانده ایم که پیروی ازعلی?وپیدایش مذهب شیعه پیش ازاسلام آوردن ایرانیان بوده است وعبدالله بن سبأ نیز براساس کتب تاریخی فردی عالی وازفرقه سبئیه بوده است وپیدایش تشیع توسط اوسندومدرک معتبرتاریخی ندارد. براساس نتایج حاصل ازتحقیق،به عنوان یک جریان اصیل همزادباظهوراسلام به وجودآمده واساساًجزئی ازرسالت پیامبراکرم?بوده است که شواهدومدارک تاریخی نیزاین دیدگاه راتأییدمی کند.

وضعیت شیعیان در زمان ائمه و ظلم و ستم حاکمان بر مردم و همچنین راه حلهایی که امامان برای ارتباط با مردم استفاده می کردند. در این تحقیق مورد بحث قرار می گیرد، در زمان امام علی ( ع) رفاه گرایی شدید بخشی از مردم سبب تضعیف ارزش های دینی در جامعه شده بود و در زمان امام حسن ( ع) معاویه مردم را به شدت مورد آزار قرار می داد تا این که این ظلم و ستم در زمان یزید بیشتر شد و باعث شد که امام حسین ( ع) بر ضد یزید قیام کند. بعد از شهادت امام حسین ( ع) رعب و وحشت شدیدی بر مردم حکمفرما شد به همین خاطر امام سجاد ( ع) امامت را به صورت مخفی و با تقیه دشوار به عهده گرفت در این شرایط هر گونه اقدام حاد و مسلحانه محکوم به شکست بود به همین خاطر امامان برای این که با مردم ارتباط برقرار کنند از روش شبکه ارتباط وکالت استفاده کردند در بخش دوم سلسله های شیعی در شمال ایران تک تک بررسی می شود مسلمانان پس از گشودن شهرهای مختلف ایران در نواحی مختلف متوحه شمال ایران شدند اما مقاومت مردم این ناحیه همراه با دشواری راهها و جنگل های انبوه تصرف این ناحیه را دشوار کرد مردم این ناحیه تا قرن دوم دارای دین مزدیسنا و آتش پرست بودند ولی به علت مهاجرت علویان مسلمان شدند از سلسله های معروف در این ناحیه زیدیه، اسماعیلیه، آل بویه، سربداران می شود نام برد در بخش سوم در مورد رابطه نادرشاه و کریم خان زند با شیعیان و رابطه علما با حاکمان بحث می شود نادرشاه قبول پادشاهی را منوط بر چند شرط گذاشت یک مورد آن این است که سنت جایگزین شیعه شود نادر با این کار ضربه بزرگی بر پیکر تشیع وارد کرد هدف نادر از این کار از بین بردن دوگانگی بین شیعه و سنی بود او می خواست امپراطوری بزرگی تشکیل دهد و هدف دیگر او تضعیف روحانیون بود چون می ترسید روحانیون قدرت را از او بگیرند به یکی از خاندان صفوی بدهد به همین خاطر تضعیف روحانیون افتاد بخش چهارم در مورد نگاه شاهان قاجار به تشیع است در این فصل در مورد کارهای شاهان قاجار برای رواج تشیع بحث می شود و همچنین در مورد مبارزه با فتنه های مختلفی که در ایران توسط انگلیس برپا می شد و نیز بررسی تأثیر فتوی علما بر دستگاه حکومتی که در مورد علما بخصوص میرزای آشتیانی و میرزای شیرازی نقش مؤثری در تحریم تنباکو داشتند تا توانستند به کمک دیگر علما این قرارداد را لغو کنند و در جنگ ایران و روس هم علما نقش مؤثری در گسیل داشتن مردم به جنگ علیه روسها داشتند در فصل سوم، وقایع مهم مذهبی که در مورد مهاجرت صغری و کبری است که این وقایع از قرار گرفتن نوز به عنوان رئیس گمرکات ایران شروع می شود تا به حوادث بانگ روس و به چوب بستن تجار و مهاجرت صغری و کبری ختم می شود فصل چهارم در مورد علما و مشروطیت است که در این فصل علما به چند دسته تقسیم می شوند علمای موافق مشروطیت به رهبری طباطبایی و بهبهائی و علمای مخالف مشروطیت به رهبری شیخ فضل الله نوری و علمای نجف به رهبری خراسانی و یزدی بود ادامه تحقیق در مورد روشنفکران و مشروطیت است که این روشنفکران از زمان فتحعلی شاه به دستور عباس میرزا به خارج فرستاده شدند بعد از آمدن به ایران به فکر از بین بردن استبداد و مجلسی شبیه مجالس کشورهای غربی افتادن آنها شعار جدایی دین از سیاست را می دادند در ادامه علل ناکامی مشروطیت خواهی بررسی شده است به چند عامل تقسیم می گردد. 1-فقدان رهبری نیرومند و متنفذ 2- نقش روشنفکران سکولار 3- دخالت انگلیس در واقعه مشروطیت است.

از جمله مولفه های تاریخ اجتماعی تشیع که در زمره باورها و اعتقادات و مراسم شیعیان جای دارد، انتظار ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است که به صورت رسمی خاص در شیعه درآمده، در قالب مراسم هایی ویژه بروز و ظهور یافته و در اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی آنها تاثیری درخور توجه بر جای گذاشته است. فرهنگ انتظار در جامعه آذربایجان پیش از صفویه نیز نمود یافته و مبین این امر است که به سبب راه یافتن اعتقادات مبتنی بر ظهور مهدی از قرون نخستین اسلامی تا تاسیس دولت صفوی در اذهان جامعه آذربایجان، رسوم مبتنی بر این اعتقاد و همچنین حرکت های سیاسی- اجتماعی متاثر از آن در این ناحیه، همواره از سوی عامه مردم با استقبال روبه رو می شده است. این پژوهش درصدد است نمودهای فرهنگ انتظار در جامعه آذربایجان در دوران پیش از صفویه را با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با کاربرد مطالعات کتابخانه ای بررسی کند.

‫مروري اجمالي بر آثار اهل سنت نشان مي‌دهد که بسياري از دلايل حقانيت مذهب شيعه، در کتب معتبر اهل سنت وجود دارد. به همين دليل، برخي از اهل سنت تلاش مي‌کنند تا اين سلاح علمي را از دست شيعه بگيرند، و در اين راستا، مؤلفان چنين آثاري را به تشيع متهم مي‌کنند. "ميزان الکتاب" يکي از اين موارد است که در پاکستان به زبان اردو منتشر گرديده و مؤلف آن سعي کرده تا بسياري از دانشمندان اهل سنت را، شيعه جلوه دهد. پژوهش حاضر ديدگاه اين مؤلف را درباره ابن ابي‌الحديد و طبري بررسي کرده است. از نظر مؤلف ميزان الکتاب، انتقاد از صحابه يکي از ملاک‌هاي تشيع افراد است و به‌همين دليل اين دو نفر را متهم به شيعه‌گري نموده و هرچه را که آن‌ها در موافقت با ديدگاه شيعه مطرح کرده‌اند، در اين راستا توجيه نموده، و گرايشات صريح آنان به تسنن را ناديده مي‌گيرد. او صحت حديث غدير از ديدگاه طبري را دليل تشيع وي مي‌داند، در حالي‌که حديث غدير از روايات متواتر نزد فريقين به‌شمار مي‌رود. بدين ترتيب، او به اعترافات صريح طبري درباره صحت خلافت خلفا، توجهي نمي‌کند. اين در حالي است که سلفي‌گري در آثار طبري کاملاً مشهود است. همچنين نظر وي درباره تشيع ابن ابي‌الحديد نيز درست نيست؛ زيرا با توجه به تصريح دانشمندان فريقين، و رد دلايل مؤلف ميزان الکتاب، و تفتيش در عقايد ابن ابي‌الحديد، در تسنن او هيچ ترديدي باقي نمي‌ماند. مهم‌ترين دلايل رد تشيع اين دو دانشمند عبارت است از: انکار نص بر امامت و خلافت بلافصل اميرالمؤمنين علي(ع) ، و قبول خلافت خلفاي سه‌گانه از سوي آن‌ها؛ ارايه نظريات مخالف اعتقادات شيعه در مسايل فقهي و اعتقادي، و تصريح به مخالفت با مذهب شيعه؛ جواز گناه صغيره در حق انبيا، و انتساب اموري که دور از شأن پيامبران است؛ و قبول اسرائيليات در مسايل تاريخي و تفسيري، که دانشمندان شيعه آن‌ها را مردود دانسته‌اند.

---

‫امام موسي کاظم( در ميان امامان دوازده‌گانه شيعه، به کثرت اولاد مشهور است. در مورد تعداد فرزندان ايشان اقوال متفاوتي وجود دارد، اما قوي‌ترين نظر در اين زمينه، متعلق به شيخ مفيد است که 37 فرزند شامل هجده پسر و نوزده دختر، براي آن حضرت ذکر کرده است. بررسي تاريخي نشان مي‌دهد که فرزندان امام کاظم( نقش برجسته‌اي در گسترش تشيع داشته‌اند. برترين فرزند ايشان، امام علي بن موسي(ع) است، که در يازدهم ذي‌القعده سال 148 هجري در مدينه متولد گرديده و در آخر ماه صفر سال 203 در شهر طوس به‌دست مأمون عباسي به شهادت رسيد. قاسم فرزند ديگر امام کاظم( است، که از مدينه به عراق مهاجرت نمود و در منطقه حلّه شهر بغداد از دنيا رفت. جعفر معروف به خواري، که در خوار مکه مدفون است، عباس که گفته‌اند قبر او در صحن کاظمين مي‌باشد، محمد معروف به عابد، عبدالله که بسيار متواضع بوده و نسبت به امامت امام رضا و امام جواد کاملا مطيع بوده است، ابراهيم اصغر که جد سيد مرتضي و سيد رضي مي‌باشد و در بغداد مدفون است، هارون، حمزه، زيد، اسماعيل و حسن، از ديگر فرزندان امام موسي کاظم( هستند. همچنين اسحاق که از پدرش و از امام رضا(ع) روايت نقل مي‌کرده، در سال 240 هجري در مدينه درگذشت. حسين که از راويان حديث بوده، سه امام معصوم را درک کرده است. احمد بن موسي(ع) نيز از فرزندان فاضل امام کاظم( بود که براي امام رضا(ع) از مردم بيعت مي‌گرفت، و قبر شريفش در شيراز مي‌باشد. شرح حال دختران امام کاظم(، به غير از فاطمه معصومه(، نامعلوم است. ايشان خواهر ابويني امام رضا(ع) است، که بسيار فاضله و جليل‌القدر و از محدثين بوده، و در سال 201 هجري در شهر قم وفات نمود. فاطمه ستي، فاطمه صغري معروف به بي‌بي هيبت، حکيمه، زينب و آمنه، نام بعضي ديگر از دختران امام کاظم( مي‌باشد.