جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده در پژوهش حاضر با تتبّع در تفسیر المیزان، ابتدا دیدگاه علّامه دربارهی توقیفی یا اجتهادی بودن چینش آیات و سوره ها تبیین می شود. سپس در ذیل عنوان «ارتباطات برون سوره ای»، ارتباط میان اسامی سوره و مضمون آن با نگاه به مبنای بحث (توقیفی یا اجتهادی بودن اسامی) و ارتباط میان سوره ها مورد ارزیابی قرار می گیرد. در ذیل عنوان «ارتباطات درون سوره ای»، نخست رویکرد مؤلّف المیزان نسبت به پذیرش ارتباط میان آیات یک سوره بررسی می شود و در ادامه با ارزیابی گسترهی این پذیرش، در ذیل عنوان «ارتباطات برون آیه ای» پیوستگی میان مضمون و غرض سور با بسمله، فواتح و خواتم و داستان های مطرح در آنها کاویده می شود، و همچنین ارتباط میان آیات ابتدایی و انتهایی یک سوره با یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد. در مورد «ارتباطات درون آیه ای» نیز نگاه علّامه به 1) ارتباط میان جملات و فرازهای یک آیه 2) تناسب ذیل آیات با مضمون آنها و 3) سیاق آیات کنکاش می شود و در آخر نیز با تتبّع در تفسیر المیزان، اشکال و گونه های پیوند و ارتباط میان آیات و جملات آنها استخراج می گردد. همچنین در خلال مباحث مذکور به تعارض میان اعتقاد علّامه به اجتهادی بودن چینش آیات از یک طرف و التزام به عدم تحریف و تناسب آیات از طرف دیگر پاسخ داده می شود.

چکیده در کتاب فهرست نجاشی اطلاعات سودمند و مهم زیادی را درباره دانشمندان شیعه و آثار آنان می توان یافت.نجاشی این اطلاعات را از منابع مکتوب پیشین ، که تعداد آنها بیش از یکصد کتاب است ، بدست آورده است.علاوه بر این منابع مکتوب ، نجاشی به صورت سماع و دیگر طرق از اساتید خود ، که برخی از آنان از دانشمندان متخصص و برجسته این علم به شمار می روند ، بهره برده است.او ملتزم بوده است که در کسب علم از اساتید ، از افراد ضعیف و متهم به ضعف اجتناب کند. نجاشی یک بازگو کننده صرف نبوده است بلکه اطلاعاتی را که در اختیار داشته ، مورد نقد و بررسی قرار داده و درستی یا نادرستی آنها را بیان کرده است. با مقایسه رجال نجاشی با دیگر اصول رجالی ، می توان برخی تعارضات به ویژه تعارض در جرح یا تعدیل برخی راویان را مشاهده کرد که قابل جمع نیستند.عده ای از دانشمندان عقیده دارند که در این گونه موارد باید نظر کسی را که « محقق تر » و « متخصص تر » است ترجیح داد.بررسی روش و دیدگاههای نجاشی در کتابش و مقایسه آن با دیدگاههای شیخ طوسی در کتابهای رجالیش ، برتری نظرات نجاشی بر نظرات شیخ طوسی در موارد تعارض را اثبات می کند.زیرا فهرست نجاشی پس از دیگر اصول رجالی نگاشته شده و گزارشهایی که نجاشی درباره دانشمندان شیعی بدست می دهد از استواری و دقت بیشتری برخوردار است و بر خلاف برخی گزارشهای شیخ طوسی تناقضی در آنها دیده نمی شود.همچنین نجاشی برای تالیف فهرست خود زمان زیادی را صرف کرده و در این رشته مطالعات و تحقیقات فراوانی انجام داده و از تخصص بالایی برخوردار بوده است.

چکیده (فارسی): چکیده: وقوع مجاز در روایات، به سبب عربی، بودن گفتار معصومان علیهم، السلام، افصح و ابلغ بودن کلام آنان و تشابه منقولات روایی، فی، الجمله امری مسلم و مقبول است. هم، چنین توجه به مجازات روایی در شمار یکی از راه، های فهم حدیث و رفع تعارض، از دیرباز در دانش فقه، الحدیث مطرح بوده، است. در این میان، سید رضی(ره)(م 406ق)کتاب المجازات النبوی? را در شرح و تبیین روایات وارد بر سبیل مجاز، به اختصار تدوین کرده، ، است. گرچه این اثر، نخستین و تنها کتاب مستقلّ شیعی در این زمینه است، بررسی مجاز به لحاظ نظری، دلایل وقوع آن در منقولات روایی و کیفیت فهم معانی مجازی در آن، ها هیچ، گاه به صورت تفصیلی و مستقل بیان نشده، است. بر این اساس، بررسی چیستی و چرایی مجاز در روایات و کیفیت فهم و تطبیق آن بر نمونه، های روایی در تألیفی جداگانه ضرورت می، یابد که موجب آفرینش پژوهش حاضر شده، است. درباره، ی مجاز، به طور کلی، سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاه مشهور، دیدگاه سکاکی و دیدگاه گروهی از فقهای متأخر شیعه. دو دیدگاه نخست، مجاز را به دو نوع عقلی و لغوی منقسم می، داند اما سومین دیدگاه، با نقد و بررسی دو دیدگاه نخست، همه، ی اقسام مجاز را عقلی می، داند. در این میان، دیدگاه سوم به سبب جامعیت، عقل، گرایی و معناگرایی در برداشت، های مجازی و ارائه، ی شیوه، ای معقول و ضابطه، مند درباره، ی کارکرد مجاز، دیدگاه برگزیده و مبنا در این پژوهش شناخته، شده است. دیدگاه، های گوناگونی درباره، ی جواز برداشت، های مجازی از روایات در میان علمای اسلامی وجود دارد، که سیری از نفی مطلق و ظاهری، گری تا پذیرش افراطی و باطنی، گری را شکل می، دهد. در این میان، دیدگاه میانه که بر عقل، گروی اجتهادی در ماهیت معنا مبتنی است، دیدگاه مقبول و معقول در این زمینه است. سید رضی(ره) که یکی از قائلان به دیدگاه میانه و بزرگترین مقام علمی قرن چهارم هجری است، در المجازات النبوی? به شرط صحت روایات و با اعتقاد به عقلی، بودن مجاز، معانی مجازی را تبیین کرده، است. این پژوهش، پس از بررسی کیفیت تبیین معانی مجازی در این اثر، استناد به شواهد لغوی، ادبی، قرآنی، روایی، تاریخی و مبانی کلامی، درنظرگرفتن اسباب و زمینه، های صدور، توجه به صدر و ذیل روایت و بهره، گیری از ذوق فطری و دانش شخصی را به منزله، ی راه، های فهم معانی مجازی روایات معرفی می، کند. واژگان کلیدی: مجاز، روایات، متشابهات، عقلگرایی، معن

محور اصلی این پژوهش سعی در یافتن و نشان دادن ارتباط آیات سوره یس است. لذا چاره ای جز نقد و بررسی آراء مفسران در یکایک آیات مورد اختلاف نبوده تا زمینه لازم برای یافتن ارتباط فراهم گردد. سرانجام پس از بررسی عملکرد مفسرانی که به ارتباط آیات این سوره پرداخته اند و نیز از رهگذر توجه به نکات تازه در این رابطه، ارتباط آیات سوره یس با نگاهی جامع بیان شده است

چکیده: وقوع مجاز در روایات، به سبب عربی بودن گفتار معصومان علیهم السلام، افصح و ابلغ بودن کلام آنان و تشابه منقولات روایی، فی الجمله امری مسلم و مقبول است. هم چنین توجه به مجازات روایی در شمار یکی از راه های فهم حدیث و رفع تعارض، از دیرباز در دانش فقه الحدیث مطرح بوده است. در این میان، سید رضی(ره)(م 406ق)کتاب المجازات النبوی را در شرح و تبیین روایات وارد بر سبیل مجاز، به اختصار تدوین کرده است. گرچه این اثر، نخستین و تنها کتاب مستقلّ شیعی در این زمینه است، بررسی مجاز به لحاظ نظری، دلایل وقوع آن در منقولات روایی و کیفیت فهم معانی مجازی در آن ها هیچ گاه به صورت تفصیلی و مستقل بیان نشده است. بر این اساس، بررسی چیستی و چرایی مجاز در روایات و کیفیت فهم و تطبیق آن بر نمونه های روایی در تألیفی جداگانه ضرورت می یابد که موجب آفرینش پژوهش حاضر شده است. درباره ی مجاز، به طور کلی، سه دیدگاه وجود دارد: دیدگاه مشهور، دیدگاه سکاکی و دیدگاه گروهی از فقهای متأخر شیعه. دو دیدگاه نخست، مجاز را به دو نوع عقلی و لغوی منقسم می داند اما سومین دیدگاه، با نقد و بررسی دو دیدگاه نخست، همه ی اقسام مجاز را عقلی می داند. در این میان، دیدگاه سوم به سبب جامعیت، عقل گرایی و معناگرایی در برداشت های مجازی و ارائه ی شیوه ای معقول و ضابطه مند درباره ی کارکرد مجاز، دیدگاه برگزیده و مبنا در این پژوهش شناخته شده است. دیدگاه های گوناگونی درباره ی جواز برداشت های مجازی از روایات در میان علمای اسلامی وجود دارد، که سیری از نفی مطلق و ظاهری گری تا پذیرش افراطی و باطنی گری را شکل می دهد. در این میان، دیدگاه میانه که بر عقل گروی اجتهادی در ماهیت معنا مبتنی است، دیدگاه مقبول و معقول در این زمینه است. سید رضی(ره) که یکی از قائلان به دیدگاه میانه و بزرگترین مقام علمی قرن چهارم هجری است، در المجازات النبوی به شرط صحت روایات و با اعتقاد به عقلی بودن مجاز، معانی مجازی را تبیین کرده است. این پژوهش، پس از بررسی کیفیت تبیین معانی مجازی در این اثر، استناد به شواهد لغوی، ادبی، قرآنی، روایی، تاریخی و مبانی کلامی، درنظرگرفتن اسباب و زمینه های صدور، توجه به صدر و ذیل روایت و بهره گیری از ذوق فطری و دانش شخصی را به منزله ی راه های فهم معانی مجازی روایات معرفی می کن

احادیثی که در زمینه تفسیر قرآن کریم از معصومین علیهم السلام رسیده اند همه در یک سطح و جهت معنایی نیستند و از وجوه و سویه های معنایی مختلفی برخوردارند، به طوری که بعضی از روایات تفسیری (حتی در ذیل یک آیه) دارای تعابییر مختلف و حتی مضامینی به ظاهر متعارض با روایات دیگر در همین زمینه است و هر یک توضیحی از آیه ارائه نموده که گاهی با توضیح روایت دیگر در مورد آیه قابل جمع و یا سازگار نیست؛ اما ائمه علیه السلام خود به گوناگونی روایات خویش اشاره و تایید نموده اند که روایات آنها دارای معاریض کلام و بطن پذیرند و دارای سطوح مختلف معنایی هستند که به اقتضاء، سطوحی از بطون قرآن که به تناسب درک مخاطب، نوع سؤال و ... بیان شده است. روایات متعدد از ائمه علیهم السلام بر اهمیت شناخت سویه های مخفی سخنان اهل بیت علیهم السلام و ارزش فهم عمیق و درایت مراد روایات تاکید دارند. بنابراین شایسته نیست به محض بر خورد با روایات به ظاهر متعارضی در زمینه روایات تفسیری به دیده انکارو یا غلو به آن نگریست، بلکه باید با دقت و درایت به جهت فهم و درک روایت اقدام نمود. این تحلیل (اتهام غلوو جعل در بعضی از روایات صحیح) ناشی از عدم تفکیک آنها از حیث مراتب و حوزه های مختلف معنایی در قرآن و روایات است. قطعا دسته بندی و گونه شناسی روایات تفسیری و تقسیم این روایت به ظاهر و باطن یکی از راههای درک بهتر و صحیح تر روایات تفسیری معصومان علیهم السلام است.

یکی از مبانی خاص تفسیر اخلاقی، اخلاقی بودن محتوای مفاهیم قرآنی و زبان تخاطب در قرآن است؛ چنان که می توان محتوای قرآن را از جهات گوناگون از جمله انطباق آموزه ها و مفاهیم قرآنی با فطرت انسان، اهداف تربیتی و اخلاقی رسالت پیامبر اکرم(صلی الله علیه واله وسلم) و نزول قرآن و وجود آیات صریح در رعایت موازین اخلاقی، محتوایی اخلاقی برشمرد. از این رو، قرآن کریم افزون بر اشتمال بر محتوای اخلاقی، در مقام بیان و انتقال این مفاهیم ابزارهای اخلاقی نیز استخدام کرده است. التزام قرآن به رعایت زبان اخلاقی در همۀ سطوح کلام و در جایگاه ها و مظاهر گوناگون، قابل ملاحظه است؛ چنان که واژگان، تعابیر و جملات مورد استفادۀ خود را از میان انبوه گزینه های ممکن انتخاب کرده و در هر مورد، از نظر اخلاقی، بهترین گزینش را داشته است: وقتی تصریح به مطلبی را خلاف دأب اخلاقی ملاحظه کرده، به کنایه سخن گفته است. گاهی نیز با ایجاد تغییر در ساختار نحوی جملات، انسجام اخلاقی قرآن را حفظ کرده است. در این نوشتار همچنین از طرق گوناگون به نقدهایی پاسخ داده شده است که استعمال برخی واژگان یا تعابیر قرآنی را صراحتاً یا تلویحاً مغایر ادب و خروج از دایرۀ اخلاقی برشمرده اند؛ طرقی مانند: ارجاع به معنای واژه در عصر نزول، کنایی نشان دادن برخی عبارات، تفکیک معنای لغوی و معنای اصطلاحی و توجه به ساختار نحوی عبارات. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که عناصر زبانی قرآن مجموعاً در جهت اهداف تربیتی و اخلاقی آن به گزینی شده اند تا در تعامل این کتاب الهی با مخاطبان هرگز از حریم اصول اخلاقی خارج نشود.