جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي است از ابن تيميه در پاسخ سؤالي كه از او شده مبني بر اينكه: « كساني معتقدند كه علي بن ابي طالب به امر حكومت اولي و برتر است نسبت به ابوبكر و عمر و اين دو نفر به حكومت نرسيده اند مگر با قهر و غلبه؛ آيا چنين قائلي مصيب است با مخطي ء ؟ » ابن تيميه اين نظريه را رد مي كند و قائل را مخطي ، بدعت گزار و گمراه مي داند. عنوان رساله دقيقاْ مشخص نشد. اين رساله از آغاز تا اول باب 3 و فاقد بقيه ابواب مي باشد. (سيد محمود مرعشي) [مرعشي 28/425؛ الاعلام 1/144]

‌در این پژوهش با تمرکز بر موضوع عقلانیت اخلاقی، آرای ‌ابن‌تیمیه و ملاصدرا در این موضوع تحلیل و بررسی می‌شود. با قبول عقلانیت اخلاقی در جایگاه رویکردی که افزون بر مبنای عقلانی، به سازگاری عمل ـ نتیجه باور دارد، می‌توان اندیشۀ دو متفکر را این‌گونه تفکیک کرد: الف) ابن‌تیمیه با قبول وابستگی تام اخلاق به شریعت در مسیر نظریۀ موسوم به امر الهی (حُسن و قبح شرعی) گام برمی‌دارد و در حوزۀ عمل اخلاقی هم نوعی از تکلیف‌گرایی شریعت‌محور را توسعه بخشیده است. ب) ملاصدرا با تکیه بر تمایز مفهومی و این‌همانی مصداقی دین و اخلاق، رویکرد موسوم به نظریۀ قانون طبیعی (حُسن و قبح عقلی) را مرجح می‌داند و در حوزۀ عمل اخلاقی هم به رویکرد فضیلت‌گرایانه متمایل شده است. با این وصف و در مقام داوری به نظر می‌رسد رویکرد ملاصدرا از حیث توجه به ارزش و استقلال عقلانی حیات اخلاقی و همچنین از حیث توجه به ابعاد زیستی ـ تجربی اخلاق در برابر آنچه ابن‌تیمیه عرضه کرده است، برتری نمایانی دارد