جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش، مباني اجتهاد پيامبر اسلام( را بر اساس عصمت آن حضرت و به عنوان يک شخصيت والاي الهي که مبين شرع يا حتي شارع است، واکاوي کرده و اجتهاد کردن صحابه در قبال اجتهاد خاتم‌الانبيا را مقايسه مي‌کند. نويسنده کوشيده تا در سه فصل از ديدگاه قرآن کريم، سنّت، عقل و اجماع، حجّيت قول عملي و تقرير رسول خدا( را اثبات نموده و آن حضرت را نه به عنوان يک مجتهد، بلکه به عنوان شارع و موضوع اجتهاد معرّفي کند. در فصل اوّل مباحثي مقدّماتي در زمينه مفهوم لغوي و اصطلاحي اجتهاد و معناي خاصّ آن در علم فقه، مفهوم لغوي و اصطلاحي رأي و ديدگاه‌هاي فقهاي شيعه و اهل سنّت درباره معناي آن، معناي تأويل، تفسير و استنباط در لغت و اصطلاح ارائه شده و رابطه اجتهاد با رأي، تأويل، تفسير، استنباط، اهمّيت اجتهاد، اقسام اجتهاد و حکم اجتهاد (مبناي تخطئه و تصويب) نزد شيعه اماميه و اهل سنّت بررسي گرديده است. در فصل دوم ادلّه اثبات اجتهاد رسول خدا( از منظر عالمان سُنّي و اماميه در اين زمينه مطرح شده و قول به اجتهاد مطلق پيامبر اکرم به حکم آيه‌ها و قرآن و سنّت، عقل و اجماع و اختلاف نظر علماي اماميه و علماي اهل سنت در مقوله ماهيت و کيفيت اجتهاد پيامبر اکرم( منعکس مي‌شود. در فصل سوم مواردي از اجتهادهاي پيامبر اسلام و صحابه از ديدگاه اهل سنت بيان شده و منافات صورت گرفته در اين زمينه با يکديگر ذکر مي‌شود. نويسنده در همين زمينه به برخي اعمال غيرشرعي و اجتهادهاي غير معمول و غيرمعقول بعضي صحابه همچون: کشتار بي‌مورد خالد بن وليد، عملکرد بد خالد در روز فتح مکه، اجتهاد کردن عُمَر بن خطاب در جاري کردن صيغه طلاق با لفظي واحد، سهم مؤلّفه قلوبهم و تشريع نماز تراويح و پاره‌اي ديگر از اختلاف‌هاي صحابه در اجتهاد کردن آن ها در رويارويي بااجتهاد پيامبر اسلام اشاره کرده، بدين وسيله اجتهاد آنان در قبال اجتهاد رسول اکرم را امري باطل و بيهوده دانسته و آن را از مصداق‌هاي اجتهاد در مقابل نَصّ بر مي‌شمارد.

---