جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش بررسی موانع هدایت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه می باشد. بر این اساس عوامل متعددی مانع وصول این هدایت می شوند که منجر به ضلالت و گمراهی می گردند که این عوامل در پنج گروه گنجانده شده: عوامل اصلی ضلالت (جهل و غفلت)، موانع اعتقادی (شرک، کفر، تقلید جاهلانه)، موانع نفسانی (هوای مداری، حب دنیا، حرص)، موانع بیرونی (شیطان، محیط خانواده و اجتماع و دوستان، فقر) و موانع عملی (ظلم، اسراف، فسق). بدیهی است، منشاء تمام موانع، خود انسان بوده و تمام این دسته بندیها با یکدیگر مرتبط است.

این پایان نامه به طرح و بررسی و مباحث می پردازد:ویژگیهای قصه در قرآن، اهداف قصه در قرآن و نکات تربیتی قصه های قرآنی از جمله: خدا محوری، هدایت الهی، اصلاح و خودآگاهی، بیداری وجدان وعزت نفس، تربیت عقلانی و امر به معروف و نهی از منکرو تذکر، معرفی نمونه های سازنده و مطابقت گفتار وعمل، عوامل تربیت و ارزشهای اخلاقی ادب و گذشت،و صبر و استقامت و ترک هوای نفس.

تاریخ فکرة اعجاز القرآن منذ البعثة النبویة حتی عصرناالحاضر تألیف نعیم حمصی و در موضوع تاریخ اعجازقرآن است. در این پایان نامه بخشی از این کتاب که درزمینه بحث اعجاز و آثار مربوط در قرن چهاردهم است،ترجمه و بررسی شده است. در این قرن به اعجاز علمی قرآن پرداخته شده است.

این پایان نامه در چهار بخش با این موضوعات حدود آزادی را در قرآن و حدیث مورد بحث و بررسی قرار داده است: بخش اول، مباحث مقدماتی: معنای لغوی و اصطلاحی آزادی، مبدأ پیدایش مباحث آزادی و مصادیق آن، ضرورت تعریف آزادی، آثار شناخت آزادی؛ بخش دوم، بررسی منشأ و مبانی آزادی و حدود آن: فلسفه و منشأ آزادی و حدود آن، مرجع تبیین آزادی و تعیین حدود آن، جایگاه آزادی انسان، اصول و مبانی تعیین حدود آزادی؛ بخش سوم، بررسی ابعاد گوناگون آزادی: آزادی محدود و نامحدود، آزادی فردی و اجتماعی؛ بخش چهارم: رابطه ی آزادی با دیگر مفاهیم اجتماعی و اعتقادی.

حجاب: معنی مصدری این واژه «پنهان کردن» و «منع از وارد شدن»، و معنای اسمی آن «پرده» است، ولی به دلیل تناسب در معنی و مصداق به جای واژة «سِتر» در معنای پوشش مخصوص زنان به کار رفته است. حجاب به معنی پوشش سر و بدن در طول تاریخ وجود داشته و تقریباً میان همه ملّت ها و آئین های جهان شناخته شده بوده است. در برهه هایی از تاریخ تمدن های بزرگ و ظهور مذاهب الهی، زنان با پوشش های باوقار و روی گشاده در فعالیت های اجتماعی مشارکت داشته اند و از مقام والائی برخوردار بوده اند ولی در دوران های بعدی به دلائل متعددی، حجاب از آنچه متداول بوده منحرف گردیده و روبه افراط یا تفریط گذارد که یا منجر به خانه نشینی زن و تحمیل پوشش سنگین بر او گردید و یا به بی بندوباری او منجر شد. در تعالیم الهی لباس هدیه خداوند معرفی گردیده و در جهت احیای شخصیت انسانی، وجوب پوشش زنان با تعدیل و انتظام مناسب به جامعه بشری ارزانی شده است. الزامات اسلام نیز به عنوان آخرین و کامل ترین دین الهی در خصوص حجاب اساساً منبعث از قرآن سورة «نور» آیه 31 و سورة «احزاب» آیه 59 است. اولین آیه امر می کند که زنان مؤمنه نباید زیورآلات خود را در معرض اشخاص نامحرم قرار دهند و بایست پوشش سر خود را (خمار) روی سینه هایشان بکشند و در آیه دوم، حکم شرعی را بیان می دارد که زنان هنگام خروج از خانه می باید تن پوش رویی خود را (جلباب) به دور خود بپیچند. همچنین علاوه بر مسأله پوشش به رعایت مواردی چون حیا، عفاف و وقار و پاکدامنی در معاشرت مرد و زن در جامعه تأکید دارد

از عصر نوزایی به بعد، همزمان با رخنه در پیکرة دین، این سؤال مطرح شد که آیا بدون دین و خدا، نمی توان خوب و اخلاقی بود؟ این سؤال اصل رابطة دین و اخلاق را می جوید، سؤال مترتب بر آن، در باب کیفیت رابطة این دو بود. دین و اخلاق قابل تفکیک نیستند. عمده گزاره های اخلاقی فطری یا عقلی اند، اما در هر حال، به دین نیازمندند.تأیید، توسعه، تحدید، انگیزش، تشویق و تضمین اجرای رفتارهای اخلاقی از جانب دین، برخی از نیازهای اخلاق به دین است. اخلاق دینی به پرورش و تربیت نیاز دارد. با روش های متعدد در عرصه های نگرشی، گرایشی، کنشی، تربیت اخلاقی حاصل می شود. در برابر، قرائت سکولاریستی، اخلاق را از دین جدا دانسته، برای انسان کمال معنوی قایل نیست، بلکه به اخلاقی قایل است که رفاه دنیوی را فراهم می آورد و با دخالت دین در امور زندگی مخالف است. هستی شناسی مادی مبنای اصلی این تفکر است.

چکیده نزول تدریجی قرآن ارتباط ناگسستنی میان قرآن و حوادث زمان نزول به وجود آورده است، این امر سؤالاتی از قبیل چگونگی تأثیر اسباب نزول در فهم قرآن و رابطه ی بین آن دو را به میان می کشد؛ مثبتان معتقدند شناخت اسباب نزول قرآن نقش بسیار مهمی در فهم قرآن بر عهده دارد اما در طرف مقابل نافیان با توجه به نق`ایصی از قبیل ضعف سندی، استنباط و اجتهاد شخصی راویان، وجود روایات متناقض، آمیختگی با مصادیق، نقل به معنا و جعل و تحریف در برخی از این روایات؛ گاه نقش روایات موجود اسباب نزول را در فهم قرآن یکسره نفی و گاهی نیز این نقش را کمرنگ می نمایند. با توجه به روش شناسی فهم قرآن معلوم می شود از یک طرف اسباب نزول در مراحل مختلف فهم قرآن وارد می شود به این ترتیب که هم به شناخت معنای لغوی واژگان کمک می کند و هم با شناسایی مفهوم درست آیات به معناشناسی گزاره ای وارد می شود و از همه مهمتر از طریق کمک به شناخت سیاق، عموم و خصوص، نسخ و غرض سوره ها به معناشناسی فراگیر متن یاری می رساند. از طرف دیگر فهم قرآن به عنوان یکی از برجسته ترین معیارهای بررسی روایات اسباب نزول از طریق سیاق، غرض سوره و عصمت پیامبر(ص) به خوبی در شناخت اسباب نزول صحیح به ایفای نقش می پردازد. و از این طریق ارتباط دو طرفه ای میان اسباب نزول و فهم قرآن برقرار می گردد.

هرچند ابوحنیفه مذهب حنفی را پایه ریزی کرد اما گروهی دیگر از علما از جمله ابو یوسف, محمد شیبانی و زفر در تکامل این مذهب فقهی نقش مستقیم داشتند. مذهب حنفی را (مذب اهل رای) نیز می گویند اما بسیاری از فقها از جمله شافعی, مالک و غیره را نیز بدین نام خوانده اند. هم اهل رای و هم اهل حدیث در اخذ از کتاب و سنت صحیحه متفق القولند و تنها در چگونگی اخذ و استفاده از این دو منبع تفاوتهایی دارند. ابو حنیفه و به تبع او حنفیه بیش از سایرین به قیاس توجه نموده اند اما باید توجه داشت که قیاس مورد قبول اهل رای و از جمله حنفیه قیاسی است که موافق با قرآن و سنت باشد و در تعارض با نصوص قرار نگیرد هر چند برخی دانشمندان حنفی چون عیسی بن ابان متعصبانه اصل را بر صحت فقه حنفی گذارده و ضمن توجیه احادیث متعارض با آن اصولی وضع کرده اند که حتی با احادیث صحیح نیز سازگار نیست. این عملکرد ناآگاهانه از طرف برخی علمای حنفی موجب شد تا بعدها این اصول به شخص ابوحنیفه و مذهب وی نسبت داده شود و زمینه ی انتقادات فراوانی را علیه آنان فراهم نماید. حدیث مهمترین مصدر استنباط پس از قرآن است اما از آنجا که از یک طرف در عصر ابوحنیفه بسیاری از خلفا و فرمانروایان از حدیث استفاده ی ابزاری می کردند و جعل و تحریف احادیث نبوی گسترش یافته بود و از طرفی پیامبر ( ص) نیز تحذیر نموده بود که به دروغ حدیثی را به وی نسبت ندهند ابوحنیفه در قبول احادیث احتیاط فراوان می کرد و تاکید می نمود احادیث نقل و الفاظ شو اما از آنجا که اغلب احادیث نقل و معنا می شد وز روایت فقیه را بر غیر فقیه ترجیح می داد. ابوحنیفه خبر واحد و مرسل و حتی ضعیف را بر قیاس ترجیح می داد و شاگردانش ابو یوسف و محمد شیبانی و غیر نیز در این زمینه با او هم عقیده بودند. شایان ذکر است ابوحنیفه گاه ضمن پرداختن به روایت حدیث گاه به جرح و تعدیل روایت حدیث نیز می پرداخت. نام وی را می توان نه تنها در سلسه ای روایت حدیثی اهل سنت بلکه در سلسه روایت شیعی نیز مشاهده کرد.

حدیث، مساوی با علم دین است. حدیث تنها گزارشگر سنت، پس از قرآن کریم است که مهم‌ترین منبع معارف اسلامی است. در این میان هر دین شناس و حدیث پژوهی نسبت به فهم صحیح روایات، دو مرحله را باید پشت سر گذارد، روش شناسی فهم احادیث، آسیب شناسی فهم آن، که در این رساله مرحله دوم (آسیب شناسی) مورد نظر است. آسیب شناسی فهم حدیث و آسیب زدایی از آنها، بزرگترین خدمت به ساحت مقدس سخنان معصومان علیهم السلام است. مراد از این آسیب‌ها، آن مواردی است که وجود آن‌ها سبب عدم فهم می‌گردد. تقطیع به معنای جدا کردن بخشی از یک حدیث طولانی، متناسب با موضوعی خاص است. گاه تقطیع‌ها، تصحیف‌ها و نیز غفلت‌های مؤلفان کتاب‌های موضوعی حدیث، موجب شده که حدیث ، در باب نامناسبی جای گیرد و این جاگیری نامناسب، معنای نادرستی را به خوانندگان القا می‌نماید. بنابر این برای بررسی یک حدیث، ضروری است با مراجعه به منابع اولیه حدیثی (منبع اصلی) و دیدن متن کامل حدیث، در بسیاری از موارد این مانع را می‌زداید، زیرا متن یا سند روایات در طول تاریخ و گذر قرن‌ها خواسته یا ناخواسته به علت نسیان و عدم توجه، دچار تغییر و تحریف می‌شود. این نوشتار با رویکردی توصیفی – تحلیلی نتیجه می‌گیرد که احتمال تقطیع نادرست در جوامع حدیثی معتبر، مانع تمسک ظهور بدوی آنها نیست. تحقیق حاضر به منظور بررسی پدیده تقطیع، انواع و پیامدهای آن سامان یافته و به آسیب شناسی فهم حدیث پرداخته است. نهج‌البلاغه معیار، در این تحقیق، تصحیح دکتر صبحی صالح است که بسیاری از ترجمه‌های موجود با شماره‌های آن مطابق است.

اعتقاد به مهدویت، ریشه در روایات فراوان اسلامی دارد و تضعیف این باور جز با رد و انکار روایات مهدوی میسر نیست. از این رو منکران مهدویت، نبود روایات مهدوی در صحیح بخاری را از دلایل اعتبار نداشتن این گرایش دینی دانسته اند. از آن جا که صحیح بخاری تنها یک روایت مجمل مرتبط با مهدویت دارد که در آن نامی از مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به چشم نمی خورد، به نظر می رسد در جریان تشدید سیاست های ضدعلوی عباسیان در دوره متوکل، بخاری از سیاست های آنان اثر پذیرفته و از این رو از نقل روایات مهدوی پرهیز کرده است. پایان منجی گرایی بنی عباس و تشدید دشمنی با آل علی علیهم السلام در جهت مشروعیت طلبی خلفای عباسی مهم ترین رویکرد سیاسی دستگاه حاکم در آن دوران به شمار می رفت. از این رو می توان هماهنگی عملی با جهت گیری دینی_ اعتقادی دستگاه خلافت، نقل روایات مهدوی در کتاب های حدیثی هم دوره صحیح بخاری، نقل اندک شمار روایات علویان از سوی بخاری و کوتاهی در نقل روایات فضایل اهل بیت علیهم السلام از جانب او را برجسته ترین شواهد اثرپذیری بخاری از این شرایط ذکر کرد.