جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیات17 تا 21 از سورة لیل، به ویژه آیة «سیجنبها الاتقی»، در نظر مفسران و متکلمان اهل سنت جایگاه ویژه ای دارد و یکی از مستندات مهم آنان در اثبات افضلیت و خلافت ابوبکر است؛ به گونه ای که گفته اند: «سورة واللیل سورة أبیبکر». اهل سنت برای اثبات مدعای خود به دو محور «روایات و اجماع» و «تحلیل درونی از آیات» استناد کرده اند که از دیدگاه متکلمین و مفسرین شیعه، روایات مورد استناد آنها از لحاظ سندی ضعیف و از لحاظ متن با تعارض و تناقض و اشکالات دیگر همراه است و اجماعی نیز مبنی بر نزول این آیات دربارة ابوبکر وجود ندارد. از دیدگاه شیعه، مصداق «الاتقی» ابوالدحداح است و آیات از لحاظ مدلول، عام اند.

مطالعة اسلام همواره در کانون توجه شرق شناسان، خاصه شرق شناسان مسیحی و یهودی، بوده است و در میان موضوعات اسلامی، قرآن مهم ترین حیطة این توجه بوده است. این مقاله در پی یافتن پاسخ این مسئله است که اصلی ترین رویکرد مستشرقان در مطالعات قرآنی چه بوده است؟ برای یافتن پاسخ ابتدا به ریشه یابی وجود رویکردهای غیرعلمی در آثار قرآن پژوهان غربی پرداخته و علل پدید آمدن این رویکردها در آثار آنان تبیین می شود. از همان ابتدا رویکرد اصلی مطالعات قرآن شناختی مستشرقان رد و تخطئه قرآن بوده است.با وجود بارقه هایی از تحول مثبت در رویکرد غربیان به قرآن در نیم قرن اخیر، رویکرد انکارگرایانه همچنان باقی است؛ با این تفاوت که آثار جدید در قالب های پوشیده تر و ظریف تری ارائه می شود.

که در این دوره دو جریان با دو رویکرد مختلف حضور فعال داشت، جریان اول ائمه (علیه السلام) را همانند دیگر آدمیان دانسته و به بررسی جوانب مختلف زندگانی آنها با استفاده از داده های تاریخی می پرداخت. از سردمداران این جریان می توان از افرادی همچون عبید الله بن ابی رافع، ابان بن تغلب و هشام بن محمد کلبی نام بُرد. جریان مقابل ائمه (علیه السلام) را موجوداتی فرا بشری و فرا تاریخی دانسته که مسلّط بر جریان قوانین طبیعی بوده و در مناسبت های مختلف معجزات و خوارق عادت فراوانی از خود بروز می دهند. این جریان این تحقیق عهده دار بررسی سیر نوشته های امامیه پیرامون ابعاد مختلف زندگانی ائمه (علیه السلام)از آغاز تا پایان نیمه قرن قرن اول هجری می باشد. فصل اول این اثر که به بررسی اینگونه نوشته ها قبل از دوره غیبت صغری اختصاص داشت، این نتیجه را دریافت در آغاز به وسیله نقل برخی از احادیث که دلالت بر جایگاه رفیع امامان می کرد، تئوریزه شده و سپس به سراغ تاریخ رفته و با ذکر شواهد و قرائن به ظاهر تاریخی، مطالب تئوریزه شده مصداق یابی شد. این جریان از نیمه سوّم قرن دوّم حرکت خود را با عنوان کلّی دلائل نگاری ادامه داد که برای اثبات امامت امامان مختلف به جای ذکر مسائل علمی به بیان معجزات آنها می پرداختند. با بررسی سردمداران این جریان به نام افراد غالی یا متهم به غلوّ در سلسله اسناد گزارش های منسوب به آنها به طور فراوان برخورد می کنیم. از سردمداران این جریان دراین دوره می توان از افرادی همچون جابر بن یزید جُعفی، عبد الرحمن بن کثیر هاشمی، محمد بن حسن بن جمهور، محمد بن علی صیرفی معروف به ابو سمینه و فارس بن حاتم قزوینی یاد کرد. فصل دوّم به پیگیری ادامه مسیر این دو رویکرد در دوره غیبت صغری با توجه به حساسیت های این دوره می پردازد و به این نتیجه می رسد که به علل مختلف، جریان دوّم توانست جریان اول را از صحنه بیرون رانده و خود معرکه گردان اصلی صحنه شود. از نکات مهم این دوره پیوستن برخی از بزرگترین شخصیت های حدیثی امامیه همچون محمد بن حسن صفار و محمد بن یعقوب کلینی به این جریان در بخش اول یعنی روایات مربوط به تئوریزه کردن این دیدگاه می باشد، در حالیکه این دو تن به ذکر شواهد و مصادیق به صورت گسترده اقدام نکردند و معدود مصادیق ذکر شده در اینگونه کتابها تا حد زیادی از عقلانیت مناسبی برخوردار می باشند. آغاز غیبت صغری تا پایان قرن چهارم از آنجا که به جهت آنکه امامیه با امامت امام غایب به صورت مطلق مواجه شد، ویژگیهای خاصی خود را داشت، توانست فصل سوم این تحقیق را به خود اختصاص دهد

مطالب مورد بحث در این تحقیق به شرح ذیل است: ارزش علم در دین اسلام از دیدگاه دانشمندان جهان ارتباط قرآن با علوم تفسیر علمی مؤلفین و مفسرین قرن چهاردهم هجری قمری گرایش علمی گروه گرایشات علمی علی فکری دکتر محمد توفیق صدقی طنطاوی جوهری تفسیر الجواهر القرآن و العلوم العصریّه محمد احمد جاد المولی بک الملباری الاستامبولی آیات علمی موریس بوکای قرآن و دانش جدید از دیدگاه موریس بوکای تولید مثل انسان خروج موسی(ع) تفاوت های قرآن و عهدین نکات مشترک قرآن با عهدین دکتر محمد رشاد خلیفه محمد متولّی شعراوی نمونه آیات علمی ضمیمه خلاصه ای پیرامون اعجاز علمی قرآن و اندیشة بشر مفسرین کهن و تفسیر علمی امام ابوحامد غزالی و تفسیر علمی فخر الدین رازی و تفسیر علمی ابن ابی الفضل المرسی وتفسیر علمی زرکشی و تفسیر علمی سیوطی و تفسیر علمی محمد بن احمد اسکندرانی و تفسیر علمی طنطاوی و تفسیر علمی استاد عبدالرزاق نوفل و تفسیر علمی رشاد خلیفه و تفسیر علمی نمونه ای از اعجاز عددی اسرار آفرینش در قرآن قرآن در عصر جهالت نمونه آیات علمی قانون توازن در قرآن قانون تلقیح در قرآن قانون زوجیت حرکت زمین در قرآن قاره های ناشناخته در قرآن کرویت زمین در قرآن فرضیه تکامل و عقاید مذهبی آیا فرضیه تکامل با خداشناسی منافات دارد؟ فرضیة داروین وکیفیت آفرینش انسان تکامل تکامل امروزی تکامل در قرآن طراحی انسان مثلث طبیعت، تکامل، توحیدی و موضع انسان سرنوشت کیهان

آمرزش و عذاب دو سرنوشت محتومی است که برای انسان در جهان آخرت رقم زده می شود وانسان در دار دنیا دارِ اختیار و انتخاب وعمل است یکی از این دو را بر می گزیند. خداوند رحمان به انسانها وعده ی آمرزش داده است. و وعده ی الهی نیز تخلّف ناپذیر است. «واللهُ یعدکم مغفرةً منه و فضلاً و الله واسع علیم.» (بقره/ 268) همچنین خداوند براساس رحمت واسعه ی خود، وسایل این آمرزش، اعم از راهنمایان و کتاب و قوه تعقّل و تمییز و اداراک و ... را برای انسان فراهم کرده و او را برای بهره مندی از آمرزش و رضوان خود تشویق و ترغیب کرده است: «وسارعوا الی مغفرة من ربّکم و جنّة عرضها السموات و الارض أعدّت للمتّقین.» (آل عمران / 133) به علاوه، در صورت لغزش و خطا راه را برای بازگشت او با توبه و استغفار و عمل صالح و .. هموار کرده و بنابر لطف و رحمت خود انسانها را از عذاب آخرت بر حذر داشته است. از مهم ترین رسالت انبیاء الهی انذار از عذاب و آخرت بوده است: «انا انذرناکم عذاباً قریباً.» (نباء /40) کسانی که به هشدار و انذار سفیران الهی توجه ننمایند و در دام شیطان و هوا و هوس گرفتار شوند و راه نافرمانی و عناد و کفر را در پیش گیرند از رحمت خاصّه ی خداوند در آخرت محروم می شوند و راهی بجز جهنّم در پیش نخواهند گرفت. «..... واعف عنا و اغفرلنا و ارحمنا» (بقره / 286)

در این پژوهش با استفاده از آیات و روایات به برخی از گناهان که به واسطه سخن رخ می دهد پرداخته می شود. در اینجا لازم به ذکر است حجم این مطالب با توجه به اینکه در بردارندة تمام رؤوس مطالب است از حجم معمول چکیده بیشتر می باشد. این بحث در 15 فصل آورده می شود؛ که به طور خلاصه می توان دربارة نتایج به دست آمده از آن چنین گفت: 1- کذب از گناهان کبیره است که در آیات و روایات با الفاظ «افک» و «افتراء» نیز از آن نام برده شده این گناه محدودة وسیعی را شامل می شود چنانکه دروغ به صورت شوخی و یا دروغ کوچک را هم در بر می گیرد. بر مرتکبین آن نیز در هر دو جهان عذاب الهی نازل می شود. اما با وجود این قبح در برخی موارد ممدوح قلمداد می شود که آن در زمان نیرنگ زدن در جنگ یا اصلاح بین مردم می باشد. مورد دیگری هم که گاه به صورت ممدوح و گاهی مذموم جلوه می کند خلف وعده دروغ است که اگر وعده با نیت انجام آن داده شود مذموم بوده ولی اگر به نیت خیر و صلاح دیگری داده شود جایز می باشد. 2- غیبت از دیگر گناهان کبیره است که گوینده و شنونده آن در هر دو جهان مورد عقاب قرار گرفته و برای جبران آن کفاره واجب می شود؛ که این کفاره بسته به شرائط، استحلال یا استغفار می باشد. این گناه هم در مواردی مجاز دانسته شده که عبارتند از: بدگوئی از فرد متجاهر به فسق، حاکم ظالم و شخص بدعتگذار. 3- نمیمه نیز گناه کبیره است و سومین و آخرین گناهی است که به واسطة آن عذاب قبر دامنگیر صاحبش می گردد. بدین صورت که آتش تا روز رستاخیز او را می سوزاند. این سخن چینی اگر در نز صاحبان قدرت باشد از آن به سعایت تعبیر می گردد. 4- برای فحش در آیات و روایات از عناوین مختلفی اف، بذاء، سفه، شتمف سلاطه، سب، طعن، نبز و لعن استفاده شده است. نکته ای که دربارة این گناه مطرح می باشد پاسخ به آن است که چهار حالت دارد بهترین حالتش، دادن پاسخی نیکو در مقابل آن می باشد. 5- لعن، یکی از زشت ترین انواع فحش بوده و به عنوان گناه کبیره مطرح می باشد. البته لعن از طرف خدا و معصومین ممدوح است زیرا افراد و یا گروه هائی را به دور بودن از رحمت الهی منسوب می دارند که شایسته آن بوده راه بازگشتشان به سعادت، به وسیلة خودشان، مسدود گشته است. اما لعن افرادی غیر از آن ها و یا حتی لعن به حیوانات و جامدات، جایز نبوده و به خود فرد باز می گردد. 6- بهتان بکی دیگر از کبائر است که با عنوان تهمت از آن یاد شده. در روایات، مسلمین نه تنها از تهمت وارد ساختن نهی شده اند بلکه از قرار گرفتن در معرض تهمت هم باز داشته شده اند. 7- قذف نوعی بهتان بوده که بالاترین درجه از قبح را داراست و در قرآن با صفت «عظیم» از آن یاد شده است. از این واژه در روایات استفاده شده و در قرآن برای آن، لغایت «رمی» و «افک» به کار رفته است. 8- سخریه گناه کبیره بوده و بر آن وعید عذاب داده شده است. که یکی از این عذاب ها سخریة خداوند می باشد. از این گناه با عنوان استهزاء نیز تعبیر گشته است. 9- از جدل با الفاظ مراء، خصومت، نزاع و مناظره نیز یاد می شود. مجادله به دو نوع «احسن» و «غیر احسن» تقسیم می شود. ضمناً از مراء با افراد نادان و یا عالم، پرهیز داده شده است. 10- خداوند به خاطر نعمت های خود به بندگان بر آن ها منت گذارده است که ممدوح می باشد اما منت از طرف مردم به خاطر انجام کارهای نیکشان نکوهیده ا ست؛ چنانکه خداوند به عنوان ارائه الگو سورة «دهر» را در شأن تارکین آن نازل نموده است. 11- شوخی و مزاح در برخی موارد مورد نهی و مذمت قرار گرفته است و آن رمانیست که گناهان دیگری مانند کذب و فحش را به همراه داشته باشد. 12- نجوای ممدوح زمانی صادق است که به واسطة آن امر صدقه دادن، کار پسندیده و یا اصلاح بین مردم صورت گیرد در غیر موارد مذموم می گردد. در همین موارد هم باید رعایت گردد که موجب ناراحتی فردی دیگر فراهم نشود. 13- مدح در ظاهر امری ممدوح می باشد، در واقع نیز گاهی این گونه است. اما درمواردی که مدح ستمگران یا افرادی که لایق آن نیستند انجام پذیرد و یا از فرد شایستة آن بیش از حد ستایش شود به عنوان آفتی بر سخن تلقی می شود. در روایات برای دوری از این عمل و فریب نخوردن به واسطة آن، بر خنثی و بدون اثر بودنش تأکید گشته است. 14- شماتت، تعبیر و تأنیب به معنای سرزنش کردن می باشند که در شمت معنای افزون بر آن دو وجود دارد و آن خوشحال شدن به واسطة مصیبت نازله بر فرد است. به همین دلیل قبح آن از دو مورد دیگر شدیدتر می باشد. 15- شکوه بردن نزد خدا و یا مؤمنین ممدوح و ستوده است اما شکوه بردن به فرد کافر، مخالف امامت و کسی که توان رفع آن گرفتاری را ندارد، در حقیقت شکایت از خداوند بوده و مذموم شمرده شده است

در این تحقیق آزمایش انسان در شش فصل با این عناوین بررسی شده است: بخش اول، بررسی آزمایش و مترادف های آن: بلاء و ابتلاء، فتنه، امتحان، محص; بخش دوم، حقیقت آزمایش الهی، ضرورت و شناخت انواع آن: سنت آزمایش، انواع آزمایش; بخش سوم، حکمت های آزمایش: جداسازی و تمایز، انسان سازی و اصلاح، رشد و شکوفایی، رسیدن به کمال; بخش چهارم، جلوه های آزمایش: اولاد، اموال، جهاد، حج، شهوات; بخش پنجم، الگوهای آزمایش: ابراهیم(ع)، سلیمان(ع)، داود، ایوب و یونس; بخش ششم، عوامل موفقیت: توجه به خدا، فضائل اخلاقی،...

بررسی و تحیق پیرامون افکار شهید مطهری در باب علوم قرآنی می باشد. ورش نمونه گیری با استفاده از تمامی آثار مطهری و گزینش بعضی از سخنان استاد مطهری. روش پژوهش : تحقیق در آثار برجای مانده از آثار استاد شهید مرتضی مطهری ( ره ) . طرح پژوهش : تقسیم بندی علوم قرآنی به ۱۸ بخش در طی پژوهش و سپس توضیح کوتاه پیرامون هر بخش و آنگاه پرداختن به نظرات استاد شهید صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که در بسیاری از موارد استاد شیهد با زبانی شیوا و روان، علوم قرآنی را طرح کرده اند که مفید عوام و خواص بوده و به دلیل آنکه ایشان شخصیتی چند بعدی بوده اند نظرایات بکر نیز در میان آثار ایشان در باب علوم قرآنی مشاهده می شود.‬

هدف تحقیق آشنایی با ایمان و عمل صالح و رابطه آن دو از دیدگاه قرآن و احادیث و بکارگیری آن در زندگی روزمره انسان است روش پژوهش : ابتدا آیات و روایاتی که در زمینه ایمان و عمل صالح بودند جمع آوری شده و سپس عنوانهایی برای آن آیات انتخاب نموده و درباره آنها در تفاسیر تحقیق شده است طرح پژوهش : تحقیق شامل یک مقدمه و سه بخش است : بخش اول کلیاتی درباره ایمان ، بخش دوم کلیلاتی درباره عمل صالح و بخش سوم در مورد رابطه ایمان و عمل صالح می باشد نتیجه کلی : ایمان و عمل صالح دو رکن برای نجات بشر است . یکی در مرحله نظری و دیگری در مرحله عملی که این دو لازم و ملزوم یکدیگر و یکی بودن دیگری نمی تواند انسان را به سرمنزل مقصود برساند

هدف پژوهش : بررسی عدالت به عنوان مهمترین شاخصه حکومت امیرالمومنین (ع ) و تحقیق پیرامون باورهای سیاسی و اجتماعی امام (ع ) و سیره فردی و اجتماعی آنحضرت در دوران حکومت میباشد روش پژوهش کتابخانه ای است و با استفاده از کتابخانه ها و مراکز علمی و فرهنگی صورت گرفته است نتیجه کلی : امام علی (ع ) در دوران حکومت کوتاه خود در قلمرو وسیع اسلامی نمونه ای از یک حکومت عدالت گستر را ارائه فرموده و باسیره فردی و اجتماعی خود امکان برقراری حکومت دادگر را به اثبات رساند. اگر چه عدم تحمل و پذیرش مردم ، مانع از برقراری کامل آن بوده است ، اما تحقق همه جانبه آن در حکومت عدالت گستر مهدی موعود (عج ) بوقوع خواهد پیوست